O Βραζιλιάνος τρόφιμος Rorando da Silva ανεβαίνει σε ένα ποδήλατο και αφού διανύσει με μανία αρκετά χιλιόμετρα μπορεί να “αποδράσει”.
Δεν έχει πάει πολύ μακριά, στην πραγματικότητα ούτε ένα μέτρο. Είναι ακόμα στη φυλακή μεσαίας ασφαλείας και στέκεται δίπλα από ένα ποδήλατο γυμναστικής. Εκτίει ποινή πεντέμιση χρόνων για την ένοπλη ληστεία ενός αρτοποιείου.
Όμως έκανε ένα βήμα προς την ελευθερία.
Ο Silva είναι μέρος ενός καινοτόμου προγράμματος μιας φυλακής στη νοτιοανατολική Βραζιλία που επιτρέπει στους κρατούμενους να μειώσουν τις ποινές τους με αντάλλαγμα την παραγωγή ενέργειας για το νυχτερινό φωτισμό της πόλης.
Οι κρατούμενοι κάνοντας ποδήλατο φορτίζουν μια μπαταρία που τροφοδοτεί δέκα λάμπες κατά μήκος του ποταμού της πόλης όπου κάνει ο κόσμος τον περίπατό του. Ο Σίλβα και οι άλλοι συμμετέχοντες του προγράμματος εθελοντικής εργασίας μειώνουν τις ποινές τους κατά μια ημέρα για κάθε τρία οκτάωρα σ τα ποδήλατα.
Είναι ένα από τα πολλά προγράμματα που πραγματοποιούνται σε όλη τη Βραζιλία, όπως επίσης και αυτό της γραφής και ανάγνωσης βιβλίων, που όλα στόχο έχουν την αποσυμφόρηση των φυλακών καθώς και την ανάπτυξη του αισθήματος της αυτοεκτίμησης των τροφίμων. Ενώ τα προγράμματα αυτά έχουν λάβει και αρνητικές κριτικές ως υπερβολικά «μαλακά» για εγκληματίες, οι υποστηρικτές πιστεύουν ότι είναι αποτελεσματικά ώστε να σπάσει ο κύκλος της βίας που επικρατεί στα σωφρονιστικά ιδρύματα της χώρας.
«Είχαμε συνηθίσει να περνάμε όλη την ημέρα κλεισμένοι στα κελιά και να βλέπουμε τον ήλιο μόνο δύο ώρες την ημέρα», αναφέρει ο 38χρονος Σίλβα. Μιλάει επίσης για μια ζωή με κακουχίες και στερήσεις. «Τώρα είμαστε έξω στον καθαρό αέρα, παράγουμε ηλεκτρική ενέργεια για την πόλη και ταυτόχρονα κερδίζουμε και την ελευθερία μας».
Ο Silva έχει ήδη μειώσει 20 ημέρες από την ποινή του κάνοντας ποδήλατο.
Ντυμένοι στα κόκκινα, με τα ιδρωμένα παντελόνια της φυλακής και ασορτί μπλουζάκια, αυτός και οι υπόλοιποι ποδηλάτες ξεκινούν γύρω στις εννέα το πρωί και συνεχίζουν μέχρι τις πέντε το απόγευμα, με διάλειμμα για μεσημεριανό και απογευματινό.
Οι κρατούμενοι ιδρώνουν γρήγορα από τη γυμναστική καθώς η αντίσταση από το πετάλι είναι μεγάλη. Ευτυχώς φέρνει δροσιά ο καθαρός αέρας του βουνού στη Santa Rita do Sapucai , μια πόλη με περίπου 35.000 κατοίκους η οποία βρίσκεται σε οροσειρά, περίπου δύο ώρες βορειοδυτικά του Σάο Πάολο . Με μόλις τέσσερα ποδήλατα μέχρι στιγμής οι οκτώ συμμετέχοντες ανακουφίζουν ο ένας τον άλλον.
Το πρόγραμμα, που έχει εφαρμοστεί εδώ και δύο μήνες, είναι ιδέα του δικαστή της πόλης, Jose Henrique Mallmann.
Βασίστηκε σε μια ιστορία που διάβασε στο διαδίκτυο για τα γυμναστήρια στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται από τα ποδήλατα γυμναστικής.
Η δημοτική αστυνομία προσέφερε ποδήλατα που ήταν από καιρό αχρησιμοποίητα ενώ μηχανικοί ανέλαβαν να τα μετατρέψουν σε ποδήλατα γυμναστικής. Επιπλέον τα συνέδεσαν με μπαταρίες αυτοκινήτων, δωρεά από τις τοπικές επιχειρήσεις. Επιχειρηματίες της περιοχής χρησιμοποίησαν έναν μετασχηματιστή στα 110V, κάτι που απαιτείται για να τροφοδοτηθούν οι 10 λάμπες.
Κάθε βράδυ, λίγο πριν το ηλιοβασίλεμα, ένας φρουρός οδηγεί τη φορτισμένη μπαταρία από τη φυλακή στα προάστια της πόλης στο χώρο του περιπάτου. Τη συνδέει με τον μετασχηματιστή και λίγα λεπτά αργότερα οι 10 λάμπες αρχίζουν να φωτίζουν με ένα απαλό λευκό χρώμα.
Ενώ όταν έπεφτε το σκοτάδι ο χώρος του περιπάτου ερήμωνε , πλέον ο νέος φωτισμένος χώρος προσελκύει κόσμο που κάνει βόλτα, τζόκινγκ, παιδιά που κάνουν ποδήλατο καθώς και ζευγάρια που περπατούν χέρι-χέρι.
Ένας άλλος φρουρός έρχεται το πρωί για να πάρει την μπαταρία και να την πάει πίσω στη φυλακή, όπου 133 κρατούμενοι εκτίουν ποινές που κυμαίνονται από μερικούς μήνες για κλοπή και ναρκωτικά έως και 34 χρόνια για φόνο.