Πριν από λίγους μήνες ο ΟΗΕ προειδοποίησε τον πλανήτη πως υπάρχει μία ακόμα πανδημία εκτός από αυτή του κορονοϊού και δεν είναι άλλη από αυτήν της ενδοοικογενειακής βίας. Τότε ο ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες είχε πει: «Κάνω σήμερα νέα έκκληση για ειρήνη στο σπίτι -και στα σπιτικά- όλου του κόσμου. Ξέρουμε ότι οι απαγορεύσεις κυκλοφορίας και οι καραντίνες είναι απαραίτητες για την καταστολή του COVID-19. Αλλά μπορεί να παγιδεύσουν τις γυναίκες στον ίδιο χώρο με τους βίαιους συντρόφους τους. Σε μερικές χώρες, ο αριθμός των γυναικών που τηλεφωνεί σε υπηρεσίες υποστήριξης έχει διπλασιαστεί. Την ίδια στιγμή οι φορείς υγειονομικής περίθαλψης και η αστυνομία είναι πνιγμένοι και χωρίς αρκετό προσωπικό».
Στην Ελλάδα η κατάσταση δυστυχώς δεν διαφέρει και εκτιμάται ότι μόνο 1 στα 20 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας καταγγέλλεται. Η αξιωματικός της ΕΛ.ΑΣ, Σοφία Βαγενά μιλάει στο newsit.gr και την Μάγδα Τσέγκου για την ραγδαία αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας κατά την διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού και την ίδρυση του Τμήματος Αντιμετώπισης ενδοοικογενειακής βίας της Ελληνικής Αστυνομίας. Πόσα περιστατικά έχουν καταγγελθεί επισήμως τους μήνες της καραντίνας ;Πως αντιδρούν τα θύματα όταν δέχονται την βία στο σπίτι τους; Σε ποιες περιπτώσεις κρατάνε κλειστά τα στόματα και ποιος ο ρόλος της γειτονιάς και του στενού περιβάλλοντος; Τι πρέπει να κάνει το θύμα και τι ο αστυνομικός που θα μιλήσει μαζί του;
Μάρτιο, Απρίλιο και Μάιο είχαμε 1003 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας
«Βρισκόμαστε σε μία ραγδαία αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας, μάλιστα οι υπηρεσίες σε έκτακτες ανάγκες σε όλη την Ευρώπη έχουν καταγράψει μεγάλη αύξηση 60% σε κλήσεις όσον αφορά τα θέματα ενδοοικογενειακής βίας. Θα ήθελα λιγάκι να σταθώ στη λέξη πανδημία. Έχουμε όντως πανδημία. Πανδημία κατά του κορονοιου, αλλά έχουμε και μία πανδημία κατά της βίας των γυναικών. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι η απόσταση αποτελεί την κύρια στρατηγική για να προστατευτεί το θύμα ενδοοικογενειακής βίας και αυτή τη στιγμή τώρα που μένουμε στο σπίτι πολλά θύματα, είτε είναι άντρες, είτε γυναίκες, είτε είναι παιδιά, απλά αναφέρομαι κυρίως σε γυναίκες γιατί είναι η πλειοψηφία τα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας περί το 70% πρόκειται για γυναίκες, βρίσκονται στο σπίτι εγκλωβισμένα με τον κακοποιητή τους. Οπότε αντιλαμβανόμαστε πόσο σημαντικό είναι να ασχοληθούμε με αυτό το διάστημα της πανδημία με την ενδοοικογενειακή βία. Κοιτάξτε στην Ελλάδα έχουμε μία αύξηση περί του 20% από την αρχή του lockdown μέχρι σήμερα. Στην Ευρώπη είμαστε στο 30%. Βέβαια το 20% με τα δεδομένα της Ελλάδας είναι ένας σχετικός αριθμός. Σκεφτείτε ότι τους τελευταίους δώδεκα μήνες, έχουμε περίπου δέκα γυναικοκτονίες, οι οποίες έχουν συμβεί είτε σε συντροφικό επίπεδο, είτε σε συζυγικό. Άρα είναι από μόνο του αυτό ανησυχητικό. Επιπλέον στους μήνες της πρώτης καραντίνας, τον Μάρτιο- Απρίλιο- Μάιο, είχαμε 1,003 καταγραφές σε περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας όσον αφορά από την πλευρά της Ελληνικής Αστυνομίας. Από την πλευρά τα στατιστικά που υπάρχουν από τη Γενική Γραμματεία οικογενειακής πολιτικής και ισότητας των φύλων, είχαμε επίσης μία αύξηση τετραπλάσια σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες. Οπότε εάν αυτά σκεφτείτε αν αυτοί είναι οι αριθμοί οι οποίοι καταγγέλλονται, πόσοι μάλλον είναι οι αριθμοί που δεν καταγγέλλονται».
Εκατοντάδες γυναίκες δεν καταγγέλλουν όσα ζουν στο σπίτι τους
«Φυσικά θεωρώ ότι είναι δύσκολο για μία γυναίκα η οποία έχει δεχτεί και είναι θύμα οικογενειακής βίας, να περάσει το κατώφλι των αρχών. Είτε αισθάνεται ένοχη για αυτό που της συμβαίνει, μπορεί να αισθάνεται ντροπή, μπορεί να μην έχει ασφαλείς επιλογές, μπορεί να φοβάται τις αντιδράσεις που θα έχει από τον σύντροφο ή από τον σύζυγο, τον δράστη τον κακοποιητή της. Όπως επίσης μπορεί να έχει και παιδιά οπότε σκέφτεται «Τι μπορώ να κάνω;». Οπότε σίγουρα δεν είναι εύκολο για μία γυναίκα να φτάσει σε αυτό το σημείο. Και σε αυτή την κατεύθυνση πρέπει να βοηθήσουμε όλοι οι φορείς που ασχολούμαστε με αυτά τα θέματα και από την πλευρά της η Αστυνομία, καθώς η Αστυνομία αποτελεί τον πρώτο φορέα που έρχεται σε επαφή με το θύμα. Άρα πρέπει να το προστατέψει, πρέπει να διερευνήσει την υπόθεση, να συλλέξει όλα τα απαραίτητα στοιχεία, ώστε να φτάσουν και στον κακοποιητή. Φυσικά υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός γυναικών που μπαίνουν στη διαδικασία να περάσουν το κατώφλι των αρχών, να πάνε στον αξιωματικό υπηρεσίας όμως οι ίδιες στην πορεία να αισθανθούν ότι να έχουνε αναστολές, ηθικούς φραγμούς και να σκέφτονται «Μήπως να μην το προχωρήσω;», «Μήπως να δώσω μία ακόμη ευκαιρία;». Όλες, ελπίζουν ότι είναι ο τελευταίος καυγάς, θεωρούν ότι φταίνε και οι ίδιες, «Μήπως να κοιτάξω και εγώ το μερίδιο ευθύνης;». Άρα όλα αυτά την κάνουν πολλές φορές να φεύγει από το Αστυνομικό τμήμα, όμως εκεί παίζει μεγάλο ρόλο, ο ρόλος της Αστυνομίας προκειμένου από τη στιγμή που προσέγγισε τον αστυνομικό να μην την αφήσει ο αστυνομικός έτσι, να είναι υποστηρικτικός ο ρόλος του, να τη βοηθήσει και να της δώσει πληροφορίες έτσι ώστε να μην φοβάται και να μπορέσει να προχωρήσει και η νομική διαδικασία».
Ο ρόλος του τμήματος ενδοοικογενειακής βίας και η στήριξη των ψυχολόγων
«Θεωρώ ότι έχουμε ήδη κάνει αρκετά βήματα και οι περισσότεροι αστυνομικοί γνωρίζουν τον νόμο 3.500, έχει αποσταλεί από το αρχηγείο έχουν αποσταλεί εντολές και οδηγίες σχετικά με το τι πρέπει να κάνει ένας αξιωματικός υπηρεσίας όταν αντιλαμβάνεται τέτοιου είδους υποθέσεις. Έχει ιδρυθεί το τμήμα ενδοοικογενειακής βίας. Εδώ βέβαια έχει επιτευχθεί το πρώτο βήμα, το οποίο είναι πολύ σημαντικό για την Αστυνομία, το ότι υπάρχουν τμήματα αντιμετώπισης της βίας που ναι μεν, είμαστε σε ένα πρώιμο στάδιο γιατί επιτεύχθηκε η ίδρυσή του, η στελέχωση του, πρέπει να εκπληρωθεί και ο σκοπός της ίδρυσης των εν λόγω τμημάτων οπότε ουσιαστικά να μπορέσει η Αστυνομία σε συνεργασία με τους υπόλοιπους αρμόδιους φορείς, όπως είναι το ΕΚΑ, το ΚΕΘΥ (Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας), τη Γενική Γραμματεία, να βοηθήσουν, να πλαισιώσουν την αντιμετώπιση θεμάτων ενδοοικογενειακής βίας. Παλιότερα υπήρχε ο θεσμός του ψυχολόγου πριν αρκετά χρόνια στα τμήματα και είχε βοηθήσει σε τεράστιο βαθμό. Θεωρώ ότι είναι επιτακτική ανάγκη να υπάρξουν ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, ειδικά όσον αφορά αυτά τα θέματα, ώστε να μπορεί ο αξιωματικός υπηρεσίας ή κατά τη γνώμη μου καλύτερα τα τμήματα αντιμετώπισης ενδοοικογενειακής βίας, να στελεχωθούν με τέτοιο προσωπικό ώστε να μπορούν να προσεγγίσουν καλύτερα το θύμα επιζήσασα ή επιζών βίας. Καταρχήν είναι μεγάλο επίτευγμα η ίδρυση του τμήματος ενδοοικογενειακής βίας .Το Νοέμβριο γίνεται η στελέχωση των τμημάτων οπότε αυτή τη στιγμή τα τμήματα που υπάρχουν γραφεία αντιμετώπισης ενδοοικογενειακής βίας, υπάρχουν σε κάθε Γενική Αστυνομική διεύθυνση, τα οποία έχουν συντονιστικό ρόλο και περισσότερο επιτελικό. Εκεί πρέπει λοιπόν να δουλέψουμε πάνω σε αυτό να βάλουμε ψυχολόγους, να ενισχυθεί και να εξειδικευθεί έτσι ώστε να διενεργηθεί η Αστυνομική προανάκριση αν θέλουμε να έχουμε κάποιο αποτέλεσμα».
Πρέπει να «ανοίγουν τα στόματα» στις κλειστές κοινωνίες
«Αυτό είναι το κυριότερο πρόβλημα που έχουμε ως κοινωνία για αυτό κιόλας πρέπει η πολιτεία να βοηθήσει όλους τους αρμόδιους φορείς ώστε να αρχίσουν να ανοίγουν τα στόματα. Να βοηθήσουν τον κόσμο και πάνω σε αυτό να υπάρξει συνεργασία της Αστυνομίας και να αλλάξει η Αστυνομία τα προγράμματα και τις οδηγίες της, ώστε να δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση στην πρόληψη. Όταν η Αστυνομία θα έχει μεγαλύτερη επαφή με την αυτοδιοίκηση με τη γειτονιά με την εκκλησία με τα σχολεία, όλα αυτά αμέσως αρχίζουν να ανοίγονται στόματα. Οπότε σίγουρα είναι πιο εύκολο και να μιλήσουν τα ίδια τα θύματα ή να μιλήσει κάποιος από τον περίγυρο. Μην ξεχνάτε τώρα με την πρόσφατη γυναικοκτονία που έχουμε τώρα στην Μάνη, όπως σε όλα τα ειδεχθή εγκλήματα βλέπω ότι αρχίζουν και ανοίγουν στόματα μετά εφόσον έχει γίνει το κακό. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να σταματήσουμε να το έχουμε σαν κοινωνία, αυτό το ταμπού που έχουμε να μην μιλήσουμε, γιατί τελικά το μόνο που κάνουμε είναι να αυξάνουμε τη λίστα των θυμάτων».
Τι πρέπει να κάνει ένα θύμα ενδοοικογενειακής βίας
«Όταν έρχεται κάποιος ή μου τηλεφωνεί, και μου λέει ότι έχω αυτό το πρόβλημα και λοιπά, αυτό που έχω συνειδητοποιήσει, είναι ότι θέλουν ψυχολογική στήριξη, θέλουν να νιώσουν ότι δεν είναι μόνες τους, ότι δεν είναι οι μόνες που τους συμβαίνει αυτό. Να αισθανθούν ένα κλοιό προστασίας, ότι με το που θα μεταβώ στο Αστυνομικό τμήμα δεν σημαίνει ότι αυτό θα αποβεί μοιραίο για εμένα. Πρέπει να το ξεπεράσουν όλο αυτό, να απευθυνθούν νομικά στην Αστυνομία σίγουρα, ώστε να προστατεύσουν τον εαυτό τους και το παιδί τους και να σταματήσουν να έχουν ενοχές πάνω στην κίνηση αυτή. Εκεί είναι κυρίως το πρόβλημα. Ακόμα αισθάνονται ενοχές για τους κακοποιητές τους. Πολλές φορές είναι συναισθηματικά φορτισμένες, παρόλο που έχουν κακοποιηθεί σωματικά ή ψυχικά. Από την άλλη, όταν η κακοποίηση έχει περάσει στο παιδί, τις βλέπεις είναι τελείως διαφορετικές, είναι αποφασιστικές, έχουν συνειδητοποιήσει ότι «τέλος», οπότε έρχονται και πιο εύκολα στην Αστυνομία. Άρα, θεωρώ ότι πρώτα από όλα, η γυναίκα πρέπει να αισθανθεί ψυχολογική στήριξη, ότι είμαι εδώ για εσένα, ότι θα σε βοηθήσω, υπάρχουν πάρα πολλές υπηρεσίες. Η γενική γραμματεία οικογενειακής πολιτικής και το ΚΕΘΥ (Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας) έχουν τηλεφωνικές γραμμές που μπορούν να βρεθούν δωρεάν νομική στήριξη και ψυχολογική στήριξη, ακόμα και δομές φιλοξενίας για κάποια γυναίκα η οποία θέλει να υποβάλλει μήνυση και δεν θέλει να πάει στο σπίτι και τον άντρα μαζί με το παιδί της. Αυτά όμως φυσικά θα πρέπει να έχει ενημερωθεί για όλες αυτές τις πληροφορίες, για αυτό λέω ότι πρέπει να δοθεί έμφαση στα τμήματα, να ενημερώνουν να μην είναι ο ρόλος μόνο καταγγελτικός αλλά να είναι και υποστηρικτικός και συμβουλευτικός, ώστε η γυναίκα να μπορεί να περάσει στο στάδιο το νομικό, χωρίς να νιώθει τύψεις και ενοχές για αυτό που του συμβαίνει».
Οι Υπηρεσίες Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας της Ελληνικής Αστυνομίας λειτουργούν σε όλη την επικράτεια. Η Ελληνική Αστυνομία διαχειρίζεται κάθε περιστατικό ενδοοικογενειακής βίας και ενημερώνει τις αρμόδιες δικαστικές αρχές, ενώ παράλληλα, παρέχει κατευθύνσεις και πληροφορίες στα θύματα, για την αναζήτηση δομών στέγασης, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, ψυχοκοινωνικής και νομικής υποστήριξης.
Αν είστε θύμα:
Καλέστε το 100.
Αν δεν μπορείτε να μιλήσετε, στείλτε γραπτό μήνυμα (sms) στο 100, με:
Ακριβή διεύθυνση
Ονοματεπώνυμο
Είδος επείγουσας ανάγκης (π.χ. «κινδυνεύει η ζωή μου», «δέχομαι βία από το/τη σύζυγό μου»)
Εάν δεν μπορείτε εσείς να επικοινωνήσετε με το 100, ζητήστε από κάποιον άλλον να ειδοποιήσει τις Αρχές για εσάς (π.χ. από κάποιον οικείο ή το γιατρό σας)
Αναζητήστε ιατρική περίθαλψη και πείτε στο γιατρό όλη την αλήθεια.
Υποβάλλετε μήνυση στο πλησιέστερο Αστυνομικό Τμήμα.
Για κατευθύνσεις και οδηγίες, τηλεφωνήστε ή στείλτε μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) στις Υπηρεσίες Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας της Ελληνικής Αστυνομίας, που βρίσκονται σε όλη την επικράτεια.
Καλέστε τη γραμμή SOS 15900 της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, που απευθύνεται σε γυναίκες, για ψυχοκοινωνική στήριξη, νομική συμβουλευτική και φιλοξενία σε ξενώνες. Επικοινωνία και μέσω e-mail στο sos15900@isotita.gr
Αν γνωρίζετε κάποιον που υφίσταται ενδοοικογενειακή βία:
Σε περίπτωση άμεσης ανάγκης, καλέστε εσείς το 100.
Ενημερώστε το τοπικό Αστυνομικό Τμήμα.
Επικοινωνήστε με τις Υπηρεσίες Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας που λειτουργούν σε όλη την επικράτεια, μέσω τηλεφώνου ή μηνύματος ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail)
Ενημερώστε το θύμα για τους τρόπους επικοινωνίας με τις Αστυνομικές Υπηρεσίες.
Ενθαρρύνετε το θύμα να καλέσει για ψυχοκοινωνική υποστήριξη τη γραμμή SOS 15900 για κακοποιημένες γυναίκες.
Για περισσότερες πληροφορίες μπείτε στη σελίδα: www.isotita.gr & www.womensos.gr
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163