Ο Κάρολος Δαρβίνος θεωρείται από τους ιστορικούς και τους επιστήμονες ως ένα από τα φωτεινότερα πνεύματα που πέρασαν ποτέ απ’ αυτό τον πλανήτη. Ο Κάρολος Μάρξ πάλι, ήταν ένας άνθρωπος που επηρέασε όσο ελάχιστοι την πορεία των ανθρώπινων κοινωνιών από τότε που έζησε μέχρι σήμερα. Ο Δαρβίνος, με τις μελέτες του ως φυσιοδίφης και με το βιβλίο του «Η καταγωγή των ειδών», έγινε ο θεμελιωτής της θεωρίας της εξέλιξης. Ο Μάρξ, με το «Κεφάλαιο» κινητοποίησε τεράστιες ανθρώπινες μάζες, στην κατεύθυνση της κοινωνικής αλλαγής. Ήταν και οι δυο προσωπικότητες που άφησαν έντονη την σφραγίδα τους στην ανθρώπινη ιστορία, αν και τα αντικείμενα τους ήταν εντελώς διαφορετικά.
Έζησαν την ίδια εποχή (πέθαναν αντιστοίχως το 1882 και 1883), στην ίδια χώρα όταν δεν τριγύριζαν εδώ κι εκεί και τα σπίτια τους απείχαν λιγότερο από σαράντα χιλιόμετρα. Ο Δαρβίνος ζούσε στο χωριουδάκι Μπέκεναμ του Κέντ και ο Μάρξ στο Λονδίνο. Ήταν και οι δύο διάσημοι κατά την διάρκεια της ζωής τους και μετά τον θάνατο τους αναπτύχθηκε μια εντονότατη φιλολογία γύρω από τις επαφές και το είδος της σχέσης τους. Ξέρετε δα πόσο εντυπωσιάζονται οι μελετητές από τέτοιες περίεργες και αντιφατικές σχέσεις διασήμων. Παρά το μελάνι που χύθηκε αργότερα, οι δυο τους δεν συναντήθηκαν ποτέ. Η μετά θάνατον όμως εξερεύνηση των αρχείων των δυο ανδρών, δημιούργησε έναν ολόκληρο μύθο για την γραπτή επικοινωνία τους. Κυρίως οι μαρξιστές μελετητές υπερθεμάτισαν για την γραπτή επικοινωνία τους, η οποία εδώ που τα λέμε δεν ήταν και τίποτα το συγκλονιστικό.
Η σχέση των δύο μπορεί να περιγραφεί ως εξής: Ο Μάρξ είχε μελετήσει διεξοδικά τον Δαρβίνο και ήταν φανατικός δαρβινιστής. Ο Δαρβίνος δεν είχε διαβάσει Μαρξ και φυσικά δεν ήταν ούτε κατά διάνοια μαρξιστής. Το 1860 ο Μάρξ διάβασε την «Καταγωγή των ειδών» και ενθουσιασμένος έγραψε στον Έγκελς: «Το βιβλίο του Δαρβίνου είναι εξαιρετικά σημαντικό και πάνω απ’ όλα είναι ό,τι χρειάζεται για τη θεωρία μου, διότι επιβεβαιώνει τη θεωρία της πάλης των τάξεων από την πλευρά των φυσικών επιστημών». Όπως βλέπουμε, ο Μαρξ είδε στην θεωρία της εξέλιξης, την επιβεβαίωση της θεωρίας του για την τελική επικράτηση της εργατικής τάξης επί της αστικής. Γι’ αυτό, το 1873 έστειλε την δεύτερη έκδοση του «Κεφαλαίου» στον μεγάλο φυσιοδίφη, με την αφιέρωση «Στον Κάρολο Δαρβίνο από τον ειλικρινή θαυμαστή του Κάρολο Μάρξ».
Το βιβλίο με την αφιέρωση βρέθηκε ανέγγιχτο στην βιβλιοθήκη του Δαρβίνου. Ο μεγάλος επιστήμονας, χαμένος στις μελέτες του σε απολιθώματα ζώων και πουλιών, σε γεωλογικά ευρήματα και σε συλλογές φυτών, δεν είχε ούτε όρεξη ούτε καιρό να διαβάσει για την πάλη των τάξεων. Παρά ταύτα, έστειλε ένα ολιγόλογο και ευγενικό ευχαριστήριο στον συγγραφέα, που έγραφε: «Σας ευχαριστώ για το βιβλίο που μου στείλατε. Δυστυχώς έχω πλήρη άγνοια των οικονομικών επιστημών. Πάντως σας εκφράζω τις καλύτερες ευχές μου, γι αυτό που υποθέτω είναι ο κοινός σκοπός και των δυο μας: Την πρόοδο της ανθρώπινης γνώσης».
Η μικρή αυτή επιστολή που βρέθηκε στο αρχείο του Μάρξ, έλαβε τεράστιες διαστάσεις από του μετέπειτα Μαρξιστές λόγιους, οι οποίοι προσπάθησαν να πείσουν ότι ο διάσημος Δαρβίνος υιοθετούσε κατά βάση τις μαρξιστικές θεωρίες, πράγμα που φυσικά δεν ήταν σωστό. Δεν ήταν κρίμα όμως, δυο τόσο φωτεινά και ανατρεπτικά πνεύματα να έχουν ζήσει την ίδια εποχή και τόσο κοντά, δίχως να έχουν ποτέ ανταλλάξει ούτε μια λέξη;
Μία σταγόνα ιστορία – Διαβάστε επίσης
Γραμμή Μαζινό: Το μεγαλύτερο αμυντικό φιάσκο
Ένας Κολοκοτρώνης που (επίτηδες) ξεχάσαμε
Ο πρώτος νεκρός της ελλην
Γαλέρες, τα πλωτά κολαστήρια
Μοναχοί, άρρωστοι, κομπογιαννίτες
