Εάν ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας είναι βέβαιος ότι μπορεί να πείσει τους συμπατριώτες του να ψηφίσουν κατά του πακέτου λιτότητας που προσφέρεται από τους πιστωτές την Κυριακή, θα πρέπει να το ξανασκεφτεί: η ιστορία των δημοψηφισμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση δείχνει ότι οι ψηφοφόροι έχουν επιλέξει να μείνουν με την Ευρώπη, όταν οι οικονομικές προοπτικές δεν διαφαίνονται καλές. Και στην Ελλάδα, είναι άσχημες.
Ο Τσίπρας και η κυβέρνησή του θα κάνουν σίγουρα ισχυρές εκκλήσεις στην ελληνική εθνική υπερηφάνεια, τον ηρωισμό και την αίσθηση του εξευτελισμού που βίωσε η χώρα στα χέρια των πιστωτών, καθώς προσπαθούν να πάρουν το αποτέλεσμα που θέλουν. Αλλά, όπως δείχνουν πρόσφατες έρευνες, τα δημοψηφίσματα έχουν την τάση να καθορίζονται από την ψυχρή οικονομία και τους ορθολογικούς υπολογισμούς, παρά το συναίσθημα. Οι ψηφοφόροι προτιμούν την ευημερία από τον ηρωισμό.
Το 1975, για παράδειγμα, το Ηνωμένο Βασίλειο επέλεξε να μείνει στην ΕΟΚ. Οι Βρετανοί είχαν εγκλωβιστεί σε βαθιά ύφεση, υποφέροντας από διψήφιο ρυθμό πληθωρισμού και υψηλή ανεργία. Η ψηφοφορία για ένα αβέβαιο μέλλον εκτός Ευρώπης ήταν πολύ επικίνδυνη, οπότε οι γνωστοί για τον ευρωσκεπτικισμό τους Βρετανοί ψήφισαν “ναι”, με αναλογία 2 προς 1.
Δύο δεκαετίες αργότερα, οι Σουηδοί και οι Φινλανδοί παρέπαιαν μετά την κατάρρευση του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος –ένα μέσο νομισματικής συνεργασίας που αποτέλεσε πρόδρομο του ευρώ. Στο Ελσίνκι οργανώνονταν συσσίτια. Και τα δύο έθνη επέλεξαν να ενταχθούν στην ΕΕ όταν ψήφισαν σε δημοψηφίσματα το 1994.
Πιο πρόσφατα, οι Ιρλανδοί ψήφισαν μαζικά υπέρ της Ευρωπαϊκού Δημοσιονομικού Συμφώνου, με το δημοψήφισμα του 2012. Οι συνθήκες που αντιμετώπιζαν οι Ιρλανδοί σε αυτή την ψηφοφορία ήταν παρόμοιες με εκείνες που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες την Κυριακή.
Όλα αυτά φαίνεται να αντικρούουν τη διαδεδομένη πεποίθηση ότι οι ψηφοφόροι τείνουν να ψηφίζουν ενάντια στο ευρωπαϊκό project όποτε δίνεται η ευκαιρία. Αυτό ακριβώς συνέβη στη Γαλλία και την Ολλανδία το 2005, όταν οι ψηφοφόροι απέρριψαν με συντριπτική πλειοψηφία τα σχέδια για να υιοθετήσουν ένα ευρωπαϊκό σύνταγμα. Αυτό συνέβη και ξανά, όταν οι Σουηδοί ψήφισαν κατά της ένταξης στη ζώνη του ευρώ το 2003.
Αυτές οι ψηφοφορίες, ωστόσο, έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια περιόδου ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης. Επιπλέον, δεν υπήρχε μεγάλος κίνδυνος εάν απέρριπταν το όποιο νέο πείραμα είχαν σκεφτεί οι ηγέτες της ΕΕ –αντιθέτως, η διατήρηση του στάτους κβο μπορεί να φαινόταν ως η ασφαλέστερη επιλογή. Αλλά ακόμη και εκείνοι οι οποίοι αμφισβητούν την ιδέα ότι τα δημοψηφίσματα κερδίζονται σε περιόδους κρίσης (και αντίστροφα), θα πρέπει να λάβουν υπόψιν ότι τα δημοψηφίσματα της ΕΕ σε κάθε περίπτωση, τείνουν να καταλήγουν σε υπερψήφιση του “ναι”.
Και αυτό γιατί η γενική εκτίμηση ότι το εκλογικό σώμα της Ευρώπης είναι αντι-ευρωπαϊστές είναι εφαλμένη. Από το 1972, υπήρξαν 39 δημοψηφίσματα στη Δυτική Ευρώπη για θέματα που αφορούσαν την ΕΕ, το 77% των οποίων έδωσαν θετική ψήφο στο ευρωπαϊκό σχέδιο, σύμφωνα με τα στοιχεία που καταγράφονται στο βιβλίο “Referendums Around the World”. “Αν συμπεριλάβετε τις τελευταία μέλη από την ανατολική Ευρώπη, το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 80%. Αυτός είναι ένας ακόμη λόγος για να αναμένουμε μια θετική ετυμηγορία την Κυριακή.
Οι Έλληνες, βέβαια, έχουν περάσει μια ασυνήθιστα δύσκολη περίοδο, κατά την οποία έδωσαν τέλος στην κυριαρχία των καθιερωμένων πολιτικών κομμάτων και στράφηκαν προς ακροαριστερά και ακροδεξιά κόμματα. Οπότε δεν υπάρχει απόλυτη αντιστοιχία. Ακόμα κι έτσι, υπάρχει κάθε λόγος να πιστεύουμε ότι οι Έλληνες θα είναι τόσο ορθολογικοί κατά την επιλογή τους, και με δεδομένα τα οικονομικά προβλήματα, όσο ήταν και οι ψηφοφόροι της Φινλανδίας, της Ιρλανδίας, της Σουηδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου.
“Δεν αυτοκτονείς εάν φοβάσαι το θάνατο”, δήλωσε ο Jean-Claude Juncker, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τη Δευτέρα. Οι Έλληνες έχουν βάσιμους λόγους να φοβούνται ότι μαρκάροντας το κουτάκι με το “όχι” θα αυτοκτονήσουν σε οικονομικό επίπεδο –για αυτό και πιθανότατα δεν θα το κάνουν.
Πηγή Capital
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163