Η διατροφή του βιβλικού ανθρώπου

Στον Μυστικό Δείπνο που έγινε τη Μεγάλη Πέμπτη, πριν ο Ιούδας προδώσει τον Ιησού στους διώκτες του, οι 13 συνδαιτυμόνες κατανάλωσαν μόνο κρασί, ψωμί και ψάρι. Εκείνους τους βιβλικούς καιρούς, όχι μόνο στην περιοχή της Παλαιστίνης αλλά σ’ ολόκληρη την ανατολική μεσόγειο, η διατροφή ήταν πάνω-κάτω η ίδια και αποτελούνταν από τα βασικά συστατικά που ως σήμερα συγκροτούν την λεγόμενη –και πολυδιαφημισμένη πια- μεσογειακή διατροφή.

Λίγο κρέας, περισσότερο ψάρι, όσπρια, χόρτα, λαχανικά, λάδι, ελιές, ψωμί φυσικά και κόκκινο κρασί. Όλες οι βιβλικές αναφορές συμφωνούν ότι δεν ήταν μόνο ο Ιησούς ένας λιπόσαρκος και λιτοδίαιτος άνθρωπος, αλλά όλος ο πληθυσμός της περιοχής. Παχυσαρκία, χοληστερίνη ή καρδιοπάθειες σε νεαρές ηλικίες ήταν σπανιότατες εκείνες τις εποχές, καθώς ο αρχαιοελληνικός, ο ελληνιστικός ή ο βιβλικός άνθρωπος έτρωγε λίγο και υγιεινά. Παράλληλα, ο τρόπος ζωής του και τα πρωτόγονα μέσα παραγωγής, τον εξανάγκαζαν να δουλεύει χειρονακτικά, να περπατά πολύ και γενικώς να γυμνάζεται.

Από το πινάκιο της φακής του Ησαύ ως τον ‘’άρτον τον επιούσιον’’ της προσευχής, γίνεται φανερό πως τα σιτηρά και τα όσπρια ήταν η βάση της διατροφής εκείνης της εποχής. Το κρέας ήταν το έδεσμα του πλουσίου, κυρίως αρνί και κατσίκι, ενώ το ψάρι ήταν το φαγητό του φτωχού. Το μοσχάρι ως φαγητό, όπως φαίνεται καθαρά και από τον ‘’μόσχο τον σιτευτό’’, ήταν κάτι το εντελώς σπάνιο που οι άνθρωποι γεύονταν μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Ούτως ή άλλως, δεν υπήρχαν τρόποι διατήρησης του κρέατος γι αυτό όταν έσφαζαν ένα ζώο έπρεπε να καταναλωθεί αμέσως.

Γι αυτό τον λόγο, σε όλες τις μεσογειακές κοινωνίες, τα νοικοκυριά έσφαζαν τα ζώα τους μετά από συμφωνία με τους συγγενείς ή τους γείτονες, ώστε το κρέας να διαμοιράζεται και να τρώγεται αμέσως. Το νοικοκυριό που μοίραζε, είχε να λαμβάνει όταν θα έσφαζαν αυτοί που του χρωστούσαν. Το ίδιο και το κυνήγι, που βέβαια ήταν προνόμιο των πολύ πλουσίων και των βασιλέων. Για κάποιον άγνωστο λόγο, ο Ιουδαϊκός νόμος κατέτασσε τον λαγό στα ακάθαρτα ζώα μαζί με το γουρούνι κι έτσι οι πληθυσμοί της Ιουδαίας δεν έτρωγαν λαγούς ή κουνέλια.

Τα ψάρια τα αποξέραιναν στον ήλιο. Δύο τέτοια ψάρια μαζί με πέντε ψωμιά παρουσίασαν στον Ιησού οι μαθητές του στο βουνό πάνω από την Τιβεριάδα κι αυτός τα πολλαπλασίασε για να ταΐσει τον όχλο των 5.000 ανθρώπων που είχε προστρέξει στις ερημιές να τον ακούσει. Ψωμί και ψάρι, τα φαγητά των φτωχών. Γι αυτό κι ενώ ο κόσμος έτρεχε εδώ κι εκεί υγιέστατος, οι βασιλείς, οι πλούσιοι και οι αριστοκράτες ήταν όλοι κατάκοιτοι με πρησμένα πόδια από την ποδάγρα, τη νόσο των πλουσίων ή των βασιλέων όπως χαρακτηριζόταν.

Η ποδάγρα, νόσος που χτυπούσε πολύ και την ρωμαϊκή αριστοκρατία, δεν ήταν τίποτα άλλο από ουρική αρθρίτιδα που προέρχονταν από εξαιρετικά υψηλό ουρικό οξύ που έφερνε η κατανάλωση κυνηγιού και μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ. Εκτός από ψωμί και ψάρι, οι φακές, τα φασόλια, τα λούπινα, τα φρούτα εποχής, το μέλι, οι ξηροί καρποί μαζί με φυσικά μπαχαρικά και αρωματικά φυτά, αποτελούσαν τη βάση της κουζίνας τους.

Ο ευαγγελιστής Λουκάς αναφέρει μια περίπτωση που κέρασαν τον Ιησού ένα κομμάτι κηρήθρα, την οποία έφαγε. Και βέβαια, έτρωγαν σιγά –σιγά, ο μυστικός δείπνος κράτησε ώρες, και όχι με την ψυχή στο στόμα όπως τρώμε εμείς σήμερα. Όλοι οι μελετητές της ιστορίας της υγείας συμφωνούν πως με εξαίρεση μία συγκεκριμένη αρρώστια που οφειλόταν στην διατροφή, ό σύγχρονος άνθρωπος παρά την αφθονία που διαθέτει, τρέφεται πολύ χειρότερα και ανθυγιεινότερα από τον πρόγονο του. Αυτό προκαλεί στον σύγχρονο άνθρωπο πάμπολλες παθήσεις, που παλιότερα είτε δεν υπήρχαν είτε ήταν εξαιρέσεις.

Μοναδική θετική εξέλιξη στην ιστορία της διατροφής είναι οι φλεγμονές και κυρίως ο καρκίνος του στομάχου. Από τον καιρό της ανακάλυψης των ψυγείων, ο καρκίνος του στομάχου μειώθηκε δραστικά στους πληθυσμούς, διότι μειώθηκαν τα παστά που καταναλώνει ο άνθρωπος. Παλιότερα δεν υπήρχε άλλος τρόπος διατήρησης των κρεάτων πλην του αλατιού, το οποίο όμως ήταν η βασική αιτία δημιουργίας φλεγμονών και όγκων το ανθρώπινο στομάχι.

Διαβάστε εδώ κι άλλες ιστορίες με την υπογραφή του Δημήτρη Καμπουράκη, στη στήλη Μία σταγόνα ιστορία.