Από τη μια έως την άλλη άκρη του νησιού, εκκλησίες και μοναστήρια φέρουν το όνομα της Παναγίας, που την θέλουν «Οδηγήτρια», δηλαδή τη μάνα που θα τους δώσει κουράγιο και θα τους ανοίξει τον δρόμο. Στην Κέρκυρα γιόρταζαν πάντα πολύ περισσότερο την Κοίμησή της Παναγίας και λιγότερο όλες τις άλλες γιορτές της, γιατί το καλοκαίρι όλοι οι ξενιτεμένοι επιστρέφουν στο νησί και στα πατρογονικά τους.
Σε όλο το νησί γίνονται πανηγύρεις. Την παραμονή και ανήμερα της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, λιτανεύονται Επιτάφιοι, στο ιστορικό μοναστήρι της Πλατυτέρας, στις περιοχές του Μαντουκιού, των Μαμάλων, του Ποταμού, των Κοινοπιαστών, στο κέντρο της πόλης, όπου γιορτάζει η Παναγία η Μανδρακίνα, και σε μοναστήρια όπως η Υψηλή και η Μυρτιώτισσα, και στους Παξούς που γιορτάζει το ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας στο νησάκι των Βελιανιτών.
Στην περιοχή Μαντούκι της Κερκύρας, που είναι ένα προάστιο της πόλης, κάθε χρόνο οι Κερκυραίοι αλλά και οι ξένοι συμμετέχουν στην περιφορά του επιταφίου της Θεοτόκου του ιερού ναού της Παναγίας της Ελεούσης. Από νωρίς το απόγευμα γυναίκες της ενορίας στολίζουν τον επιτάφιο, με εκατοντάδες πολύχρωμες κορδέλες. Ένα έθιμο μοναδικό στην Ελλάδα που συμβολίζει την Τίμια Ζώνη που έδωσε η Παναγία στους Αποστόλους.
Το απόγευμα τελείται πανηγυρικός εσπερινός και κατόπιν γίνεται η λιτανεία σε όλη την περιοχή, με μία μεγάλη πομπή, με προπομπό φιλαρμονικές της Κέρκυρας, καθώς και τα λάβαρα των ενοριών του Μαντουκίου. Η λιτανεία διαρκεί περισσότερο από τρεις ώρες.
Ο Ιερός Ναός της Υπεραγίας Θεοτόκου Ελεούσης Μανδουκίου κτίστηκε το 16ο αιώνα και βρίσκεται στο δυτικότερο άκρο του Μαντουκίου, και συγκεκριμένα στην αρχή του Κεφαλομάνδουκου. Ήταν ένα μικρό εκκλησάκι το οποίο στα 1750 κάηκε και ξανακτίστηκε παίρνοντας την σημερινή του μορφή. Στα 1916 κτίσθηκε το καμπαναριό.
Παλαιότερα στην εκκλησία λειτουργούσαν οι Παργινοματουκιώτες, Ηπειρώτες από την Πάργα διωγμένοι από τους Τούρκους στην Κέρκυρα. Ο ναός μέχρι το 1952 ήταν δημοτικός, ενώ μετά παραχωρήθηκε με Βασιλικό Διάταγμα στην ενορία του Αγ. Ιωάννου Λάζου Μανδουκίου.
Μεταξύ των προαστίων Αγίου Ρόκκου και Μανδουκίου, στην πόλη της Κέρκυρας, βρίσκεται η Ιερά Μονή της Παναγίας της Πλατυτέρας.
Κτίστηκε το 1743 μ.Χ. από τον Λευκαδίτη ιερομόναχο Χρύσανθο Συρόπουλο. Δύο χρόνια πριν είχε προηγηθεί αίτηση από τον Μικέλη Άνθη, ιδιοκτήτη του οικοπέδου στο οποίο βρίσκεται σήμερα ο ναός, στον Μέγα Πρωτοπαπά Κερκύρας Ιωάννη Βούλγαρι, για ανέγερση ναού αφιερωμένου στην Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου.
Το έτος 1746 με 1747 μ.Χ. ιδρύεται Μετόχι της Μονής αφιερωμένο στην Υπεραγία Θεοτόκο Ευαγγελίστρια, στο χωριό Ευρωπούλοι της Κέρκυρας. Η Μονή σύντομα στελεχώθηκε από είκοσι μοναχούς και ανέπτυξε μία σημαντική λατρευτική, ποιμαντική και φιλανθρωπική δράση στην Κερκυραϊκή κοινωνία.
Την ευοίωνη εξέλιξη της Μονής ανέκοψε η πυρπόληση που υπέστη από τους Γάλλους το 1798 μ.Χ. Λίγα χρόνια αργότερα η θαυματουργική εύρεση της προστάτιδας εικόνας της Μονής έδωσε δύναμη στους πατέρες να αγωνιστούν για την ανακαίνισή της. Το 1801 μ.Χ. εγκαινιάστηκε ο ναός από τον πρώτο Μητροπολίτη Κερκύρας, μετά την ανασύσταση του επισκοπικού θρόνου, Ιερόθεο Τσιγάλα ή Κιγάλα (1800 – 1813 μ.Χ.).
Ιδιαίτερες σχέσεις με τη Μονή, την οποία ποικιλοτρόπως ευεργέτησε, ανέπτυξε η οικογένεια Καποδίστρια και ο ίδιος ο Ιωάννης, πρώτος Κυβερνήτης του Νεοελληνικού Κράτους. Στη Μονή, μάλιστα, σώζονται πολλές δωρεές. Εκεί υπάρχουν οι τάφοι του Αντωνίου-Μαρία Καποδίστρια, πατέρα του Ιωάννη Καποδίστρια, του Αυγουστίνου Καποδίστρια, αδελφού του Ιωάννη και του ιδίου του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια.
Επίσης στη Μονή υπάρχουν οι τάφοι του ήρωα της Ελληνικής Επαναστάσεως Φώτου Τζαβέλλα, του Ανδρέα Μουστοξύδη, άλλων επωνύμων προσώπων του 19ου αιώνα μ.Χ., των περισσοτέρων Μητροπολιτών Κερκύρας μετά την ανασύσταση του επισκοπικού θρόνου και των περισσοτέρων αδελφών της Μονής.
Στη Μονή σώζονται αξιόλογες εικόνες του Γ. Κλόντζα, του Ι. Δαμασκηνού, του Θ. Πουλάκη, του Δ. Προσαλένδη, του Ν. Κουτούζη, του Ν. Καντούνη κ.ά.. Επίσης, φυλάσσονται δημιουργίες εκκλησιαστικής τέχνης μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας.
Στο ορεινό χωριό του Σταυρού, 13 χλμ μακριά από την Κέρκυρα, γιορτάζει ο Ιερός Ναός της Kοιμήσεως της Θεοτόκου Παναγιάς Μαρίας.
Οι προετοιμασίες του τοπικού συλλόγου ξεκινούν από νωρίς το πρωί της παραμονής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στις 14 Αυγούστου, όπου μαζεύονται «εθελοντές» και κάνουν πρακτικές εργασίες.
Μαγειρεύεται υπαίθρια η παραδοσιακή «ορφανή μακαρονάδα» χωρίς κρέας, που θα προσφερθεί δωρεάν στους προσκυνητές το βράδυ μετά την περιφορά του Επιταφίου της Παναγίας.
Στολίζεται ο Επιτάφιος από γυναίκες του χωριού, μεταφέρονται και στήνονται καρέκλες και τραπέζια στο χώρο του πανηγυριού, τα μέλη του χορευτικού συγκροτήματος κάνουν τις τελευταίες πρόβες, φτιάχνονται οι λαχνοί για τη λαχειοφόρο αγορά και αγοράζονται η τελευτές προμήθειες. Το βράδυ γίνεται η περιφορά του Επιταφίου της Παναγίας στις γειτονιές και τα σοκάκια του χωριού και με την επιστροφή των πιστών αρχίζει η διανομή της «ορφανής μακαρονάδα».
Στη δυτική Κέρκυρα γιορτάζει η Ιερά Μονή της Παναγίας της Παλαιοκαστρίτισσας. Το μοναστήρι της Παλαιοκαστρίτσας κτίστηκε, σύμφωνα με μία παλαιά επιγραφή που έχει στην είσοδό του, το 1228. Όμως η ιστορική έρευνα εντοπίζει την αρχή της ύπαρξής του στα μέσα του 15ου αι. Αφορμή για τη δημιουργία του δόθηκε, όπως διασώζει η παράδοση, με την εύρεση της εικόνας με τη μορφή της Υπεραγίας Θεοτόκου. Το όνομα «Παλαιοκαστρίτισσα» πήρε η Ι. Μονή από ένα φυσικό κάστρο το οποίο χρησίμευε ως προμαχώνας της τότε κατοικημένης περιοχής.
Η Μονή έκτοτε έγινε σημείο των 39 χωριών που συνέβαλαν στην ίδρυσή της και που αποτελούσαν τις τότε επαρχίες, Κάτω Μέσης, Αρχαγγέλου και Κάτω Γύρου.
Το μοναστήρι της Παλαιοκαστρίτσας ανήκε στην κατηγορία των κτητορικών-συναδελφικών. Από τους κτήτορες εκλεγόταν μία ολιγομελής επιτροπή που ονομαζόταν «Κυβερνήτες του Μοναστηριού» και μαζί με τον Πρωτοπαπά της περιοχής αποφάσιζαν για όλα τα θέματα λειτουργία της Μονής. Αυτοί διόριζαν και «εκ περιτροπής» τον Ηγούμενο, μεταξύ των ιερομονάχων που κατάγονταν από τα χωριά που είχαν κτητορικό δικαίωμα.
Στη Μονή διασώζονται αξιόλογες εικόνες κυρίως κρητικής τεχνοτροπίας που ανάγονται μεταξύ του 15ου με 18ου αι. Είναι η εικόνα της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου του Εμμ. Λαμπράδου, τέλη 16ου ή αρχές 17ου αι., οι εικόνες του Γεωργίου Χρυσολωρά από τα μέσα 18ου αι., καθώς και η εικόνα που βρίσκεται στο Δεσποτικό, την Παναγία στον τύπο της Σκοπιώτισσας, η οποία είναι ζωγραφισμένη σε δέρμα βοδιού και φέρει χρονολογία 1494, αλλά σύμφωνα με ειδικούς είναι έργο του 18ου αιώνα.
Στη Λευκίμμη γιορτάζει η Παναγία της Κυράς των Αγγέλων. Σύμφωνα με την εκκλησιαστική βιογραφία ο Ιερός Ναός της Υπεραγίας Θεοτόκου «Κυράς των Αγγέλων» κτίστηκε το 1696 μ.Χ. από την οικογένεια του Βαρλαάμ Καποδίστρια. Στη συνέχεια εκτός από τον ιερό ναό κατασκευάστηκαν και άλλα οικήματα, στα οποία βρήκαν ανακούφιση και φιλοξενία πολλοί άρρωστοι, από την αρρώστια της εποχής την πανώλη που πραγματικά υπήρξε μάστιγα για πολλούς ανθρώπους.
Αργότερα και όταν η Κέρκυρα βρισκόταν υπό αγγλική Κατοχή, οι Άγγλοι διέταξαν να καούν όλα τα οικήματα της «Κυράς», εκτός του ναού. Συνεπεία αυτής της κατάστασης ο ναός αρχίζει να ερειπώνει και ολόκληρη η γύρω περιοχή να γίνεται αδιάβατη.
Σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση, η Θεία Πρόνοια του Θεού δεν θα αφήσει την Εκκλησία να καταρρεύσει στο πέρασμα του χρόνου, αλλά θα στείλει -όπως λέγεται- την Αναστασία Βλάχου να ανακαινίσει και να δώσει νέα πνοή στην παραμελημένη εκκλησία της Υπεραγίας Θεοτόκου Κυράς των Αγγέλων Λευκίμμης. Το 1933 μ.Χ. με τη σκέψη, ότι πρέπει να αναστηλώσει την παραμελημένη εκκλησία της Παναγίας της Κυράς, φεύγει από το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου Μελικίων Λευκίμμης όπου μόναζε αρχικώς και εγκαθίσταται στον ερειπωμένο ναό της Υπεραγίας Θεοτόκου Κυράς Λευκίμμης. Πράγματι, κατόρθωσε μέσα σε δύο χρόνια το 1935 μ.Χ., να ανοικοδομήσει και να επαναλειτουργήσει την εκκλησία. Στο Μοναστήρι η γερόντισσα Αναστασία έμεινε και ζούσε μόνη της επί είκοσι χρόνια και από το 1955 μ.Χ. αρχίζει το Μοναστήρι να επανδρώνεται με Μοναχές. Βασική επιδίωξη της γερόντισσας Αναστασίας ήταν να γνωρίσει το ξεχασμένο Μοναστήρι της Υπεραγίας Θεοτόκου Κυράς, μία ολοκληρωμένη Μονή με λάμψη και ακτινοβολία. Η γερόντισσα Αναστασία κοιμήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου του 1979 μ.Χ. σε ηλικία 69 ετών. Το 1965 μ.Χ. η Μονή αριθμούσε επτά Μοναχές ενώ σήμερα έχει μόνο δύο.
Στις Μαγουλάδες γιορτάζει η Ιερά Μονή Υπεραγίας Θεοτόκου Υψηλής Μαγουλάδων. Βρίσκεται στην περιοχή Μαγουλάδων της βόρειας Κέρκυρας.
Είναι από τις παλαιότερες και μεγαλύτερες Μονές της Κέρκυρας.
Η αρχή της ανάγεται στο πρώτο τέταρτο του 10ου αι. Με την πάροδο του χρόνου η Μονή γνώρισε περιόδους ακμής και παρακμής και συνδέθηκε με την τοπική κερκυραϊκή ιστορία.
Η άλλοτε μεγάλη περιουσία της, η βιβλιοθήκη, τα ιερά κειμήλια, τα μετόχια και οι ναοί της, δίδουν μια ελάχιστη εικόνα της πνευματικής και κοινωνικής προσφοράς της. Η Μονή, λόγω της σημασίας και της σπουδαιότητας του αρχιτεκτονικού της συνόλου και των κειμηλίων που φυλάσσει, έχει χαρακτηρισθεί ως Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο.
Το 1700 η Μονή, ανακαινίστηκε με πρωτοβουλία του μοναχού και μετέπειτα Ηγουμένου Χρυσάνθου Κοντάλιπου, επεκτάθηκε και γνώρισε μια νέα περίοδο άνθισης.
Ο πλούτος των εικόνων της Μονής είναι σημαντικός και κυρίως αυτές που ιστορήθηκαν από τους αγιογράφους Δημήτριο Φωσκάλη, Γεώργιο Χρυσολωρά και Σπυρίδωνα Σπεράντζα μέσα 18ου αι.
Το 1800 στρατοπέδευσε στη Μονή ο Ρωσικός Στρατός και πραγματοποίησε παρεμβάσεις στο κτιριακό της συγκρότημα. Κατά τη χρονική εκείνη περίοδο επισκεπτόταν και διέμενε στη Μονή και ο ναύαρχος Θεόδωρος Ουσακώφ.
Σημαντική είναι η περίοδος της Ηγουμενίας του Ιερομόναχου Συμεών-Σπυρίδωνος Κροκίδη, το πρώτο μισό 20ου αι. Έκτοτε η Μονή περνά μια περίοδο κάμψης. Κατά τα τελευταία χρόνια άρχισε μία σημαντική προσπάθεια αναστηλώσεως και επανδρώσεώς της, ενώ εκατοντάδες είναι οι πιστοί που την επισκέπτονται ανήμερα της γιορτής της.
Μέσα στο λιμάνι του Γάιου που είναι και η πρωτεύουσα των Παξών βρίσκονται δύο νησάκια. Ο Άγιος Νικόλαος και η Παναγιά. Το νησάκι της Παναγιάς, το οποίο οι ντόπιοι το αποκαλούν και νησάκι της Μαντόνα, δεσπόζει το Μαναστήρι της Παναγιάς των Βελλιανιτών. Το μοναστηράκι περικλείεται από έναν ολόλευκο τοίχο που προσδίδει μια ξεχωριστή ομορφιά. Ανήμερα της εορτής στο ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας στο νησάκι των Βελιανιτών, εκτός της εκκλησιαστικής πανήγυρης, βράζουν το λεγόμενο «ζωμό», από ένα μοσχάρι, ο οποίος μοιράζεται σε όλους τους προσκυνητές, ντόπιους και επισκέπτες, για να τιμηθεί η Παναγία.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163