Bartolomeo Cristofori: Τα 360ά γενέθλια του ανθρώπου που εφηύρε το πιάνο

Καταγόταν από φτωχή οικογένεια και από μικρός έμαθε την τέχνη της κατασκευής μουσικών οργάνων. Το έτος 1688 ο Μπαρτολομέο Κριστοφόρι προσλαμβάνεται από τον πανίσχυρο φλωρεντινό πρίγκιπα Φερδινάνδο της οικογένειας των Μεδίκων ως συντηρητής των πολυάριθμων μουσικών οργάνων που είχε η δυναστεία στην κατοχή της. Ύστερα από δέκα χρόνια πειραματισμούς πάνω στους μηχανισμούς των πληκτροφόρων οργάνων που συντηρεί και επισκευάζει ο Κριστοφόρι, το 1698 παρουσιάζει ένα «τσεμπαλοειδές» όργανο, το οποίο δίνει στον εκτελεστή τη δυνατότητα να ελέγχει την ένταση του ήχου ανάλογα με το πόσο απαλά ή δυνατά πατάει το πλήκτρο.
Ο Μπαρτολομέο Κριστοφόρι το 1709 είχε κατασκευάσει ένα όργανο, gravicembalo col piano e forte, επιδιώκοντας να ικανοποιήσει την επιθυμία πολλών μουσικών να παίζουν με ευρεία χρωματική παλέτα, από πολύ σιγά ως (σχετικά έστω) δυνατά. Το νέο στοιχείο ήταν η αντικατάσταση του μηχανισμού με το τσίμπημα της μύτης του φτερού ­ κλαβεσέν ­ από τα γνωστά μας σφυράκια, τον ξύλινο μοχλό που μόλις χτυπήσει πάνω στη μεταλλική χορδή επανέρχεται στην αρχική του θέση επιτρέποντάς της να πάλλεται για λίγο χρόνο μετά. Αν και θεωρείται «εφευρέτης» του σύγχρονου πληκτροφόρου, ο Κριστοφόρι δεν ήταν ο μόνος που κλεισμένος στο εργαστήριο ονειρευόταν το τέλειο όργανο και δαπανούσε ατελείωτο χρόνο στη χειρωνακτική και πνευματική προσπάθεια.
Τρία ήταν όλα κι όλα τα πιάνα που κατασκεύασε ο Κριστοφόρι. Δύο απ’ αυτά σώζονται μέχρι σήμερα. Το ένα, του 1720, βρίσκεται στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης στη Νέα Υόρκη και το δεύτερο, του 1722, φυλάσσεται στο Εθνικό Μουσείο Μουσικών Οργάνων στη Ρώμη.
Από τους πρώτους συνθέτες που αναγνώρισαν τα ιδιαίτερα πλεονεκτήματα του πιάνου ήταν ο Καρλ Φίλιπ Εμάνουελ Μπαχ και ο Γιόχαν Κρίστιαν Μπαχ, ο οποίος μάλιστα, το 1768, έδωσε στο Λονδίνο τα πρώτα δημόσια ρεσιτάλ για το όργανο αυτό.
Δυστυχώς, ο Κριστοφόρι δεν έζησε για να δει την επιτυχία του καινούριου του οργάνου. Εφόσον λίγοι άνθρωποι έδειχναν ενδιαφέρον για αυτό, άρχισε και πάλι να κατασκευάζει τσέμπαλα. Σχεδόν 30 χρόνια μετά την κατασκευή του πρώτου πιάνου του Κριστοφόρι, ο Γερμανός κατασκευαστής εκκλησιαστικών οργάνων Γκότφριτ Ζίλμπερμαν επανεξέτασε το σχέδιο και άρχισε να φτιάχνει τα δικά του πιάνα. Τεχνίτες στη Γερμανία και στην Αυστρία συνέχισαν να πειραματίζονται, επικεντρώνοντας τις προσπάθειές τους στην κατασκευή ενός μικρότερου και ελαφρύτερου μοντέλου, του λεγόμενου τετράγωνου πιάνου.