Η κρίση του Σισμίκ

Τον Μάρτιο του 1987, ο υφυπουργός εξωτερικών της Τουρκίας Καντεμίρ, ανακοίνωσε ότι το τουρκικό ερευνητικό πλοίο το Σισμίκ-1 θα βγει στο Αιγαίο για έρευνες λίγα μίλια νοτίως της Θάσου, περιοχή που η Ελλάδα θεωρεί δική της υφαλοκρηπίδα, αλλά η Τουρκία δεν αναγνωρίζει. Αφορμή ήταν η άδεια που έδωσε η ελληνική πλευρά στην Αμερικάνικη Denison, να κάνει έρευνες για πετρέλαιο στην ίδια περιοχή. Η κρίση του Σισμίκ καταγράφηκε στα ελληνικά χρονικά ως έναν ελληνοτουρκικό πόλεμο που κερδίσαμε δίχως να πέσει σφαίρα, αν και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της κάθε άλλο παρά έλυσαν υπέρ της Ελλάδας τις ελληνοτουρκικές εκκρεμότητες.

Ο Καντεμίρ τότε έδρασε παίρνοντας εντολές από τους στρατιωτικούς και τον Τούρκο Πρόεδρο στρατηγό Κενάν Εβρέν, παραμερίζοντας τον πρωθυπουργό Οζάλ που βρισκόταν σε ταξίδι στο εξωτερικό. Βρέθηκε όμως μπροστά στον Ανδρέα Παπανδρέου και κυρίως στις συνθήκες εύθραυστης διεθνούς ισορροπίας που δημιουργούσε η ύπαρξη των δύο συνασπισμών, του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου, που ως αρχηγός μικρού κόμματος το 1976 σε παρόμοια κρίση είχε πει το περιβόητο «βυθίσατε το Χώρα» (ήταν το ίδιο πλοίο που είχε μετονομαστεί σε Σισμίκ-1), αντέδρασε με ασυνήθιστη βιαιότητα. Έθεσε τις ένοπλες δυνάμεις σε πλήρη επιφυλακή, όπλισε τα πολεμικά αεροπλάνα και τα είχε έτοιμα για απογείωση, ενώ έβγαλε όλο τον πολεμικό στόλο μας στο Αιγαίο και τον έστειλε στην κρίσιμη περιοχή.

Παραλλήλως έστειλε τον υπουργό εξωτερικών Κάρολο Παπούλια στην Σόφια και ζήτησε από τον Ζίφκωφ που ανήκε στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας την ενεργοποίηση του πρωτοκόλλου στήριξης και αλληλοβοήθειας που είχε υπογράψει μαζί του. Η κίνηση αυτή ειδικά, σόκαρε το ΝΑΤΟ και τους Αμερικανούς, οι οποίοι θεωρώντας τον Παπανδρέου τυχοδιώκτη και απρόβλεπτο, φοβήθηκαν μήπως ξαφνικά δουν την Ελλάδα να μεταπηδά από το ΝΑΤΟ στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας και δουν τους Σοβιετικούς να βρίσκονται στην Μεσόγειο. Στις έντονες οχλήσεις των ΝΑΤΟϊκών προς την Αθήνα για αυτοσυγκράτηση, ο υφυπουργός εξωτερικών Γιάννης Καψής απάντησε ότι ο ελληνικός στόλος θα βύθιζε το Σισμίκ αν εμφανιζόταν στα ελληνικά νερά και ότι η διαταγή δεν μπορούσε να ανακληθεί καθώς είχε επιβληθεί πολεμική σιγή ασυρμάτου.

Ήταν η μοναδική ελληνοτουρκική κρίση μετά το 1922, που η Τουρκία αναγκάστηκε να υποχωρήσει τελικά κατά κράτος. Ο Οζάλ από το Λονδίνο που βρισκόταν, διέταξε τελικά το Σισμίκ να επιστρέψει σε τουρκικό λιμάνι και έτσι μετά από δύο μέρες έντασης η κρίση έληξε. Ο τουρκικός στόλος δεν βγήκε στο Αιγαίο, πράγμα βέβαια που θα μπορούσε να κάνει πολύ γρήγορα καθώς η επίμαχη περιοχή είναι πολύ κοντά στα Δαρδανέλια. Στο εσωτερικό της Ελλάδας επικράτησε μεγάλη ικανοποίηση και ενθουσιασμός, αν και οι νοικοκυρές φρόντισαν να κάνουν επιδρομές στα σούπερ μάρκετς και να αδειάσουν τα ράφια τους. Βλέποντας πόσο εύκολα θα μπορούσαν να εμπλακούν οι δυο χώρες σ’ έναν πόλεμο με ανυπολόγιστες συνέπειες και κάτω από τις αφόρητες πιέσεις των Αμερικανών, οι δύο πρωθυπουργοί άρχισαν από την επομένη της κρίσης κιόλας μυστικές συνομιλίες που κατέληξαν δέκα μήνες μετά την περιβόητη συμφωνία του Νταβός, τον Φεβρουάριο του 1988.

Διαβάστε εδώ κι άλλες ιστορίες με την υπογραφή του Δημήτρη Καμπουράκη, στη στήλη Μία σταγόνα ιστορία.