Διαβάστε όλο το δημοψήφισμα από τους Financial Times.
Σήμερα η Σκοτία θα αποφασίσει με δημοψήφισμα εάν θα ανεξαρτητοποιηθεί από το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο, λήγοντας τη διάρκειας 307 ετών ένωσή της με την Αγγλία. Αν και οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν το «όχι» να προηγείται, η μικρή διαφορά των 2 – 4 ποσοστιαίων μονάδων δείχνει ότι το τελικό αποτέλεσμα θα το καθορίσουν οι αναποφάσιστοι.
Οι κάλπες άνοιξαν στις 7:00 το πρωί (9:00 ώρα Ελλάδος) και κλείνουν στις 22:00 (μεσάνυχτα στη χώρα μας). Έχουν εγγραφεί για να ψηφίσουν 4.285.323 άνθρωποι, το 97% του πληθυσμού άνω των 16 ετών. Σχεδόν 800.000 έχουν εγγραφεί για να ψηφίσουν μέσω επιστολικής ψήφου, η οποία θα πρέπει να φτάσει ως τις 22:00. Δεν είναι προγραμματισμένα exit polls μετά το κλείσιμο των εκλογικών κέντρων και το τελικό αποτέλεσμα αναμένεται να γνωστοποιηθεί νωρίς το πρωί της Παρασκευής.
Ακολουθούν 9 απαντήσεις στα κρίσιμα ερωτήματα που δημιουργεί η πρωτοφανής για την Ευρώπη πρωτοβουλία.
Το Εθνικό Κόμμα της Σκοτίας SNP, που από την ίδρυσή του το 1933 δεσμεύθηκε στην απόσχιση από τη Βρετανία, εξασφάλισε πρωτόγνωρη πλειοψηφία στο σκοτσέζικο κοινοβούλιο το 2011. Στο εκλογικό του πρόγραμμα περιλαμβανόταν η δέσμευση έγκρισης νομοσχεδίου που θα ανοίγει τον δρόμο για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος και η βρετανική κυβέρνηση, υπό τον πρωθυπουργό Ντέιβιντ Κάμερον, αποδέχτηκε ότι πρέπει να γίνει.
Τι θα γίνει αν η ετυμηγορία είναι «ναι» στην απόσχιση;
Οι ηγέτες τόσο της βρετανικής, όσο και της σκοτσέζικης κυβέρνησης δηλώνουν ότι αν επικρατήσει το «ναι» ακόμη και με πολύ μικρή απόκλιση, το αποτέλεσμα θα είναι καθοριστικό και θα θέσει τη Σκοτία στον δρόμο της ανεξαρτησίας. Οι δύο κυβερνήσεις έχουν δεσμευθεί να συνεργαστούν δημιουργικά προς το καλύτερο συμφέρον και των δύο πλευρών και αν η ετυμηγορία είναι «ναι» θα ακολουθήσουν συνομιλίες για τους όρους του διαχωρισμού. Ορισμένοι αναλυτές σχολιάζουν ότι η αβεβαιότητα σχετικά με το «νέο» σκοτσέζικο νόμισμα θα προκαλέσει έξοδο κεφαλαίων, αλλά η κεντρική τράπεζα της Αγγλίας έχει προετοιμάσει σχέδια αντιμετώπισης και δηλώνει ότι «θα ενεργοποιήσει τις αρμοδιότητές της» για να διασφαλίσει τη σταθερότητα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Η κυβέρνηση του Εδιμβούργου έχει προτείνει να ενεργοποιηθεί η ανεξαρτησία στις 24 Μαρτίου 2016. Οι αντίπαλοι ισχυρίζονται ότι δεν θα μείνει αρκετός χρόνος για να ολοκληρωθούν οι περίπλοκες συνομιλίες για τα σχετικά ζητήματα, όπως το μοίρασμα των ενεργητικών και παθητικών της Μεγάλης Βρετανίας και η συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η χρονική στιγμή της “ημέρας ανεξαρτησίας” θα εξαρτηθεί εν μέρει από το αν η Σκοτία και η Βρετανία θα επιχειρήσουν να επιλύσουν όλα τα θεσμικά, γραφειοκρατικά και νομικά ζητήματα προκαταβολικά ή θα αποδεχτούν ότι ορισμένα θέματα θα πρέπει να επιλυθούν μετά το νομικό διαχωρισμό.
Αν αποσχιστεί η Σκωτία, θα κρατήσει τη στερλίνα;
Το SNP προτείνει να συνεχίσει η ανεξάρτητη Σκοτία να χρησιμοποιεί τη στερλίνα, με βάση μια επίσημη νομισματική ένωση με την υπόλοιπη Βρετανία. Και τα τρία μεγάλα κόμματα του Ουεστμίνστερ έχουν απορρίψει την ιδέα της επίσημης νομισματικής ένωσης, αν και το SNP πιστεύει ότι είναι τόσο μεγάλα τα πλεονεκτήματα από την παραμονή της στερλίνας, που η βρετανική κυβέρνηση γρήγορα θα εγκαταλείψει τη θέση αυτή. Αν δεν γίνει αυτό, η Σκοτία θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τη στερλίνα χωρίς επίσημη νομισματική ένωση, μια προσέγγιση που έχει ονομαστεί στερλινοποίηση. Ή θα εισαγάγει ένα νέο νόμισμα, το οποίο είτε θα συνδέσει με τη βρετανική στερλίνα είτε θα αφήσει να διακυμαίνεται ελεύθερα.
Η ανεξάρτητη Σκοτία θα γίνει μέλος της Ε.Ε.;
Δεν υπάρχει προηγούμενο στην Ε.Ε. για τη συμφωνημένη ανεξαρτησία τμήματος ενός κράτους μέλους, που επιθυμεί να παραμείνει στην ένωση ως ξεχωριστό μέλλος. Το SNP υπόσχεται την παραμονή στην ένωση και ισχυρίζεται ότι το θέμα θα έχει επιλυθεί πριν από την προτεινόμενη ημέρα ανεξαρτησίας. Ορισμένοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, όπως ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Χοσέ Μανουέλ Μπαρόζο, σχολιάζουν ότι στην περίπτωση απόσχισης η Σκοτία θα απομακρυνθεί από την Ε.Ε. και πιθανόν να δυσκολευθεί να επανενταχθεί.
Ορισμένοι εμπειρογνώμονες όμως δηλώνουν ότι η Ε.Ε. δεν θα θελήσει να ρίξει 5,3 εκατομμύρια Ευρωπαίους πολίτες σε νομικό λαβύρινθο και να θέσει υπό αμφισβήτηση το περίπλοκο δίχτυ των οικονομικών και κοινωνικών συνδέσμων που συνδέουν τη Σκοτία με την ένωση. Οι περισσότεροι παρατηρητές, ανεξαρτήτως θέσεων, πιστεύουν ότι η Σκοτία θα καταλήξει να είναι μέλος της Ε.Ε., αλλά οι γνώμες διαφέρουν δραματικά όσον αφορά το πότε θα γίνει αυτό, υπό ποιους όρους και τι είδους προσωρινές τακτοποιήσεις θα χρειαστούν για να καλυφθεί η μεταβατική περίοδος μέχρι την εξασφάλιση της ένταξης.
Η ισπανική κυβέρνηση κατάφερε πάντως την πιο ανοιχτή επίθεση εναντίον του «ναι», περιγράφοντας την εκστρατεία απόσχισης ως τορπίλη στο ευρωπαϊκό πνεύμα. Ο πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι προειδοποίησε ότι αν η Σκοτία επιλέξει την ανεξαρτησία «θα περιμένει πολύ για να επανενταχθεί στην Ε.Ε. και θα αντιμετωπίσει πολύ ψυχρή υποδοχή από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες».
Η βασιλική οικογένεια παραμένει «αγαπημένος θεσμός» των Σκοτσέζων και η Σκοτία «αγαπημένο παιδί» του Μπάκιγχαμ. Το SNP δηλώνει ότι η βασίλισσα Ελισσάβετ θα συνεχίσει να είναι η μονάρχης της Σκοτίας, με βάση το νέο σύνταγμά της, όπως παραμένει η βασίλισσα των υπολοίπων χωρών που στο παρελθόν υπήρξαν τμήματα της βρετανικής αυτοκρατορίας. Στις δημοσκοπήσεις είναι φανερή η κοινωνική υποστήριξη για τη διατήρηση της μοναρχίας. Ωστόσο ορισμένα μέλη του SNP και άλλες ομάδες υπέρ της ανεξαρτησίας ελπίζουν ότι η Σκοτία θα ανακηρυχθεί δημοκρατία και θεωρούν ότι το ζήτημα της βασίλισσας θα πρέπει να αποφασιστεί με δημοψήφισμα μετά την ανεξαρτησία.
Τα πετρέλαια της Βορείου Θαλάσσης αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα χαρτιά της εκστρατείας ανεξαρτησίας. Οι υπέρμαχοι θεωρουν ότι το πετρέλαιο της Σκοτίας θα μεταφέρει την ευημερία σε όλο το ανεξάρτητο κράτος καθώς επίσης κι ότι η βρετανική κυβέρνηση έχει σπαταλήσει άδικα τα έσοδα από τα πετρέλαια της Βορείου Θαλάσσης, αφού ποτέ δεν ίδρυσε ένα ταμείο επένδυσης και αξιοποίησης των κεφαλαίων. Δηλώνουν ότι θα δημιουργήσουν ένα τέτοιο ταμείο, και με αυτό θα αντιμετωπίσουν καλύτερα και τη μεταβλητότητα στις τιμές του πετρελαίου, από χρόνο σε χρόνο. Για να κερδίσει τον κλάδο, ο υπουργός Ενέργειας της Σκοτίας πρόσφατα υπονόησε ότι οι εταιρίες πετρελαίου και φυσικού αερίου θα ευνοηθούν από νέες φορολογικές ελαφρύνσεις, αν η Σκοτία ανεξαρτοποιηθεί. Αντίθετα, η εκστρατεία «Καλύτερα Μαζί» υποστηρίζει ότι θα είναι επικίνδυνη η εξάρτηση από ένα τόσο ευμετάβλητο εμπόρευμα. Αν γίνει ανεξάρτητη η Σκοτία, θα αντλεί πετρελαϊκά έσοδα για να πληρώνει για δημόσιες δαπάνες οπότε, αν εμφανιστεί πτώση στις τιμές ενέργειας, θα υπάρξουν ελλείμματα. Το μεγάλο επιχείρημα του «όχι» είναι ότι πιθανόν τα αποθέματα που απομένουν στη Βόρειο Θάλασσα δεν είναι τόσο μεγάλα όσο ελπίζει το Εδιμβούργο. Κάποιοι προειδοποιούν ότι το μέγεθος έχει υπερεκτιμηθεί κατά 60%.
Στους πλέον ένθερμους υποστηρικτές της ανεξαρτησίας έχουν ταχθεί οι εξής διάσημοι Σκοτσέζοι: Η ποιήτρια και συγγραφέας Λιζ Λόκχεντ, o θεατρικός συγγραφέας Άιρβιν Ουέλς κι ο ηθοποιός Σερ Σον Κόνερι.
Στους διασημότερους Σκοτσέζους υποστηρικτές της παραμονής στο Ηνωμένο Βασίλειο περιλαμβάνονται o διάσημος προπονητής ποδοσφαίρου Άλεξ Φέργκιουσον, η τραγουδίστρια Σούζαν Μπόιλ, η συγγραφέας του Χάρι Πότερ, Τζ.Κ. Ρόουλινγκ, όπως επίσης ο Μπάρακ Ομπάμα και ο Πάπας Φραγκίσκος. Όσον αφορά τον επιχειρηματικό κόσμο, πάνω από 130 μεγάλοι Σκοτσέζοι επιχειρηματίες υπέγραψαν επιστολή όπου ζητούν να παραμείνουν ενωμένοι με τη Βρετανία, ενώ περίπου 200 τάχθηκαν με την αντίθετη πλευρά. Οι Ευρωπαίοι επιχειρηματίες πάντως έχουν εκφράσει ανησυχίες για την πιθανότητα επικράτησης του «ναι,» προειδοποιώντας ότι οι επενδύσεις στη Σκοτία μπορεί να μειωθούν ή να καθυστερήσουν. Ο επικεφαλής της Renault-Nissan δήλωσε χαρακτηριστικά ότι «όλοι οι CEO φίλοι μου προτιμούν το “όχι”».
Εν τω μεταξύ, τα γραφεία στοιχημάτων έχουν πάρει φωτιά από το «τζογάρισμα» για το αποτέλεσμα και, κρίνοντας από τις αποδόσεις, οι πράκτορες προεξοφλούν ότι κατά 75% η ετυμηγορία θα είναι «όχι». Δεν ισχύει το ίδιο όμως αν πιστέψουμε τα κοινωνικά δίκτυα. Το Facebook, το οποίο χρησιμοποιεί ο μισός σκοτσέζικος πληθυσμός, ανέλυσε πάνω από 8,5 εκατομμύρια posts, comments και likes σχετικά με το θέμα στον 1,5 τελευταίο μήνα και κατέληξε ότι το «ναι» έχει ελαφρό προβάδισμα, με 2,05 εκατ. αναρτήσεις «υπέρ» της ανεξαρτησίας και 1,96 εκατ. αναρτήσεις «κατά».
Τι θα γίνει αν η ετυμηγορία είναι «όχι»;
Και τα τρία μεγάλα κόμματα της Βρετανίας έχουν υποσχεθεί ότι θα αρχίσουν άμεσα να εργάζονται για την παραχώρηση πρόσθετων αρμοδιοτήτων επί θεμάτων φορολογίας και κοινωνικού κράτους, στο κοινοβούλιο της Σκοτίας. Οι Συντηρητικοί και οι Φιλελεύθεροι Δημοκρατικοί δηλώνουν ότι θα παραχωρήσουν στη Σκοτία τον πλήρη έλεγχο επί των επιτοκίων και επί των συντελεστών φόρου εισοδήματος. Οι Εργατικοί κάνουν πιο επιφυλακτική προσέγγιση, δηλώνοντας ότι η Σκοτία θα έχει τη δυνατότητα να αλλάξει τους συντελεστές κατά έως 15 μονάδες για όλες τις εισοδηματικές κλίμακες, αλλά όχι για τους υψηλόμισθους. Το SNP αντιτάσσει ότι δεν επαρκούν αυτές οι αρμοδιότητες και ότι δεν υπάρχει εγγύηση ότι θα δοθούν, όταν η προσοχή του Ουεστμίνστερ στραφεί σε άλλα ζητήματα μετά το «όχι». Τα βρετανικά κόμματα δεν συμφωνούν πάνω στο μακροπρόθεσμο συνταγματικό μέλλον του Ηνωμένου Βασιλείου και δεν έχει αποσαφηνιστεί ποιος θα είναι ο ρόλος των Σκοτσέζων βουλευτών στο κοινοβούλιο του Ουεστμίνστερ.
Διαβάστε επίσης:
Financial Times: Οι πιθανότητες επιστροφής της Σκοτίας στη δραχμή!
Le Monde: Γεωπολιτική αναταραχή στην Ευρώπη αν επικρατήσει το ΝΑΙ στη Σκωτία
