Ανησυχητικά τα στοιχεία για το κάπνισμα – Απρόσκοπτη πρόσβαση έχουν οι έφηβοι σε ηλεκτρονικά τσιγάρα και ναργιλέδες

Με αφορμή την σημερινή (31.5.2023) Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Καπνίσματος ανησυχητικά στοιχεία βλέπουν το φως της δημοσιότητας για το κάπνισμα ανάμεσα στους εφήβους.

Τουλάχιστον 2 στα 5 (ποσοστό 41,5%) έφηβα αγόρια και κορίτσια (ηλικίας 15 – 16 ετών) της Α’ Λυκείου στην Ελλάδα έχουν καπνίσει έστω και μία φορά παραδοσιακό ή και ηλεκτρονικό τσιγάρο, σύμφωνα με Πανελλήνια Έρευνα του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας (ΕΠΙΨΥ) για τις συμπεριφορές εφήβων – μαθητών στην Ελλάδα και δη το κάπνισμα.

Στα σημαντικότερα ευρήματα της μελέτης του 2022 περιλαμβάνεται και ένα άλλο σημαντικό στοιχείο για το κάπνισμα στους εφήβους. Το ηλεκτρονικό τσιγάρο αποτελεί σήμερα το επικρατέστερο καπνικό προϊόν μεταξύ των εφήβων, με τη χρήση του να έχει αυξηθεί σημαντικά κατά την τελευταία 8ετία, ιδιαίτερα στα κορίτσια.

H Πανελλήνια Έρευνα του ΕΠΙΨΥ για τις Συμπεριφορές που Συνδέονται με την Υγεία των Εφήβων – Μαθητών εκπονείται από το 1998 ανά 4ετία ως το εθνικό σκέλος του διεθνούς ερευνητικού προγράμματος Health Behaviour in School-aged Children (www.hbsc.org), το οποίο τελεί υπό την αιγίδα του ΠΟΥ.

Στην έρευνα του 2022, η οποία χρηματοδοτήθηκε μερικώς από το Υπουργείο Υγείας, συμμετείχε πανελλήνιο αντιπροσωπευτικό δείγμα 6.250 μαθητών της ΣΤ΄ Δημοτικού, της Β΄ Γυμνασίου και της Α΄ Λυκείου.

Λιγότερο δημοφιλές το παραδοσιακό τσιγάρο – Καπνίζουν ναργιλέ

Αποδείχθηκε επίσης, πως το κάπνισμα του παραδοσιακού τσιγάρου εμφανίζεται σταθερό σε σχέση με το 2018, αλλά είναι σήμερα λιγότερο δημοφιλές συγκριτικά με πριν από 8 (2014) ή 12 (2010) χρόνια.

Οι μαθητές με γονική συναίνεση συμπλήρωσαν στο σχολείο ανώνυμο ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο. Μια σημαντική μερίδα των εφήβων, μάλιστα, (τουλάχιστον 1 στους 4) αναφέρει κάπνισμα ναργιλέ, κυρίως αγόρια.

Επιπροσθέτως, ο επιπολασμός του καπνίσματος είναι σημαντικά υψηλότερος στους εφήβους των οποίων έστω κι ένας – μια γονιός καπνίζει (έστω και σπάνια).

Σύμφωνα με την επιστημονικά υπεύθυνη της έρευνας, Ομότιμη Καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, κυρία Άννα Κοκκέβη, «Τα πρόσφατα ευρήματα για το κάπνισμα στους εφήβους αναδεικνύουν για μία ακόμα φορά τη μεγάλη σημασία που το περιβάλλον έχει στην πιθανότητα έναρξης και παραμονής των εφήβων σε συμπεριφορές που θέτουν την υγεία τους σε κίνδυνο (ασφαλώς, κι άλλοι παράγοντες συνδράμουν στο παραπάνω)».

Το κάπνισμα στην οικογένεια

Επίσης, σύμφωνα με την κα. Κοκέβη, «Από άποψη κανονιστικού πλαισίου, οι έφηβοι φαίνεται να διατηρούν στη χώρα μας μία σχετικά απρόσκοπτη πρόσβαση σε προϊόντα τα οποία βάσει νόμου προορίζονται μόνο για ενήλικους, αφετέρου – από άποψη οικογενειακών προτύπων – ένα μεγάλο ποσοστό εφήβων μεγαλώνουν σε νοικοκυριά στα οποία έστω κι ένας γονιός καπνίζει, με αποτέλεσμα οι έφηβοι αυτοί να εμφανίζονται στην έρευνά μας με μεγαλύτερη πιθανότητα να καπνίζουν και οι ίδιοι».

«Σαρώνει» το εναλλακτικό κάπνισμα, υποχωρεί το παραδοσιακό

Στην πλειονότητά τους οι μαθητές της Α’ Λυκείου (15 -16 ετών) στην Ελλάδα δεν έχουν καπνίσει.

Ωστόσο:

• Το 41,5% έχουν καπνίσει έστω και μία φορά ηλεκτρονικό ή και παραδοσιακό τσιγάρο.
• Σχεδόν οι 2 στους 5 (38,6%) έχουν καπνίσει ηλεκτρονικό τσιγάρο, ενώ τουλάχιστον ένας στους 4 έχει καπνίσει παραδοσιακό (28,2%) και ναργιλέ (26,8%).
• Περίπου 1 στους 9 έχει καπνίσει 3+ φορές ηλεκτρονικό (10,8%) και παραδοσιακό (11,7%) τσιγάρο πολύ πρόσφατα (στις 30 τελ. ημέρες).
• Σχεδόν όλοι οι μαθητές της Α’ Λυκείου που ανέφεραν κάπνισμα παραδοσιακού τσιγάρου ανέφεραν και κάπνισμα ηλεκτρονικού (≥1 φορά).
• Κορίτσια και αγόρια δεν διαφέρουν στο κάπνισμα, αν και σε υψηλότερα ποσοστά τα κορίτσια έχουν πειραματιστεί με τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, ενώ σε υψηλότερα ποσοστά τα αγόρια κάνουν ναργιλέ.
• Συγκριτικά με το Ν. Αττικής, το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι περισσότερο διαδεδομένο στο Ν. Θεσσαλονίκης και σε (όλες μαζί) τις Λοιπές περιοχές.
• Ο επιπολασμός του καπνίσματος είναι σημαντικά υψηλότερος στους εφήβους των οποίων έστω κι ένας – μια γονιός καπνίζει (έστω και σπάνια).
• Το ηλεκτρονικό τσιγάρο αποτελεί σήμερα το επικρατέστερο καπνικό προϊόν στους μαθητές της Α’ Λυκείου, με τη χρήση του να έχει αυξηθεί την τελευταία 8ετία, ιδιαίτερα στα κορίτσια.

*Τα στοιχεία για το κάπνισμα στους έφηβους-μαθητές στην Ελλάδα παρουσιάζονται αναλυτικά στο θεματικό τεύχος του ΕΠΙΨΥ «Κάπνισμα στους Εφήβους στην Ελλάδα», διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου στο www.epipsi.gr.