Από την Παρασκευή το νέο πτωχευτικό δίκαιο θα ήταν νόμος του κράτους, εάν δεν είχε μεσολαβήσει η πρόταση μομφής της αξιωματικής αντιπολίτευσης στο πρόσωπο του υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα. Έτσι εκτός συγκλονιστικού απροόπτου αυτό θα συμβεί την Δευτέρα και θα τεθεί σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου του 2021.
Ανεξάρτητα από το αν συμφωνεί ή όχι κανείς με το περιεχόμενο του νέου πτωχευτικού, ένα είναι σίγουρο, ότι έρχεται να καλύψει μία πραγματική ανάγκη. Σήμερα για να πτωχεύσει μία επιχείρηση έπρεπε να περάσει από έναν πραγματικό Γολγοθά ο οποίος εκτός των άλλων είναι εξαιρετικά χρονοβόρος. Παράλληλα και για τα φυσικά πρόσωπα δίνεται μία διέξοδος, αφού σήμερα εάν κάποιος είχε οφειλές ουσιαστικά δεν μπορούσε να πτωχεύσει και να κάνει μία νέα αρχή.
Η αξιωματική αντιπολίτευση εστίασε την προσοχή της μόνο σε αυτούς που εν δυνάμει θα βρεθούν αντιμέτωποι με το ενδεχόμενο να χάσουν την πρώτη τους κατοικία ή να βρεθούν ενοικιαστές σε αυτή, αλλά μάλλον προσπέρασε τις άλλες ρυθμίσεις που τόσο σημαντικές είναι για την ελληνική οικονομία στο σύνολό της.
Όλα τα νομοθετήματα που αφορούν αδυναμία πληρωμής ομαδοποιούνται και κλείνουν τα παράθυρα για τους μπαταχτσήδες. Αν θα λειτουργήσει ή όχι θα φανεί στην πορεία του νέου νόμου που θα τεθεί σε πλήρη εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου. Το ιδιωτικό χρέος ανέρχεται, σήμερα, στα 234 δισ. ευρώ. Από αυτό το συνολικό ιδιωτικό χρέος, τα 106 δισ. ευρώ αφορούν οφειλές προς τη φορολογική αρχή, τα 92 δισ. ευρώ οφειλές προς τον ευρύτερο χρηματοπιστωτικό τομέα, δηλαδή τις τράπεζες και τις εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων, και τα 36 δισ. ευρώ οφειλές προς τα Ασφαλιστικά Ταμεία.
Είναι η πρώτη φορά που το ελληνικό κράτος επιχειρεί να βάλει κανόνες στην διαχείριση του ιδιωτικού χρέους, να προσφέρει δεύτερη ευκαιρία σε ιδιώτες και επιχειρήσεις και το κυριότερο να στείλει ένα μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση ότι: τέλος οι νόμοι – καταφύγιο για όποιον από «ιδεολογία» δεν θέλει να πληρώσει τις υποχρεώσεις και πλέον θα βρεθεί ενώπιος ενωπίω των συνεπειών του νόμου.
Για τις επιχειρήσεις, όπως άλλωστε και για τους ιδιώτες προβλέπονται σειρά διατάξεων που δίνουν την δυνατότητα σε αυτούς που αντικειμενικά δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν των υποχρεώσεών τους, είτε να ρυθμίσουν τις οφειλές τους (προβλέπεται γενναίο κούρεμα σε πρόστιμα, προσαυξήσεις, ακόμη και κεφάλαιο), είτε να πτωχεύσουν κάνοντας μία καινούργια αρχή.
Το κλειδί σε όλο το νομοσχέδιο είναι ότι η διαδικασία είναι ημιαυτόματη. Τι σημαίνει αυτό; Ότι ο οφειλέτης ναι μεν μπορεί να καταθέσει αίτηση υπαγωγής στην διαδικασία της ρύθμισης ή της πτώχευσης, ωστόσο αυτό μένει να αποδειχθεί ότι πληροί τους όρους. Δηλαδή με λίγα λόγια η αίτησή του ίσως και να απορριφθεί, αν έτσι κρίνουν οι πιστωτές.
Κάθε νόμος βέβαια κρίνεται στην πράξη από την εφαρμογή του εκεί φαίνονται οι πιθανές του αδυναμίες. Από το υπουργείο Οικονομικών πάντως αναφέρουν ότι έχει γίνει πολύ καλή δουλειά και διαβούλευση για μεγάλο χρονικό διάστημα με τους ενδιαφερομένους, έτσι ώστε να κλείσει κάθε πιθανή «τρύπα» για κακή εφαρμογή του νόμου.
Τι περιλαμβάνει ο νόμος
Αποτελεί ένα μόνιμο πρόγραμμα. Δεν έχει διάρκεια ή προθεσμία λήξης. Η προστασία της 1ης κατοικίας θεσμοθετείται πλέον ως μια πάγια πολιτική κοινωνικής προστασίας των ευάλωτων νοικοκυριών.
Παρέχει συνολική λύση στο πρόβλημα της υπερχρέωσης των νοικοκυριών. Θεσμοθετείται, πλέον, εξωδικαστικός μηχανισμός με αποπληρωμή σε έως 240 δόσεις, για χρέη προς τράπεζες, διαχειριστές δανείων και Δημόσιο. Έτσι, παρέχεται μια ευνοϊκή, μακροχρόνια και βιώσιμη ρύθμιση οφειλών σε φυσικά και νομικά πρόσωπα. Συνεπώς, ο οφειλέτης, εφόσον αποπληρώσει τα χρέη του σε έως 20 έτη, διασώζει ολόκληρη την περιουσία του (και όχι μόνο την 1η κατοικία του) και προστατεύει τους τραπεζικούς λογαριασμούς, τον μισθό, τη σύνταξη και εν γένει τα εισοδήματά του.
Παρέχει κρατική επιδότηση των δανείων 1ης κατοικίας των ευάλωτων νοικοκυριών για 5 έτη. Έτσι, ο νόμος βοηθά τον οφειλέτη να αντεπεξέλθει στη συνολική ρύθμιση χρεών και να διασώσει ολόκληρη την περιουσία του.
Προβλέπει την πλήρη διαγραφή όλων των χρεών σε φυσικά και νομικά πρόσωπα που αδυνατούν να αποπληρώσουν τις οφειλές τους, δηλαδή που έχουν πλήρη οικονομική αδυναμία ή το χρέος τους είναι μη βιώσιμο. Σε αυτή την περίπτωση, δίνεται η δυνατότητα δεύτερης ευκαιρίας, με ταχείες διαδικασίες, με τη διαγραφή χρεών, κατόπιν ρευστοποίησης του συνόλου της περιουσίας.
Ειδικά για την προστασία της 1ης κατοικίας των ευάλωτων νοικοκυριών με ισχυρή ή πλήρη οικονομική αδυναμία, προβλέπετε η ίδρυση ενός ιδιωτικού Φορέα, ο οποίος θα λειτουργεί υπό τις προδιαγραφές του Νόμου, θα αγοράζει την 1η κατοικία των ευάλωτων νοικοκυριών και στη συνέχεια υποχρεούται να τους τη μισθώνει. Το Κράτος θέλοντας να στηρίξει έμπρακτα τους αδύναμους πολίτες, παρέχοντας επίδομα ενοικίου, όπως ήδη παρέχεται σε όσους δεν έχουν ιδιόκτητη κατοικία. Επίσης, ο Φορέας υποχρεούται να επαναπωλήσει το εν λόγω ακίνητο, σε τιμές αγοράς, εφόσον το νοικοκυριό ανακάμψει οικονομικά, εντός 12 ετών.
Η διαγραφή όλων των οφειλών επέρχεται σε 1 έτος μετά την έκδοση δικαστικής απόφασης, εφόσον ο οφειλέτης απώλεσε περιουσία. Εάν ο οφειλέτης δεν απώλεσε περιουσία, τότε η απαλλαγή των οφειλών επέρχεται σε 3 έτη μετά την έκδοση δικαστικής απόφασης και επιπρόσθετα καλείται να πληρώνει το ποσό που περισσεύει μετά την κάλυψη των εύλογων δαπανών διαβίωσης, όπως καθορίζονται από την ΕΛΣΤΑΤ. Το ελάχιστο ποσό καθορίζεται στα 1.250 ευρώ.
Πως μπορεί κάποιος να κάνει χρήση του νόμου
Προκειμένου κάποια επιχείρηση ή ιδιώτης να αιτηθεί ένταξη στον νόμου, απαιτείται να έχει χρέη που ξεπερνούν τις 30.000 ευρώ και δεν εξυπηρετούνται για διάστημα άνω των έξι μηνών. Τότε και μόνο τότε μπορεί να κινηθεί η διαδικασία της πτώχευσης.
Πιο συγκεκριμένα στο νομοσχέδιο προβλέπεται ότι «δικαίωμα στην πτώχευση έχει ένας οφειλέτης που βρίσκεται σε παύση πληρωμών, δηλαδή όταν δεν καταβάλλει ληξιπρόθεσμες χρηματικές υποχρεώσεις προς το Δημόσιο, τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης ή τις Τράπεζες, σε ύψος τουλάχιστον 40% των συνολικών υποχρεώσεών του προς τον αντίστοιχο φορέα για περίοδο τουλάχιστον έξι μηνών και εφόσον η μη εξυπηρετούμενη υποχρέωσή του υπερβαίνει το ποσό των 30.000 ευρώ».
Στην αιτιολογική έκθεση αναφέρεται ότι, «αναμορφώνεται εκ βάθρων το πλαίσιο αντιμετώπισης της οικονομικής αδυναμίας, συλλογικής ικανοποίησης των πιστωτών και απαλλαγής από χρέη κάθε προσώπου, φυσικού ή νομικού το οποίο αναλαμβάνει οικονομική δραστηριότητα, ανεξαρτήτως του αν η δραστηριότητα αυτή είναι επιχειρηματική ή όχι».
Στην περίπτωση πτώχευσης, το νομοσχέδιο ορίζει ότι η απαλλαγή του οφειλέτη από τα χρέη του επέρχεται σε τρία χρόνια, ενώ μειώνεται στο ένα έτος, όταν στην πτωχευτική περιουσία εντάσσεται και η πρώτη κατοικία.
Οι πιο σημαντικές ρυθμίσεις
Οι πιστωτές έχουν την δυνατότητα να κινήσουν τις διαδικασίες για εξωδικαστικό συμβιβασμό; Ειδικότερα, το Δημόσιο, οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, ή οι χρηματοδοτικοί φορείς μπορούν να κοινοποιήσουν στον οφειλέτη με ηλεκτρονική επιστολή ή με δικαστικό επιμελητή ή με συστημένη επιστολή ή με ισοδύναμου τύπου ταχυδρομική επιστολή ή αυτοπρόσωπη παράδοση, πρόσκληση για την εξωδικαστική αναδιάρθρωση των οφειλών του.
Οι πιστωτές δεν είναι υποχρεωμένοι να εξετάσουν την αίτηση. Έχουν την διακριτική ευχέρεια ως προς την υποβολή πρότασης ρύθμισης οφειλών και ως προς το περιεχόμενό της και δεν υποχρεούνται να υποβάλλουν προτάσεις σε όλες τις περιπτώσεις που τους απευθύνεται αίτηση.
Υπάρχει πρόβλεψη για διαγραφή μεγάλου μέρους των προστίμων και των προσαυξήσεων. Κατά περίπτωση, μπορεί να υπάρξει και διαγραφή κεφαλαίου.
Ως «πλειοψηφία συμμετεχόντων πιστωτών» νοείται το ποσοστό 60% επί του συνόλου των απαιτήσεων των χρηματοδοτικών φορέων, οι οποίοι συμμετέχουν ως πιστωτές. Επίσης, ως «ποσοστό συμμετεχόντων πιστωτών με ειδικό προνόμιο» νοείται το ποσοστό 40% επί του συνόλου των απαιτήσεων των χρηματοδοτικών φορέων.
Η πρόταση αναδιάρθρωσης της πλειοψηφίας δεν μπορεί να επιβληθεί στον οφειλέτη, αλλά πρέπει να γίνει αποδεκτή από τον ίδιο΄, ώστε να τεθεί σε εφαρμογή.
Τα αναγκαστικά μέτρα αναστέλλονται από την υποβολή της αίτησης και μέχρι την με οποιονδήποτε τρόπο περάτωση της διαδικασίας.
Αν ο οφειλέτης καταστεί υπερήμερος ως προς καταβολές της σύμβασης αναδιάρθρωσης, με συνέπεια το συνολικό ύψος του ποσού σε καθυστέρηση να υπερβαίνει αθροιστικά είτε την αξία 3 δόσεων είτε την αξία τουλάχιστον του 3% του συνολικά οφειλόμενου ποσού σύμφωνα με την επιτευχθείσα ρύθμιση, οποιοσδήποτε καταλαμβανόμενος πιστωτής δύναται να καταγγείλει τη σύμβαση αναδιάρθρωσης. Καταγγελία από καταλαμβανόμενο πιστωτή συνεπάγεται την απώλεια της ρύθμισης ως προς τον πιστωτή αυτόν.
Η συμφωνία εξυγίανσης συνοδεύεται υποχρεωτικά από επιχειρηματικό σχέδιο με χρονική διάρκεια ίση με αυτή της συμφωνίας, το οποίο εγκρίνεται από τους συμβαλλόμενους.
Η πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνει το σύνολο της περιουσίας που ανήκει στον οφειλέτη κατά την κήρυξη της πτώχευσης, οπουδήποτε και αν βρίσκεται.
Μετά την ολοκλήρωση της απογραφής ο σύνδικος που θα ορίσει τι δικαστήριο προβαίνει αμελλητί στη ρευστοποίηση του ενεργητικού της περιουσίας του οφειλέτη. Μετά την ολοκλήρωση της εξέλεγξης του παθητικού του οφειλέτη, ο σύνδικος προβαίνει στη διανομή του προϊόντος της ρευστοποίησης του ενεργητικού στους πιστωτές.
Με την πάροδο 36 μηνών από την κήρυξη της πτώχευσης, ο οφειλέτης απαλλάσσεται από τα χρέη του. Αν στην πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνεται και η πρώτη κατοικία, η απαλλαγή επέρχεται σε 12 μήνες.
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163