Οι New York Times εκτιμούν ότι η δολοφονία του Αντρέι Καρλόφ φυσικά προκάλεσε παγκόσμια ανησυχία και ερωτήματα για τις ευρύτερες συνέπειές της. Μάλιστα, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πολλοί θυμήθηκαν τη δολοφονία του Αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου της Αυστρίας, που οδήγησε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Όμως, οι αναλυτές απορρίπτουν αυτόν τον παραλληλισμό.
Ο δολοφόνος, που σκοτώθηκε επι τόπου από τις δυνάμεις ασφαλείας, φώναξε στα αραβικά «Ο Θεός είναι μεγάλος» και στη συνέχεια είπε στα τουρκικά: «Μην ξεχνάτε το Χαλέπι. Μην ξεχνάτε τη Συρία.» Το κίνητρό του μπορεί έτσι να ήταν η «εκδίκηση» για την εμπλοκή της ρωσικής αεροπορίας στην επίθεση εναντίον του Χαλεπίου, που συνοδεύτηκε από μεγάλες απώλειες μεταξύ των αμάχων. Θα μπορούσε όμως η δολοφονία αυτή να οδηγήσει σε σύγκρουση μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας; Πολύ δύσκολα. Οι δύο χώρες στέλνουν ήδη σημάδια συνεργασίας και επιρρίπτουν τις ευθύνες στους κοινούς τους εχθρούς, όχι η μία στην άλλη. Ο λόγος είναι η Συρία. Τους τελευταίους μήνες, η Τουρκία και η Ρωσία κατέβαλαν προσπάθειες να συντονίσουν τις στρατηγικές τους στη χώρα αυτή.
«Η Τουρκία έχει ανάγκη τη Ρωσία για να προωθήσει τα πολεμικά της συμφέροντα», λέει ο Ααρον Στάιν, ένας ειδικός για την Τουρκία στο Atlantic Council. «Η Ρωσία έχει ανάγκη την Τουρκία για να νικήσει – όπως τουλάχιστον ορίζει εκείνη τη νίκη – στη Συρία. Και οι δύο χώρες έχουν λόγους να χειριστούν αυτή την κατάσταση σαν ενήλικες».
Η κρίση γύρω από έναν νεκρό πρεσβευτή θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τα συμφέροντα των δύο χωρών στην Τουρκία ή, ακόμη χειρότερα, να ξαναφέρει στην επιφάνεια τις αποσταθεροποιητικές τάσεις του παρελθόντος. Ετσι, οι δύο χώρες εργάζονται για την εξομάλυνση της κατάστασης. Οι εντάσεις εκείνες ήταν αποτέλεσμα και πάλι της Συρίας.
Οι δύο χώρες βρίσκονταν, και σε ένα βαθμό εξακολουθούν να βρίσκονται, σε αντίθετα στρατόπεδα στον πόλεμο της Συρίας. Η Τουρκία αντιτίθεται στον πρόεδρο Ασαντ και έχει στηρίξει τις αντάρτικες οργανώσεις. Η Ρωσία υποστηρίζει τον Ασαντ και μπήκε στον πόλεμο το φθινόπωρο του 2015 για να τον στηρίξει.
Λίγο μετά την παρέμβαση της Ρωσίας, τα αεροπλάνα της άρχισαν να βομβαρδίζουν τους υποστηριζόμενους από την Τουρκία αντάρτες, πετώντας κατά μήκος των τουρκοσυριακών συνόρων – τα οποία η τουρκική πλευρά υποστηρίζει ότι παραβιάστηκαν επανειλημμένα. Τον Νοέμβριο του 2015, η Τουρκία κατέρριψε ένα ρωσικό αεροσκάφος, με αποτέλεσμα να προκληθούν φόβοι για μείζονα κρίση ή και πόλεμο. Στον πόλεμο αυτό θα αναγκάζονταν ενδεχομένως να λάβουν μέρος και οι Ηνωμένες Πολιτείες, αφού η Τουρκία είναι σύμμαχός τους στο ΝΑΤΟ.
Σε αυτές τις συνθήκες, η δολοφονία ενός πρεσβευτή θα μπορούσε να οδηγήσει σε ευρύτερη σύγκρουση. Τον τελευταίο χρόνο, όμως οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες άρχισαν να βελτιώνονται. Αφού επιδίωξε για χρόνια την ανατροπή του Ασαντ, η Τουρκία υιοθέτησε μια λιγότερο φιλόδοξη στρατηγική, με στόχο να εμποδιστούν οι κουρδικές οργανώσεις της Συρίας να αποκτήσουν μεγάλη ισχύ στα σύνορά της. Η αλλαγή αυτή έφερε πιο κοντά την Τουρκία με τη Ρωσία.
Η Τουρκία φοβάται ότι ο έλεγχος των συνόρων από τους Κούρδους θα ενίσχυε τις αυτονομιστικές τους τάσεις στο εσωτερικό της. Η εμπλοκή της Ρωσίας στον πόλεμο, όμως, άλλαξε και γενικότερα τους υπολογισμούς της Αγκυρας, που διαπίστωσε ξαφνικά ότι η εκστρατεία κατά του Ασαντ θα ήταν πολύ πιο δύσκολο να πετύχει.
Η Ρωσία, από την πλευρά της, αρχικά προσπάθησε να κερδίσει έδαφος έναντι των σύρων ανταρτών, μερικοί από τους οποίους υποστηρίζονταν από την Τουρκία. Η Μόσχα φαίνεται να έφτασε στο συμπέρασμα ότι είναι καλύτερα να συνεργαστεί με την Αγκυρα παρά να την έχει απέναντί της.
Οι δύο χώρες έφτασαν έτσι σε μια ανεπίσημη συμφωνία: η Τουρκία θα έπαυε να υποστηρίζει ορισμένους αντάρτες που απειλούν τα ρωσικά συμφέροντα στη Συρία και η Ρωσία θα έπαυε να υποστηρίζει τις κουρδικές οργανώσεις της Συρίας. Η Ρωσία επέτρεψε επίσης σε τούρκους στρατιώτες και συμμάχους τους να καταλάβουν μεθοριακά εδάφη που ελέγχονταν μέχρι τότε από Κούρδους και το Ισλαμικό Κράτος.
Ο Στάιν αποκαλεί αυτή τη συμφωνία «Χαλέπι έναντι Αλ Μπαμπ»: η Ρωσία και ο Ασαντ πήραν το Χαλέπι και η Τουρκία με τους συμμάχους της ανέλαβαν τον έλεγχο της στρατηγικής πόλης Αλ Μπαμπ. Καθώς οι δύο πόλεις βρίσκονται η μία κοντά στην άλλη, οι στόχοι των δύο χωρών είναι κοινοί. Και μία κρίση με αφορμή τη δολοφονία του Καρλόφ θα ήταν πολύ επικίνδυνη. Δεν υπάρχει λοιπόν κανείς λόγος να αλλάξουν οι δύο χώρες την πολιτική τους. Η δολοφονία μπορεί μάλιστα να τις φέρει ακόμη πιο κοντά.
Σύμφωνα με τον Στάιν, ο Ερντογάν ενδέχεται να προσπαθήσει να αποσπάσει την προσοχή από την αντιδημοφιλή πολιτική του στη Συρία επιρρίπτοντας την ευθύνη για τη δολοφονία στον ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, που ζει εξόριστος στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Ερντογάν έχει ζητήσει την έκδοση του Γκιουλέν θεωρώντας τον υπεύθυνο για το αποτυχημένο πραξικόπημα του καλοκαιριού, αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες αρνούνται προς το παρόν να ικανοποιήσουν το αίτημά του.
Με βάση την ανάλυση αυτή, ο μεγαλύτερος χαμένος από τα τελευταία γεγονότα μπορεί να είναι η Ουάσινγκτον.
Ρώσοι εμπειρογνώμονες έχουν φτάσει ήδη στην Τουρκία προκειμένου να συνεργαστούν με του τούρκους συναδέλφους τους για να βρουν ποιός ακριβώς βρίσκεται πίσω από την δολοφονία του ρώσου πρεσβευτή και έτσι να τον αντιμετωπίσουν.
Νωρίτερα, ο Σεργκέι Λαβρόφ, ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών περιέγραψε το κλίμα που επικρατεί ανάμεσα στις δυο χώρες λέγοντας ότι «Οι εμπνευστές αυτής της δολοφονίας δεν θα καταφέρουν να σταματήσουν την πορεία εξομάλυνσης των ρωσοτουρκικών σχέσεων. Μάλιστα, η επίσημη εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΕΞ Μαρία Ζαχάροβα ανακοίνωσε ότι ο πρέσβης Κάρλοφ είχε επαφές με τους Σύρους αντικαθεστωτικούς και «αυτό προδίδει στην τραγωδία εντελώς νέα διάσταση».
Το γεγονός ότι ένας ένοπλος άντρας προσπάθησε να μπει στην αμερικανική πρεσβεία στην Άγκυρα νωρίς σήμερα το πρωί, σήμανε συναγερμό. Ο ένοπλος εμποδίστηκε από την αστυνομία και βρίσκεται υπό κράτηση, σύμφωνα με την εφημερίδα Daily Sabah. Σύμφωνα με το Anadolu, ο άντρας πυροβόλησε 8 ή 9 φορές στον αέρα, με όπλο που είχε κρυμμένο στο σακάκι του, πριν από τη σύλληψή του.
Η πρεσβεία των ΗΠΑ στην Άγκυρα, ανακοίνωσε ότι οι αμερικανικές διπλωματικές υπηρεσίες στην τουρκική πρωτεύουσα, την Κωνσταντινούπολη, αλλά και τα Άδανα, θα παραμείνουν κλειστές.
Και το Ιράν έκλεισε όλα τα προξενεία του στη Τουρκία σήμερα, ανακοίνωσε η ιρανική πρεσβεία στην Άγκυρα. Σύμφωνα με ανακοίνωση της πρεσβείας, όλες οι υπηρεσίες των προξενείων στην Κωνσταντινούπολη, την Τραπεζούντα και την Ερζερούμ θα παραμείνουν κλειστές σήμερα. “Προτρέπουμε όλους τους Ιρανούς να αποφύγουν να προσέλθουν στις τοποθεσίες αυτές”, έγραψε η πρεσβεία, σε ανακοίνωση στην ιστοσελίδα της.
Ο αυτοεξόριστος στις ΗΠΑ ισλαμιστής ιεροκήρυκας Φετουλάχ Γκιουλέν καταδίκασε την «ειδεχθή τρομοκρατική ενέργεια» της δολοφονίας του ρώσου πρεσβευτή στην Τουρκία Αντρέι Καρλόφ και κάλεσε την τουρκική κυβέρνηση να εντοπίσει όποιον βοήθησε τον ένοπλο δράστη της επίθεσης. Η γραπτή ανακοίνωση του Γκιουλέν δόθηκε στην δημοσιότητα λίγο μετά την δήλωση ενός συμβούλου του ισλαμιστή ιεροκήρυκα με την οποία διέψευσε ισχυρισμούς του δημάρχου της Άγκυρας ότι υπάρχουν «πολύ σοβαρές ενδείξεις» ότι ο δράστης συνδέεται με το θρησκευτικό κίνημα του Γκιουλέν.
«Καταδικάζω με τον πιο ισχυρό τρόπο αυτή την ειδεχθή τρομοκρατική ενέργεια», δήλωσε ο Γκιουλέν
«Τούρκοι και διεθνείς ειδικοί έχουν επανειλημμένα επισημάνει την επιδείνωση στην κατάσταση ασφαλείας και στις προσπάθειες αντιμετώπισης της τρομοκρατίας εξαιτίας της τοποθέτησης εκατοντάδες αστυνομικών σε άσχετα με το αντικείμενο τους πόστα, καθώς και την απόλυση ή φυλάκιση αρκετών άλλων έπειτα από το 2014», τόνισε ο ισλαμιστής ιεροκήρυκας.
φωτο: REUTERS
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163