Τα ερωτήματα που προκύπτουν από τη μεγάλη κουβέντα περί υποχρεωτικού εμβολιασμού, η οποία πια έχει ανοίξει για τα καλά, δεν είναι λίγα. Μερικά από αυτά: μπορεί αυτή τη στιγμή ένας εργοδότης να απολύσει εργαζόμενο που δεν επιθυμεί να εμβολιαστεί; Είναι συνταγματική η υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού; Πώς θα εφαρμοστεί νομικά; Πώς θα γίνει πράξη;
Σύμφωνα με μεγάλη μερίδα συνταγματολόγων, «πρόβλημα συνταγματικότητας» με την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού σε συγκεκριμένες εργασιακές ομάδες, δεν τίθεται. Όσον αφορά μάλιστα τους γιατρούς εκεί όλοι συμφωνούν πως η υποχρεωτικότητα είναι απόλυτα θεμιτή.
Πριν από ένα χρόνο, η απόφαση του ΣΤΕ για το δικαίωμα νηπιαγωγίων/παιδικών σταθμών να μην κάνουν δεκτά τα ανεμβολίαστα παιδιά, δημιούργησε το «πάτημα» της συνταγματικά νόμιμης υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού υπό προϋποθέσεις. Επιπρόσθετα, αποφάσεις ξένων δικαστηρίων (σε Γερμανία, Αμερική, Ιταλία κ.α) κινούνται ολοένα και περισσότερο προς την κουλτούρα της υποχρεωτικότητας.
Σύμφωνα με τους νομικούς, η ουσία της συζήτησης είναι ένα ζήτημα στάθμισης απέναντι σε ίσα δικαιώματα. Από τη μια είναι το δικαίωμα στην υγεία και τη ζωή και από την άλλη το δικαίωμα του υγειονομικού αυτοπροσδιορισμού (το να ρυθμίζει δηλαδή κάθε πολίτης όπως επιθυμεί τα θέματα της υγείας του).
Σε κάθε περίπτωση, όπως τονίζουν όλοι οι νομικοί, το θέμα απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή. Κατά την άποψή τους επίσης, ο καθολικός εμβολιασμός φαίνεται να προσκρούει στο σύνταγμα μιας και αν ένας πολίτης δεν βρίσκεται σε επάγγελμα «πρώτης γραμμής» τότε σε αυτή την περίπτωση επικρατεί το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης.
Πώς θα γίνει στην πράξη η νομική ρύθμιση της υποχρεωτικότητας
Όσον αφορά τώρα, στο πως θα έρθει νομικά αυτή η υποχρεωτικότητα, σύμφωνα με αρκετούς νομικούς, αυτό πρέπει να γίνει με νόμο του κράτους και αφού προηγηθεί κοινοβουλευτική συζήτηση, δεδομένου ότι πρόκειται για ευαίσθητο και επίμαχο ζήτημα. Κατά τους ίδιους, αν η ρύθμιση έρθει με ΚΥΑ, τότε αυτή θα μπορούσε ενδεχομένως να καταπέσει σε ένα δεύτερο χρόνο, (σε μια δικαστική διαμάχη για παράδειγμα) ως πράξη νομοθετικού περιεχομένου με χαρακτήρα κατεπείγοντος, πράγμα που την κάνει όχι και τόσο καλά θωρακισμένη.
Μιλώντας πάντως στο newsit.gr o δικηγόρος Νίκος Παπαδάτος, ειδικός σε θέματα αστικού δικαίου, εξέφρασε μια άλλη γνώμη: «Με μια υπουργική απόφαση, την γνωστή ΚΥΑ, μπορεί εύκολα και γρήγορα να έρθει η ρύθμιση περί υποχρεωτικότητας σε ορισμένες κατηγορίες επαγγελμάτων. Το βασικό επιχείρημα είναι η ανάγκης προστασίας ενός υπέρτερου αγαθού, το οποίο είναι η δημόσια υγεία. Εν μέσω πανδημίας η δημόσια Υγεία υπερτερεί των υπόλοιπων δικαιωμάτων».
Εκ διαμέτρου αντίθετη είναι η άποψη του δικηγόρου Γιώργου Μπουλούκου, ο οποίος θεωρεί αντισυνταγματική την όλη κουβέντα περί υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού. Όπως το θέτει ο ίδιος: « πώς μπορεί να καταργηθεί στην πράξη το υπέρτατο δικαίωμα της ελευθερίας της αυτοδιάθεσης, όταν οι επιστημονικές απόψεις που διατυπώνονται αλλάζουν συνεχώς κι ενώ και τα εμβόλια τα ίδια έχουν προσωρινές, έκτακτες άδειες κυκλοφορίας;»
Τι λένε οι ομάδες εργαζομένων για τις οποίες γίνεται συζήτηση υποχρεωτικότητας
Τι γίνεται όμως με την πρώτη ομάδα των εργαζομένων που «εγκαινίασε» το χορό της υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού, δηλαδή την ΕΜΑΚ; Όπως εξήγησε στο newsit.gr ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Πυροσβεστικού Σώματος, Δημήτρης Σταθόπουλος, η απόφαση αφορά 370 εργαζόμενους της ΕΜΑΚ σε όλη την Ελλάδα. Σύμφωνα με τον κο Σταθόπουλο, μέχρι τις 11 Ιουνίου θα πρέπει να έχει παραδοθεί μια λίστα στην οποία θα αναφέρονται αριθμητικά:
1) πόσοι εργαζόμενοι έχουν εμβολιαστεί,
2) πόσοι έχουν νοσήσει
3) πόσοι έχουν προγραμματίσει να εμβολιαστούν
και 4) πόσοι δεν έχουν προγραμματίσει τον εμβολιασμό τους.
«Η εκτίμηση μας είναι, χωρίς να έχουμε επίσημα στοιχεία, πως γύρω στα 30 με 40 άτομα δεν θα έχουν εμβολιαστεί μέχρι να παραδοθεί αυτή η λίστα, σε τρεις ημέρες από τώρα. Κάποιοι από τους εργαζόμενους δεν θα εμβολιαστούν λόγω διστακτικότητας, κάποιοι άλλοι γιατί θεώρησαν αυτή την απόφαση απειλή ή και τιμωρία. Η γνώμη μου είναι ότι στις δικές μας θέσεις, όπου ερχόμαστε συχνά σε άμεση σωματική επαφή με άλλους ανθρώπους, πρέπει να μην υπάρχει καμία δεύτερη σκέψη περί εμβολιασμού». O κος Σταθόπουλος τονίζει ακόμα πως ζήτημα απόλυσης δεν τίθεται για τους εργαζόμενους της ΕΜΑΚ που δεν θα εμβολιαστούν, αλλά μόνο μετάθεσης σε άλλο πόστο/υπηρεσία.
Με τη σειρά της, η Ματίνα Παγώνη, πρόεδρος της ΕΙΝΑΠ (Ένωση Ιατρών Νοσοκομείων Αθήνας και Πειραιά) αναφέρει στο newsit.gr πως μέχρι τον Σεπτέμβριο, όπου τοποθετείται χρονικά η απόφαση περί θέσπισης υποχρεωτικότητας εμβολιασμού, οι γιατροί θα έχουν εμβολιαστεί στο σύνολό τους ενώ και οι λοιποί υγειονομικοί θα έχουν φτάσει ήδη σε πολύ υψηλό επίπεδο. Όπως μας είπε η ίδια: « Οι εμβολιασμοί στους γιατρούς είναι αυτή τη στιγμή στο 93% και στους νοσηλευτές μαζί με λοιπούς υγειονομικούς στο 71%. Αυτή η τελευταία ομάδα πρέπει να ανεβάσει στροφές. Δεν πρέπει να υπάρχει κανένας διάλογος πάνω στο ζήτημα, ο εμβολιασμός είναι απόλυτη και υπέρτατη υποχρέωση των επαγγελματιών υγείας».
Μπορεί ένας εργοδότης να απολύσει έναν εργαζόμενο που δεν επιθυμεί να εμβολιαστεί;
Όσον αφορά τώρα το καυτό ερώτημα για το αν μια επιχείρηση μπορεί να απολύσει σε αυτή τη φάση έναν εργαζόμενο ο οποίος δεν επιθυμεί για τους δικούς του λόγους να εμβολιαστεί, η απάντηση των συνταγματολόγων εδώ είναι ξεκάθαρη: Δεν υπάρχει σχετική νομοθετική διάταξη πάνω στην οποία μπορεί να ΄πατήσει’ ένας εργοδότης για να πάρει μια τέτοια απόφαση. Το νομικό σκεπτικό εδώ είναι πως μπορεί ένας εργοδότης να εφαρμόσει μια τέτοια απόλυση επιλεκτικά και για άλλους λόγους που ενδεχομένως να σχετίζονται με διακρίσεις και να οδηγούν σε μια εργασιακή ζούγκλα.
Σύμφωνα με τους νομικούς, το τίμημα της μη συμμόρφωσης στην υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού θα έπρεπε να είναι η μετάθεση σε μια άλλη «ακίνδυνη» υπηρεσία, η άδεια άνευ αποδοχών για όσο διάστημα υπάρχει κίνδυνος από την πανδημία, η τηλεργασία αλλά σε καμία περίπτωση η απόλυση.
Ανεμβολίαστοι και απαγόρευση εισόδου στα εστιατόρια
Τελευταίο ερώτημα που ήδη μπήκε στη σφαίρα του δημόσιου διάλογου είναι πώς μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη η απαγόρευση της εισόδου στα εστιατόρια στους μη εμβολιασμένους. Σημειώνεται ότι η πρόταση έπεσε χθες σαν βόμβα, από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, στην ομιλία του στη Βουλή.
Απ’ ο ,τι φαίνεται, η υλοποίηση αυτής της πρότασης θα έρθει με ΚΥΑ. Σύμφωνα με τους συνταγματολόγους αυτή η πρόταση δεν μπορεί να θεωρηθεί αντισυνταγματική αν την ίδια στιγμή δεν είναι υποχρεωτικός ο καθολικός εμβολιασμός. Η λογική εδώ είναι «περισσότερα προνόμια για τους εμβολιασμένους», κάτι που είναι δικαίωμά τους με την απόφαση που πήραν για τον εμβολιασμό τους και η οποία έχει να κάνει (και) με τη συμβολή στη δημόσια υγεία.
Όσον αφορά την ίδια την γνώμη των εστιατόρων για αυτό το ζήτημα, ο Γιώργος Καββαθάς, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εστιατορικών και Συναφών Επαγγελμάτων λέει στο newsit.gr τα εξής: «Αν δεν υπάρξει νομοθετική ρύθμιση δεν θα μπορεί να ισχύσει κάτι τέτοιο. Οι περισσότεροι εστιάτορες δεν θα θέλουν διαχωρισμό πελατών κι αυτό ανάμεσα στα άλλα και γιατί μπορεί να οδηγήσει σε μείωση κοινού σε μια φοβερά δύσκολη συγκυρία για τον κλάδο. Το σωστό θα είναι όπως καταλάβαμε και από τα συμφραζόμενα, αυτή η απόφαση να είναι προαιρετική. Όσες επιχειρήσεις θέλουν να είναι 100% covid free θα μπορούν να το διαλέξουν. Σε πρώτη φάση πάντως αυτό μέτρο ακούγεται περίπλοκο στην εφαρμογή του».
Ρεπορτάζ: Δήμητρα Τριανταφύλλου
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163