Τα τελευταία χρόνια η παχυσαρκία και η υπερβαρότητα αυξάνονται ραγδαία. Η Δρ. Γιούλη Αργυρακοπούλου, Διαβητολόγος και Διευθύντρια της Διαβητολογικής Μονάδας, της Μονάδας Παχυσαρκίας και του Ιατρείου Διαβητικών Εγκύων στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών εξηγεί ποιοι τρόποι υπάρχουν για να αντιμετωπίσουμε σωστά κι αποτελεσματικά τη νόσο της παχυσαρκίας:
– Πόσο πραγματικό πρόβλημα είναι σήμερα η παχυσαρκία και η υπερβαρότητα;
Τα τελευταία τριάντα χρόνια ο επιπολασμός της παχυσαρκίας έχει αυξηθεί θεαματικά σε βαθμό που να αποτελεί μια σύγχρονη πανδημία. Γνωρίζουμε ότι στην Ευρώπη, για παράδειγμα, το 59% του πληθυσμού ζει με παχυσαρκία ή είναι υπέρβαρο. Στην Ελλάδα, έχουμε επίσης αυξημένα ποσοστά, με 32.1% των ενηλίκων να πάσχει από παχυσαρκία και 37,6% ζει με υπέρβαρο. Με άλλα λόγια, συνολικά 7 στους 10 Έλληνες ζουν με βάρος πάνω από το φυσιολογικό.
– Γιατί η παχυσαρκία θεωρείται νόσος;
Ολοένα και περισσότερα στοιχεία έρχονται να υποστηρίξουν ότι η παχυσαρκία είναι νόσημα που μπορεί να επιφέρει πολλούς και σοβαρούς κινδύνους για την υγεία. Η παχυσαρκία δεν συνοδεύεται μόνο από αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης των γνωστών μεταβολικών νοσημάτων, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 ή τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Τα άτομα με παχυσαρκία έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης υπνικής άπνοιας, οστεοαρθρίτιδας, οσφθαλγίας κ.α. που επιβαρύνει σημαντικά την ποιότητα ζωής τους, ενώ δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η νόσος συνδέεται και με 13 διαφορετικούς τύπους κακοήθειας.
– Πόσο αντιπροσωπευτικός της κατάστασης ενός ατόμου είναι ο δείκτης μάζας σώματος;
Ο δείκτης μάζας σώματος, τον οποίο πολύ εύκολα μπορεί να υπολογίσει κανείς από σχετικές εφαρμογές που κυκλοφορούν δωρεάν στο διαδίκτυο, διαγιγνώσκει το νόσημα της παχυσαρκίας. Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι ακριβής η ποσοτικοποίηση του λιπώδους και του μυϊκού ιστού. Έτσι, μπορούμε να έχουμε δυο άτομα με ίδιο δείκτη μάζας σώματος, και ο ένας να είναι αθλητής, οπότε να υπερέχει ο μυϊκός ιστός, και ο άλλος να μην είναι, οπότε να υπερέχει ο λιπώδης. Άρα όταν επιθυμούμε να κάνουμε σωστή κλινική διαχείριση της παχυσαρκίας είναι προτιμότερο να έχουμε τους ειδικούς ζυγούς λιπομετρητές, οι οποίοι μας δείχνουν με ακρίβεια την ποσοτικοποίηση των ιστών του σώματος.
– Ποιοι είναι οι πλέον αποτελεσματικοί τρόποι διαχείρισης της παχυσαρκίας;
Η κλινική διαχείριση της παχυσαρκίας έχει συγκεκριμένα βήματα και συνιστά ομαδική εργασία. Το πρώτο βήμα είναι η δίαιτα και η άσκηση με την ουσιαστική συμβολή των ειδικών διατροφολόγων και γυμναστών. Δεν υπάρχει επιτυχής διαχείριση που να μην περιλαμβάνει αυτούς τους δύο ακρογωνιαίους λίθους. Αν δεν είναι εφικτή η επίτευξη των στόχων όσον αφορά στην απώλεια του βάρους, τότε το επόμενο βήμα είναι η ενδεδειγμένη φαρμακευτική αγωγή, πάντα με τη σύσταση του ιατρού, η οποία συνεπικουρεί στη δίαιτα και την άσκηση. Τέλος, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τη μεταβολική χειρουργική, με την οποία μπορεί να επιτευχθεί αποτελεσματική και ενδεχομένως πιο μόνιμη απώλεια βάρους, στα άτομα που πληρούν τις συγκεκριμένες ενδείξεις και έχουν αποδεκτό χειρουργικό κίνδυνο και φυσικά στα σωστά κέντρα. Το Ιατρικό Κέντρο Αθηνών είναι διεθνές κέντρο αριστείας για τη διαχείριση της νοσογόνου παχυσαρκίας.
– Πότε ενδείκνυται η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής;
Η φαρμακευτική αγωγή συστήνεται σε άτομα που έχουν κάνει πολλαπλές προσπάθειες να χάσουν βάρος χωρίς να έχουν πετύχει τον επιθυμητό στόχο, έχουν το δείκτη μάζας σώματος ή/και τις νοσηρότητες εκείνες που τους καθιστούν σε αυξημένο κίνδυνο. Σε αυτήν την περίπτωση, η φαρμακευτική αγωγή είναι ωφέλιμη και μπορεί έπειτα από σύσταση ιατρού και παράλληλα με δίαιτα και άσκηση να βοηθήσει στην επίτευξη του επιθυμητού στόχου.
– Τι εννοείται ότι η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας είναι ομαδική εργασία;
Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας χρειάζεται μακροχρόνιο σχεδιασμό. Για να επιτύχει ένας ασθενής τον στόχο του απαιτείται η ενεργή συμμετοχή του ιδίου αλλά και πολλών άλλων. Σύμμαχοι στην προσπάθεια του οφείλουν να είναι τόσο ο θεράπων ιατρός, ο διατροφολόγος και ο γυμναστής ενώ στην όλη διαδικασία ιδανικά θα μπορούσε να συμμετέχει και το οικογενειακό περιβάλλον του ατόμου. Στο σημείο αυτό να επισημάνουμε ότι το Ιατρείο Παχυσαρκίας στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών έχει λάβει Ευρωπαϊκή Πιστοποίηση από την EASO (European Association for the Study of Obesity) ως Collaborating Centre for Obesity Management (COMs).
– Πόσο σημαντική είναι η γενετική προδιάθεση στην παχυσαρκία και την υπερβαρότητα;
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι πολλές φορές τα άτομα με παχυσαρκία έχουν γενετική προδιάθεση κι έτσι μάχονται σε όλη τους τη ζωή ενάντια σε κάτι που τους έχει προκαθοριστεί. Έτσι, η παχυσαρκία ως νόσημα δεν είναι θέμα επιλογής ή έλλειψη πειθαρχίας. Αντίθετα, και με απλά λόγια, θα μπορούσε κανείς να πει ότι πολλαπλές μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα αυτά έχουν διαφορετική αίσθηση της πείνας και του κορεσμού. Εδώ ακριβώς, είναι που οφείλει να συστήνεται η φαρμακευτική αγωγή στα άτομα που έχουν ένδειξη. Ώστε να βοηθήσει, μέσω της ευεργετικής δράσης της στις προηγούμενες παραμέτρους, συνεπικουρώντας στη δίαιτα και άσκηση, που όπως προαναφέρθηκε είναι οι ακρογωνιαίοι λίθοι στη μάχη κατά της παχυσαρκίας.
Δρ. Γιούλη Α. Αργυρακοπούλου, MD, MSc, PhD
Παθολόγος – Διαβητολόγος, Διευθύντρια Διαβητολογικής Μονάδας, Μονάδας Παχυσαρκίας & Ιατρείου Διαβητικών Εγκύων, Ιατρικού Κέντρου Αθηνών
EASO and SCOPE National Clinical Fellow
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163