Έχει περάσει μόλις μία εβδομάδα από μία συνέντευξη Τύπου που θα μείνει στην ιστορία. Το ημερολόγιο έγραφε 28 Σεπτεμβρίου του 2015, όταν οι επιστήμονες της NASA ανακοίνωσαν πως υπάρχει τρεχούμενο νερό στον πλανήτη Άρη, δημιουργώντας ένα τεράστιο κύμα ενθουσιασμού στην επιστημονική κοινότητα.
Η NASA είχε προαναγγείλει τις ανακοινώσεις με ένα αινιγματικό tweet, στο οποίο εμφανίζονταν το ερώτημα “Mars mystery solved?”, με το μυαλό όλων να πηγαίνει στην πιθανότητα ύπαρξης νερού στον Άρη, που δυνητικά σημαίνει και ύπαρξη ζωής. Τελικά οι εικασίες επιβεβαιώθηκαν από τους επιστήμονες της NASA και δεν θα ήταν υπερβολικό να πούμε πως εκείνη η μέρα αποτελεί ένα σημείο καμπής στην ιστορία της παρατήρησης του “κόκκινου πλανήτη”.
Μέχρι να αποδειχθεί κάτι επιστημονικά ο καθένας μπορεί να έχει την δική του άποψη για την αρχή των πραγμάτων, ωστόσο πάντοτε η γνώμη ενός ειδικού έχει διαφορετική βαρύτητα.
Το newsit.gr συνομίλησε με τον Kartik Kumar, μηχανικό αεροδιαστημικής, ο οποίος τον περασμένο Αύγουστο συμμετείχε στην επανδρωμένη αποστολή προσομοίωσης στον Άρη, Amadee 15, υπό την αιγίδα του Austrian Space Forum.
Η συγκεκριμένη αποστολή έγινε στις Άλπεις, σε ένα περιβάλλον “παρόμοιο” με αυτό του Άρη, διήρκεσε δύο εβδομάδες και συμμετείχαν πέντε μέλη της ομάδας, “αστροναύτες προσομοίωσης” θα λέγαμε. Ο Kartik μας εξιστορεί πως έφτασε να εργάζεται στην αεροδιαστημική, εκφράζει τον θυμό του για τις παρεξηγήσεις σχετικά με την χρηματοδότηση και περιγράφει το γιατί “πρέπει” να πάμε στον Άρη.
– Του ζητάμε αρχικά να μας πει δυο λόγια για την παιδική του ηλικία. Το πως ξεκίνησε για εκείνον το “ταξίδι για τα αστέρια” και το αν είναι ένα από τα ελάχιστα παιδιά που ονειρεύονταν να γίνουν αστροναύτες και τελικά το πέτυχαν.
“Είμαι μηχανικός αεροδιαστημικής αλλά για πολύ καιρό ενώ μεγάλωνα δεν ήμουν σίγουρος τι ήθελα να γίνω. Μεγάλωσα στην Ολλανδία, κοντά στην πόλη Ντελφτ, όπου πήγα και στο Πανεπιστήμιο. Η πόλη είναι γνωστή για την κεραμοποιοία της, τα διάσημα «μπλε κεραμικά», αλλά και τον διάσημο Ολλανδό ζωγράφο Γιοχάνες Βερμέερ. Από πολύ μικρή ηλικία ήμουν το παιδί που πάντα ρωτούσε “γιατί;” κι έτσι οι θείοι μου μου πήραν για δώρο γενεθλίων ένα βιβλίο που λεγόταν “το βιβλίο των γιατί” που έγινε το αγαπημένο μου. Το διάβαζα καθημερινά και ήταν μία σειρά από ερωτήματα με απαντήσεις. Πάντα ήμουν πολύ περίεργος… για τα πάντα κι αναρωτιόμουν γιατί τα πράγματα είναι έτσι όπως είναι. Η προσοχή μου στρέφονταν πάντα στον φυσικό κόσμο: γιατί τα πράγματα κινούνται με καθορισμένο τρόπο, γιατί φαίνονται όπως φαίνονται. Όταν ήμουν 8 χρονών πήρα ένα τηλεσκόπιο για δώρο γενεθλίων και παρόλο που στην περιοχή που έμενα δεν έχει καθαρό ουρανό και δεν βλέπεις πολλά αστέρια, το χρησιμοποιούσα για να κοιτώ τη σελήνη. Έτσι ξεκίνησε η γοητεία που έχω για το σύμπαν. Όταν πήγα στο Λύκειο είχα πολλά ενδιαφέροντα αλλά κατέληξα στην αεροδιαστημική γιατί με ενδιέφερε η Formula 1! Κάπως έτσι ξεκίνησα χωρίς συγκεκριμένο ενδιαφέορν για το διάστημα, αλλά στην συνέχεια πήρα πτυχίο αεροδιαστημικής και σιγά σιγά άρχισα να συνειδητοποιώ πως υπάρχουν τόσα πολλά εκπληκτικά μυστήρια για το σύμπαν που δεν καταλαβαίνουμε πλήρως ακόμη. Συνεπώς δεν ήταν το διάστημα που με οδήγησε στο σήμερα, απλώς το ότι ήμουν πολύ περίεργος για μερικά πράγματα. Αυτό προσπαθώ να εξηγώ πάντα. Δεν έχει τόση μεγάλη σημασία τι σε ενδιαφέρει, αρκεί να είσαι αρκετά περίεργος για να το κυνηγήσεις”.
– Ποιο ήταν το πιο ισχυρό κίνητρο για να σχοληθείς με την συγκεκριμένη επιστήμη;
“Αυτή την περιέργεια νομίζω μπορούν πολλοί άνθρωποι να την συμμεριστούν. Το συναίσθημα να θέλεις να είσαι στο διάστημα, συγκρίνεται με έναν αναρριχητή που θέλει να φτάσει στην κορυφή του Έβερεστ, ή έναν δύτη που θέλει να φτάσει σε βάθος εκατοντάδων μέτρων. Είναι η αιχμή του τι μπορούμε να κάνουμε, του τι πιστεύουμε ότι είναι δυνατόν. Η ανθρώπινη περιέργεια πάντα μας οδηγούσε στα άκρα και τότε προσπαθείς να φτάσεις πιο πέρα. Η ερώτηση γιατί οι άνθρωποι θέλουν να πάνε στο διάστημα είναι σαν να ρωτάμε γιατί οι δύτες θέλουν να βουτάνε, γιατί οι μαραθωνοδρόμοι θέλουν να τρέχουν. Είναι ένα κίνητρο”.
– Τον ρωτάμε για την εμπειρία του στην προσομοίωση επανδρωμένης αποστολής στον Άρη. Ποιοι ήταν οι στόχοι, πόση προετοιμασία χρειάστηκε και ποια ήταν τα μεγαλύτερα εμπόδια που συνάντησαν.
“Αρχικά ήρθα σε επαφή πριν από ένα χρόνο περίπου. Έγινε μία παρουσίαση του Austrian Space Forum και σκέφτηκα να προσπαθήσω. Έκανα αίτηση τον Ιανουάριο και με προσκάλεσαν στον δεύτερο γύρο, αφού έστειλα την υποψηφιότητά μου. Είχαν κάνει αίτηση εκατοντάδες άνθρωποι και τελικά έλαβαν πρόσκληση περίπου 30, από τους οποίους έμειναν 15. Τελικά επλέγησαν 5 άτομα, με την διαδικασία να περιλαμβάνει μεταξύ άλλων ψυχολογικούς και σωματικούς ελέγχους. Τεστ πίεσης, δοκιμασίες για να δουν αν μπορείς να συνεργαστείς σε ομαδικό περιβάλλον, όλα στο πνεύμα των δοκιμασιών στις οποίες υποβάλλονται οι αστροναύτες. Ήμουν ένας από τους 5 που ξεκίνησαν την δίμηνη βασική εκπαίδευση. Μία εκπαίδευση που αφορούσε στο πως να μπορείς να λειτουργείς με την στολή και τα γάντια, μέχρι και μαθήματα γεωλογίας, πρώτων βοηθειών, εκτάκτων καταστάσεων και γενικά καταστάσεις μεγάλης πίεσης. Τον Ιούλιο ξεκινήσαμε τις προετοιμασίες για τη συγκεκριμένη αποστολή προσομοίωσης. Η αποστολή πραγματοποιήθηκε τις πρώτες δύο εβδομάδες του Αυγούστου στις Άλπεις, μεταξύ Ιταλίας και Αυστρίας και ήταν μία προσομοίωση επανδρωμένης αποστολής στον Άρη”.
– Πως επελέγη το συγκεκριμένο μέρος;
“Γνωρίζουμε πως στον Άρη υπάρχουν αρκετά σημεία με παρόμοιο περιβάλλον και εστιάσαμε εκεί ειδικά επειδή υπήρχαν αποθέματα νερού. Το νερό είναι πολύ σημαντικό για την ζωή κι έχει πολλές χρήσεις πέραν της κατνάλωσης. Μπορεί να μετατραπεί ακόμη και σε καύσιμο, κάτι που είναι πολύ σημαντικό, ωστόσο όπου υπάρχει νερό, υπάρχει και η πιθανότητα ύπαρξης ζωής. Έτσι, αυτή η αποστολή έγινε για να δούμε στην πράξη τι θα συναντήσουμε όταν πάμε στον Άρη. Πως θα διασφαλίσουμε την ασφάλεια των αστροναυτών, πως θα αντιδράσεις σε έκτακτες ανάγκες και το σημαντικότερο, πως θα αντιμετωπίσεις τις δυσκολίες του Άρη. Η σημαντικότερη είναι πως για να φτάσει ένα μήνυμα από τον Άρη στη Γη χρειάζονται 20 λεπτά κι αυτό όταν ο Άρης είναι ορατός από την Γη, κάτι που δεν ισχύει πάντα! Πρέπει να λύσουμε το πως θα ανταλάξουμε δύο “γεια” σε λιγότερο από… 40 λεπτά! Στην προσομοίωση που κάναμε υπήρχε καθυστέρηση 10 λεπτών και η επικοινωνία έγινε μέσω γραπτών μηνυμάτων. Ο στόχος ήταν να δούμε πως λειτουργεί η επικοινωνία, πως κρατάς επαφή και πως μπορείς να στείλεις αρκετές πληροφορίες. Στο πρότζεκτ συμμετείχαν περισσότεροι από 100 άνθρωποι από περίπου 90 χώρες κι έπρεπε να δουλέψουμε πάνω σε πρωτόκολλα, τεχνολογίες, αλλά κυρίως πάνω στον ανθρώπινο παράγοντα. Το να πάμε στον Άρη δεν θα είναι υπόθεση 2-3 ανθρώπων, θα βασιστούμε σε χιλιάδες κι αυτό είναι η πιο σημαντική πρόκληση. Όταν πήγαμε στο φεγγάρι, υπήρχε ένας στρατός ανθρώπων που υποστήριζε την αποστολή: μηχανικοί, επιστήμονες αλλά και δικηγόροι, πολιτικοί. Όλο αυτό επηρεάζει την κοινωνία και είναι μία ανθρώπινη προσπάθεια”.
– Ποια είναι τα συναισθήματα τα πρώτα δευτερόλεπτα της αποστολής;
“Φύγαμε στις 3 Αυγούστου. Χρειάζονται περίπου 2 ώρες μόνο για να φορέσεις την στολή και την στιγμή που βγήκαν από το καταφύγιο οι αστροναύτες συνειδητοποιήσαμε τι συνέβαινε. Ότι ήταν αληθινό. Είμαστε εδώ για να κάνουμε την διαφορά, να μεγιστοποιήσουμε τις γνώσεις μας. Η νοοτροπία σου αλλάζει και αυτές τις δύο εβδομάδες ήμασταν όλοι νοητικά μεταξύ Γη και Άρη. Ο καθένας έχει τον ρόλο του και ένιωθες σα να έχεις φύγει από την Γη. Δυσκολεύομαι να το περιγράψω αλλά το μυαλό σου λέει πως έχεις φύγει από την Γη. Θα τη χαρακτήριζα μια δημοκρατική διαδικασία γιατί είναι συλλογική και μάλιστα χωρίς πληρωμή, πέρα από το πάθος, το κίνητρο και το κοινό όραμα. Γι’ αυτό ενθαρρύνω τους ανθρώπους να συμμετάσχουν, διότι χρειαζόμαστε πάντα καινούριους ανθρώπους.
– Kartik, περίγραψέ μας την πρώτη σου αντίδραση στο άκουσμα της ιστορικής ανακοίνωσης της NASA
“Ήμουν στη δουλειά και ήξερα πώς θα γίνει μία ανακοίνωση από τη NASA. Υπήρχε μεγάλη προσμονή στη δουλειά, αλλά κανείς μας δεν ήξερε πραγματικά τι συμβαίνει. Έχουμε ακόμη πολλά να ανακαλύψουμε για τον Άρη. Είναι ένας πλανήτης πολύ περισσότερο ενδιαφέρων από όσο πιστεύουν οι άνθρωποι. Δεν είναι ένας βαρετός, σκονισμένος κόκκινος πλανήτης. Έχει κοιλάδες, βουνά, σήραγγες με λάβα και τώρα καταλαβαίνουμε πως υπάρχει τρεχούμενο νερό. Είναι ένας ζωντανός πλανήτης. Αυτό κάνει σαφές το γιατί πρέπει να πάμε στον Άρη: Γιατί μοιραζόμαστε μια κοινή ιστορία. Το να καταλάβουμε περισσότερα για τον Άρη θα μας δώσει απαντήσεις για το τι έγινε στο ηλιακό μας σύστημα, τι συνέβη με τη Γη, απαντήσεις σχετικά με την φυσική. Από αυτή την οπτική είναι μια ιστορική απόφαση. Θέλουμε να ανακαλύψουμε αν υπάρχει ζωή στον Άρη και πλέον έχουμε μια υποψήφια τοποθεσία με πολύ καλές προοπτικές. Ωστόσο το ερώτημα είναι: Πως μπορείς να διασφαλίσεις ότι αν πάμε εκεί δεν θα μολυνθούμε κατά λάθος; Κάποιοι λένε πως ενδέχεται να πάμε και αν μολυνθούμε να μην μάθουμε ποτέ αν υπάρχει ζωή. Άλλοι λένε το αντίθετο, ενώ υπάρχουν θεωρίες που λένε πως με η ζωή ήρθε στη Γη από τον Άρη! Για παράδειγμα έχουμε βρει στην Ανταρκτική μετεωρίτες που έχουν έρθει από τον Άρη, οι δύο πλανήτες είναι αλληλένδετοι. Ο Άρης είναι ένας δυναμικός, εκπληκτικός πλανήτης”.
– Τι έχει αλλάξει πρακτικά μετά από αυτή την ανακάλυψη στον χώρο της αεροδιαστημικής; Έχετε πλέον άλλη οπτική;
“Συμβαίνουν πράγματα στον Άρη που δεν μπορούμε να καταλάβουμε. Ό, τι δεν καταλαβαίνουμε για τον Άρη αντιπροσωπεύει κάτι που δεν καταλαβαίνουμε για τη Γη. Το να καταλάβουμε τον Άρη, θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε πως λειτουγεί ο κόσμος. Η ανακάλυψη ζωής φυσικά εκτός της Γης θα είναι η μεγαλύερη ανακάλυψη όλων των εποχών. Θα θέσει τα πάντα κάτω από ένα νέο πρίσμα και ίσως απαντήσει στο ερώτημα από που ξεκίνησε η ζωή. Αν το δούμε στατιστικά, καταλαβαίνουμε πως είναι σχεδόν αδύνατο να υπάρχει ζωή μόνο στην Γη. Υπάρχουν εκατομμύρια πλανήτες, κάποιοι από τους οποίους παρουσιάζουν περιβάλλον παρόμοιο με της Γης, συνεπώς μοιάζει απίθανο να μην υπάρχει αλλού ζωή. Αυτό φυσικά θα αλλάξει πολλά. Το αντίκτυπο θα είναι τεράστιο”.
– Είσαι θρήσκος;
“Δεν είμαι θρήσκος, αν και θρησκεία κι επιστήμη δεν είναι απαραίτητα έννοιες ασυμβίβαστες. Προσωπικά έχω συγκεκριμένες θέσεις και θεωρώ πως δεν υπάρχει σωστό και λάθος. Πρέπει απλά να ρωτάμε γιατί. Αν δεν το κάνουμε αυτό χάνουμε λίγο από την αξία του να είμαστε άνθρωποι. Πρέπει να ψάχνουμε για απαντήσεις και ο Άρης είναι ένα τέλειο παράδειγμα. Το τι αντιπροσωπεύει και το ότι τελικά πρέπει να καταλάβουμε πως ο καθένας από εμάς είναι φτιαγμένος από αστερόσκονη. Προερχόμαστε όλοι από τα βαρέα στοιχεία που σχηματίζονται στα αστέρια και εκρήγνυνται. Όταν σκέφτεσαι ότι κάθε άτομο του σώματός σου είναι συνδεδεμένο με των άλλων ανθρώπων, τότε καταλαβαίνεις γιατί πρέπει να αναζητήσουμε απαντήσεις σε όσα βλέπουμε”.
– Πόσο μακριά είμαστε από την στιγμή που ο άνθρωπος θα περπατήσει στον “κόκκινο πλανήτη”;
“Αυτή είναι η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου. Κι αυτό γιατί εξαρτάται πολύ από την χρηματοδότηση. Δε νομίζω ότι είμαστε πολύ μακριά, ωστόσο δεδομένων των συνθηκών, με την παγκόσμια ύφεση, θα έλεγα ότι είμαστε και μακριά. Υπάρχει η εντύπωση πως οι κυβερνήσεις “πετάνε λεφτά” στην διαστημική βιομηχανία. Ακούν οι άνθρωποι ότι μια αποστολή κόστισε 100 εκατομμύρια δολάρια για παράδειγμα και πιστεύουν ότι κάπου υπάρχουν βαλίτσες με χρήματα. Αυτά τα χρήματα αντιπροσωπεύουν δουλειές, καριέρες, βιομηχανίες, έρευνα. Είναι μία επένδυση στους ανθρώπους για την ακρίβεια. Και αυτό πυ “παίρνουμε πίσω” είναι πραγματικά ανεκτίμητο. Οι επενδύσεις στην διαστημική βιομηχανία είναι ένας ανέξοδος τρόπος για να ωθείς τα όρια της γνώσης στα άκρα. Να σου δώσω μια αναλογία; Η ετήσια χρηματοδότηση της European Space Agency “κοστίζει” σε κάθε Ευρωπαίο φορολογούμενο ένα μπέργκερ κι ένα αναψυκτικό! Τόσο κοστίζει το να κρατήσεις ζωντανά τα διαστημικά προγράμματα. Το να μπορείς να στείλεις δορυφόρους στον Άρη ή ακόμη και για την πιο μικρή πρόοδο. Για να απαντήσω, λοιπόν, στην ερώτησή σου θα πω ότι αν συνεχίσουμε έτσι θα καταφέρουμε να πάμε στον Άρη στα επόμενα 20 με 30 χρόνια, αλλά αυτό ξαναλέω θα εξαρτηθεί από την χρηματοδότηση. Έτσι κι αλλιώς όταν υπάρχει ύφεση το πρώτο που “κόβεται” είναι η χρηματοδότηση για έρευνα κι αυτό είναι εξωφρενικό. Και για να δώσω ένα κίνητρο, θα πω ότι ο πρώτος άνθρωπος που θα πατήσει στον Άρη, έχει ήδη γεννηθεί. Από όλα τα παιδιά στον κόσμο σήμερα, κάποιος είναι εκεί έξω που θα περπατήσει στον Άρη. Αυτό σε κάνει να καταλαβαίνεις ότι δεν είμαστε τόσο μακριά…”.
– Ποια είναι η κληρονομιά που θέλεις να αφήσεις όταν αποσυρθείς;
“Θέλω να είμαι ταπεινός. Δεν πιστεύω ότι είμαι διαφορετικός από οποιονδήποτε δουλεύει σκληρά. Η πραγματική μου ελπίδα είναι να συνεισφέρω στον τομέα μου, να βοηθήσω στο ταξίδι της επιστήμης. Μπορεί να είναι από το να πάμε στον Άρη μέχρι να λύσουμε καθημερινά προβλήματα εδώ στην Γη. Στο τέλος της ημέρας, ελπίζω να μπορώ να κοιτάξω πίσω και να πω ότι είχα θετικό αντίκτυπο στους γύρω μου για να ακολουθήσουν τα όνειρά τους. Αν το πετύχω αυτό θα είμαι πολύ ευτυχισμένος”.
