“Φωτιά” στις ελληνοαλβανικές σχέσεις βάζει ο Ίλιρ Μέτα! Ο πρόεδρος της Αλβανίας αρνήθηκε σήμερα να δώσει την άδεια για περαιτέρω συνομιλίες με την Ελλάδα για τα θαλάσσια σύνορα, απαιτώντας περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο διαπραγμάτευσης της κυβέρνησης.
“Το αίτημα δεν καθορίζει με σαφήνεια το αντικείμενο των διαπραγματεύσεων, για τς οποίες ζητείται η εξουσιοδότηση”, τόνισε ο Μέτα κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου. Και πρόσθεσε: “Ο σκοπός του προέδρου δεν ήταν και δεν είναι τα πολιτικά παιχνίδια με ένα τόσο σοβαρό και λεπτό ζήτημα”.
Υπενθυμίζουμε ότι ο διάλογος για τα θαλάσσια σύνορα Ελλάδας – Αλβανίας, άρχισε τον περασμένο Νοέμβριο στην Κρήτη μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά και Ντίτμιρ Μπουσάτι.
Η συμφωνία του 2009
Τον Απρίλιο του 2009 ο τότε Πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής και η Υπουργός Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη υπέγραψαν στην Αλβανία τη συμφωνία για την ΑΟΖ και τα θαλάσσια σύνορα. Ο κ. Καραμανλής, μετά την υπογραφή της συμφωνίας μίλησε στο Κοινοβούλιο της γειτονικής χώρας. Με βάση τη συμφωνία οριοθετείτο η υφαλοκρηπίδα και οι άλλες θαλάσσιες ζώνες, τις οποίες δικαιούνται οι δύο χώρες, βάσει των διατάξεων του Διεθνούς Δικαίου. Η συμφωνία βασίστηκε, όπως δήλωσαν οι επικεφαλής των δύο κρατών, στις διατάξεις της Συμβάσεως του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θαλάσσης και στην αρχή της λεγομένης «μέσης γραμμής».
Δημιουργούσε, όμως, ένα κακό προηγούμενο για την Τουρκία διότι αυτή η συμφωνία έδινε πλήρη δικαιώματα στα ελληνικά νησιά και η οριοθέτηση έγινε βάσει της «μέσης γραμμής» που αντιπαθεί τόσο η Τουρκία και φυσικά αποτελούσε ένα πολύ κακό προηγούμενο γι’ αυτήν. Έτσι, ζήτησε από την Αλβανία να την ακυρώσει και τα κατάφερε: Ύστερα από δύο μήνες, και μετά τις εκλογές στη γειτονική χώρα, η αντιπολίτευση έστειλε τη Συμφωνία στο Αλβανικό Συνταγματικό Δικαστήριο, το οποίο την ακύρωσε ισχυριζόμενο ότι ήταν ετεροβαρής.
Το Μάιο του 2015 τη στιγμή που βρισκόταν σε εξέλιξη ο διαγωνισμός για την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στο Ιόνιο, η Αλβανία με ρηματική διακοίνωση προς το Υπουργείο Εξωτερικών, αμφισβητούσε την οριοθέτηση της ΑΟΖ στα θαλάσσια σύνορά μας. Ζητούσε μάλιστα να μην επιτραπεί η έρευνα στο οικόπεδο 1 ισχυριζόμενη ότι αυτό καταλαμβάνει μέρος της Αλβανικής υφαλοκρηπίδας.
Οι δύο γραμμές στη διαπραγμάτευση
Σύμφωνα με το “Βήμα” οι συζητήσεις για τις θαλάσσιες ζώνες καλύπτονται από πέπλο άκρας μυστικότητας, αλλά από τις πληροφορίες που μέχρι στιγμής έχουν συλλεχθεί φαίνεται ότι κινούνται σε δύο γραμμές.
Η πρώτη γραμμή είναι ότι η Αθήνα συμφώνησε να δεχθεί αναθεώρηση της Συμφωνίας του 2009 και να προβεί σε νέες διαπραγματεύσεις, με σκοπό να αλλάξει η οριοθέτηση που είχε συμφωνηθεί. Το σκεπτικό πίσω από αυτή την κίνηση της Αθήνας είναι ότι τα Τίρανα είχαν μάλλον αδικηθεί από την προηγούμενη συμφωνία.
Η δεύτερη γραμμή είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση σχεδιάζει να προχωρήσει στην επέκταση των χωρικών υδάτων της στα 12 ναυτικά μίλια. Κινητήριος δύναμη πίσω από την επαναδιαπραγμάτευση είναι ότι μια «νέα» συμφωνία είναι καλύτερη από μια ανενεργή συμφωνία.
Σύμφωνα με τις -μέχρι στιγμής- ενδείξεις, μέρος των οποίων είδε το φως της δημοσιότητας σε αλβανικά μέσα ενημέρωσης αλλά επιβεβαιώνονται από ελληνικές πηγές, η Αθήνα σκέφτεται “να αποζημιώσει” τα Τίρανα με μια θαλάσσια έκταση (πέριξ της Κέρκυρας). Αυτό θα μπορούσε να γίνει με μια μετατόπιση της γραμμής οριοθέτησης και ενδεχομένως με την επιλογή διαφορετικών γραμμών βάσης από την αλβανική πλευρά. Ωστόσο, τίποτε δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένο ώσπου να δημοσιοποιηθούν χάρτες και συντεταγμένες.
Πρέπει να επισημανθεί ότι η Συμφωνία του 2009 παρέχει ήδη τη δυνατότητα για την Αθήνα να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ν.μ., χωρίς να την παραβιάζει. Το δικαίωμα της επέκτασης είχε ενσωματωθεί στη Συμφωνία από τη στιγμή που οι δύο χώρες είχαν διαφορετική αιγιαλίτιδα ζώνη κατά τις συνομιλίες: 6 ν.μ. η Ελλάδα και 12 ν.μ. η Αλβανία. Αντίθετα, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι η πιθανή αποδοχή από την Αθήνα ορισμένων αλβανικών επιχειρημάτων που μοιάζουν επικίνδυνα με αντίστοιχα τουρκικά, αναφορικά με την επήρεια των νησιών, ίσως εκληφθούν ως αρνητικό προηγούμενο από τρίτα μέρη, όπως η Αγκυρα.
Οι “ειδικές περιστάσεις”
Ο λόγος είναι ότι αν η σύγκλιση Αθήνας – Τιράνων βασιστεί στην αποδοχή της αλβανικής άποψης ότι τα Διαπόντια Νησιά (βορειοδυτικά της Κέρκυρας) χάνουν σε επήρεια σε σχέση με τη Συμφωνία του 2009, τότε αποδυναμώνεται πολιτικά η ελληνική θέση αρχής σε ό,τι αφορά το Καστελλόριζο (ότι δηλαδή το νησιωτικό σύμπλεγμα έχει πλήρεις θαλάσσιες ζώνες). Ακόμα και η επέκταση των χωρικών υδάτων μόνο έναντι της Αλβανίας θα ενίσχυε την πάγια θέση της Τουρκίας περί «ειδικών περιστάσεων» στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, τροφοδοτώντας τα τουρκικά επιχειρήματα σε μια μάλλον ευαίσθητη στιγμή. Κρίσιμο σημείο είναι αν η επέκταση στα 12 ν.μ. θα περιοριστεί έναντι της Αλβανίας ή θα αφορά όλο το Ιόνιο Πέλαγος, άρα και έναντι της Ιταλίας. Αν περιοριστεί προς Αλβανία, το επιχείρημα περί «ειδικών περιστάσεων» ενισχύεται. Αν συμπεριληφθεί η περιοχή προς Ιταλία, αυτό ίσως δημιουργήσει πρόβλημα με τη Ρώμη σε πιθανή επικαιροποίηση της ελληνοϊταλικής συμφωνίας οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας του 1977.
Με πληροφορίες από Βήμα, Balkaninsight
