Γιατί έχουν «κολλήσει» διαγωνισμοί – Έργα ΣΔΙΤ δισεκατομμυρίων ευρώ

Έντονος προβληματισμός και μεγάλες καθυστερήσεις καταγράφονται στην εξέλιξη διαγωνισμών ΣΔΙΤ, που προσεγγίζουν τα 3 δισ. ευρώ.

Τελευταίο δείγμα αποτελεί η παράταση που μόλις προ ημερών έδωσε το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών σε έναν ακόμα κτηριακό διαγωνισμό που προωθείται μέσω ΣΔΙΤ (εκδήλωση ενδιαφέροντος στις 12.2.2024 αντί για 22.1.2024), ειδικότερα για την ανάθεση σύμβασης του έργου «Ανέγερση Δικαστικού Μεγάρου Ηρακλείου και ανακατασκευή Δικαστικού Μεγάρου Ρεθύμνου και συντήρηση και διαχείριση αυτών», αρχικής εκτιμώμενης αξίας περί τα 70 εκατ. ευρώ.

Όπως προκύπτει από τα μέχρι τώρα δεδομένα, υπάρχουν ερωτηματικά στην αγορά για την τύχη σημαντικού μέρους ενός προγράμματος επενδύσεων σε κτιριακά ΣΔΙΤ που ξεκίνησε προ 3-4 ετών, τόσο από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών όσο και από άλλα υπουργεία ή φορείς (π.χ. πανεπιστήμια κ.λπ.). 

Η καθυστέρηση στην ωρίμανση των κτιριακών ΣΔΙΤ που οδηγεί σε παρατάσεις, η άνοδος του κόστους των υλικών ακόμα και έως 50%, οι διαδικασίες που απαιτούνται για την υπογραφή της σύμβασης, καθώς είναι ο ιδιώτης που θα πρέπει να «κλειδώσει» το χρηματοδοτικό σκέλος, η άνοδος των επιτοκίων που έχει «ακριβύνει» το κόστος χρήματος, αποτελούν κάποιους λόγους για τους οποίους τα ΣΔΙΤ αυτού του είδους έχουν βαλτώσει. 

Όπως αναφέρουν στελέχη του κατασκευαστικού κλάδου, είναι πιθανό κάποια έργα είτε να ακυρωθούν είτε το αντικείμενο να προσαρμοστεί, ιδίως όσα αφορούν σε κτίρια, εξαιτίας της αλλαγής των συνθηκών σε σχέση με την περίοδο που προκηρύχθηκαν (πολλά την περίοδο 2020-2021).

Επιπρόσθετα, υπάρχει προβληματισμός και στην ίδια την κυβέρνηση για την προώθηση μη ανταποδοτικών ΣΔΙΤ, καθώς, όπως κατά καιρούς έχει αναφερθεί, το υφιστάμενο «πακέτο» των έργων ΣΔΙΤ, που φτάνει τα 35 με 40 συνολικά, έχει σχεδόν πλαφονάρει (πιάνοντας, για παράδειγμα, ήδη το όριο κάλυψης των πληρωμών διαθεσιμότητας ως το 2029 που ανέρχεται σε 590 εκατ. ευρώ).

Κατά συνέπεια, τα ΣΔΙΤ των 25 – 30 ετών (σε διάρκεια) προκαλούν προβληματισμό για την περαιτέρω επιβάρυνση των δημόσιων «ταμείων». Παράλληλα, προχωρά πλήθος έργων και διαγωνισμών με αποτέλεσμα τόσο το δημόσιο όσο και οι ιδιώτες να εστιάζουν σε projects που θεωρούνται πιο απαραίτητα ή προσοδοφόρα.

Τι συμβαίνει με έργα και διαγωνισμούς 

Ανάμεσα στα ΣΔΙΤ που έχουν προχωρήσει είναι οδικά, φοιτητικές εστίες, σχολεία, δικαστικά μέγαρα, κτίρια για δημόσιες υπηρεσίες, φράγματα, ύδρευσης, το έργο της μετεγκατάστασης των φυλακών Κορυδαλλού ή του Πρωτοδικείου Αθηνών (τα 2 αυτά μέσω ΤΑΙΠΕΔ), της ΧΡΩ.ΠΕΙ. «ναυάγησε», εν αναμονή είναι η μετεγκατάσταση υπουργείων και φορέων στο πρώην ακίνητο της ΠΥΡΚΑΛ (αργοί ρυθμοί) ή και κάμποσα ΣΔΙΤ διαχείρισης αποβλήτων (έχουν σκοντάψει και σε τοπικές αντιδράσεις για τις χωροθετήσεις μονάδων αλλά και σε προσφυγές μεταξύ ομίλων κ.α.).

Όπως, δηλαδή, προκύπτει, σχεδόν τα μισά, αν όχι περισσότερα, είναι κτηριακά έργα, με την οικοδομή να έχει «πληγωθεί» ιδιαίτερα από την άνοδο κόστους σε υλικά και χρήμα.

Έτσι, θεωρείται πιθανό ότι κάποιοι διαγωνισμοί που έχουν μείνει μετέωροι επί χρόνια να ακυρωθούν λόγω έλλειψης κονδυλίων.

Για την ώρα, η Intrakat έχει «κλειδώσει», δίχως όμως να έχουν «πέσει υπογραφές», τα κτηριακά ΣΔΙΤ για τις φοιτητικές εστίες του Πανεπιστημίου Κρήτης, προϋπολογισμού άνω των 200 εκατ. ευρώ, αλλά και τις φοιτητικές εστίες της Θεσσαλίας, προϋπολογισμού 94 εκατ. ευρώ.

Επίσης, το ΣΔΙΤ για την κατασκευή 17 σχολικών μονάδων στην Κεντρική Μακεδονία, προϋπολογισμού 128,4 εκατ. ευρώ, έχει ανάδοχο το σχήμα Μυτιληναίος – ΑΤΕΣΕ, ενώ Intrakat – Redex (όμιλος Κοπελούζου) έχουν κερδίσει τον διαγωνισμό 140 εκατ. ευρώ για το νέο βιοκλιματικό κτίριο της Γενικής Γραμματείας Υποδομών, επί της οδού Πειραιώς.

Αυτά είναι κάποια από τα έργα που έχουν αναδόχους. Ωστόσο, δεν έχουν υπογραφεί σχετικές συμβάσεις, οπότε… αναμένονται νεότερα για αυτά τα projects.

Σε αναμονή είναι διαγωνιστικές διαδικασίες (ανταγωνιστικός διάλογος) στο ΣΔΙΤ για την φοιτητική εστία του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, σε αρχικό στάδιο βρίσκονται τα αντίστοιχα ΣΔΙΤ για το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας με προϋπολογισμό 87,7 εκατ. και το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, συνολικού κόστους επένδυσης 64,2 εκατ. ευρώ, όπως και το έργο για την ανέγερση των δικαστικών μεγάρων Λαμίας, Βόλου και της νέας πτέρυγας του δικαστικού μεγάρου Καρδίτσας και την ανακατασκευή του υφιστάμενου δικαστικού μεγάρου Τρικάλων, αξίας 59,9 εκατ. ευρώ, όπου μάλιστα το αντικείμενο, τροποποιήθηκε σε σχέση με αυτό που αρχικώς είχε εγκριθεί.

Στο ίδιο τέμπο κυλούν και διαδικασίες για τα ΣΔΙΤ με τα 13 Περιφερειακά Κέντρα Πολιτικής Προστασίας, αξίας 131 εκατ. ευρώ, ή για τα Δικαστικά Μέγαρα σε Θεσσαλονίκη, Κιλκίς, Έδεσσα και Σέρρες, προϋπολογισμού 148,8 εκατ. ευρώ κ.λπ.

Για την ώρα προχωρούν διαδικασίες και διαγωνισμοί που σχετίζονται με την υλοποίηση των έργων ΣΔΙΤ που αφορούν αρδευτικά έργα, αν και ούτε εδώ έχουμε αναδόχους και γρήγορους ρυθμούς (projects του υπ. Υποδομών αλλά και του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων), δύο οδικά ΣΔΙΤ στη Β. Ελλάδα (ακόμα όμως αναμένεται να ολοκληρωθεί το στάδιο του διαλόγου ανάμεσα σε φορείς και ιδιώτες) κ.λπ. 

Γίνεται, δηλαδή, σαφές ότι γενικότερα καταγράφεται δυστοκία στην προώθηση των διαγωνισμών μέσω ΣΔΙΤ. Οι νέες συνθήκες, οι νέες προτεραιότητες σε υποδομές και η επιβάρυνσή των χρηματοοικονομικών δεδομένων έχουν θολώσει το τοπίο, τουλάχιστον για κάποια έργα.