Το σχέδιο που μπορεί να τερματίσει τον πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς καταρτίζουν και επεξεργάζονται κορυφαίοι αξιωματούχοι από τουλάχιστον 10 διαφορετικές χώρες, το οποίο – σύμφωνα με τους New York Times – θα εστιάζει σε τρεις κατευθύνσεις, που θα αφορούν κομβικά σημεία για την ηρεμία στην περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Σε σημερινό (27.1.2024) δημοσίευμά τους, οι New York Times αναλύουν τις κατευθύνσεις που μπορούν να ακολουθήσουν όλοι όσοι εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα στον πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς στη Μέση Ανατολή ενώ αναφέρουν και τα εμπόδια που μπορούν να προκύψουν και θα πρέπει να ξεπεραστούν μέχρι την επίτευξη μιας συμφωνίας.
Η πρώτη κατεύθυνση αφορά την κατάπαυση πυρός μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς αλλά και την ανταλλαγή των ομήρων της ισλαμιστικής οργάνωσης με τους χιλιάδες Παλαιστίνιους που κρατούνται στις ισραηλινές φυλακές.
Η δεύτερη κατεύθυνση αφορά την αναδιαμόρφωση της Παλαιστινιακής Αρχής που θα κατέχει την εξουσία της Λωρίδας της Γάζας. Αμερικανοί και Άραβες αξιωματούχοι συζητούν πολύ ενεργά ένα τέτοιο σενάριο, το οποίο προβλέπει την ανάληψη του ελέγχου του θύλακα, μακριά από τα… χέρια του Ισραήλ και της Χαμάς.
Η τρίτη κατεύθυνση αφορά τις πιέσεις από ΗΠΑ και Σαουδική Αραβία προς το Ισραήλ, προκειμένου να συμφωνήσει σε όρους για τη δημιουργία Παλαιστινιακού κράτους, με αντάλλαγμα τη για πρώτη φορά σύναψη επίσημων δεσμών της Σαουδικής Αραβίας με το Ισραήλ.
Ωστόσο, τα εμπόδια είναι πολλά. Το μεγαλύτερο από αυτά – σύμφωνα με τους New York Times – είναι ότι η κυβέρνηση του Ισραήλ επιμένει ότι δεν θα επιτρέψει την πλήρη κυριαρχία της Γάζας στους Παλαιστίνιους, μια θέση που προκαλεί αμφιβολίες αν θα υπάρξουν βήματα εμπρός στη συμφωνία για τερματισμό του πολέμου.
Παράλληλα, το Ισραήλ δεν έχει καταφέρει ακόμα να καταστρέψει τη Χαμάς. Άρα δεν είναι σαφές αν η οργάνωση θα πειστεί να κάνει στην άκρη.
Φυσικά, τον πρωταγωνιστικό ρόλο στις συνομιλίες τον έχουν οι ΗΠΑ.
Αναλυτικά οι τρεις κατευθύνσεις
1. Όμηροι και κατάπαυση του πυρός
Οι Αμερικανοί θεωρούν ως πρώτο ζήτημα τον τερματισμό του πολέμου. Οι συνομιλίες αυτές είναι συνυφασμένες με τις διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση των περισσότερων από 100 ομήρων που συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια του μακελειού της 7ης Οκτωβρίου και κρατούνται από τη Χαμάς και τους συμμάχους της.
Η Χαμάς έχει δηλώσει ότι δεν θα απελευθερώσει τους ομήρους έως ότου το Ισραήλ συμφωνήσει σε μόνιμη κατάπαυση του πυρός, μια στάση που είναι ασυμβίβαστη με τον διακηρυγμένο στόχο του Ισραήλ να πολεμήσει έως ότου η Χαμάς απομακρυνθεί από τη Γάζα.
Αξιωματούχοι από τις ΗΠΑ, το Ισραήλ, την Αίγυπτο και το Κατάρ συζητούν μια συμφωνία που θα σταματούσε τις εχθροπραξίες για δύο μήνες. Τον Νοέμβριο, τα μέρη συμφώνησαν σε μια σύντομη παύση που είχε ως αποτέλεσμα η Χαμάς να απελευθερώσει περισσότερους από 100 ομήρους.
Σύμφωνα με μια πρόταση, οι όμηροι θα απελευθερώνονταν σταδιακά κατά τη διάρκεια μιας παύσης έως και 60 ημερών με αντάλλαγμα Παλαιστίνιους που φυλακίζονται από το Ισραήλ.
Ορισμένοι αξιωματούχοι πρότειναν να απελευθερωθούν πρώτα Ισραηλινοί πολίτες, σε αντάλλαγμα για Παλαιστίνιες γυναίκες και ανήλικους που κρατούνται από το Ισραήλ.
Στη συνέχεια, οι αιχμάλωτοι Ισραηλινοί στρατιώτες θα ανταλλάσσονταν με Παλαιστίνιους μαχητές ηγέτες που εκτίουν μακροχρόνιες ποινές.
Διπλωμάτες από διάφορες πλευρές λένε ότι ελπίζουν ότι κατά τη διάρκεια της παύσης θα μπορούσαν να διεξαχθούν πιο λεπτομερείς συζητήσεις για μια μόνιμη εκεχειρία που θα μπορούσε να περιλαμβάνει την αποχώρηση των περισσότερων ή όλων των ισραηλινών στρατευμάτων, την αποχώρηση των ηγετών της Χαμάς από τη Λωρίδα της Γάζας και τη μετάβαση της εξουσίας στην Παλαιστινιακή Αρχή. Προς το παρόν, το Ισραήλ και η Χαμάς έχουν απορρίψει αμφότεροι ορισμένους από αυτούς τους όρους.
2. Αναμόρφωση της Παλαιστινιακής Αρχής
Η Παλαιστινιακή Αρχή ήλεγχε για λίγο τη Γάζα μετά την αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων το 2005, αλλά η Χαμάς την ανάγκασε να φύγει από την εξουσία δύο χρόνια αργότερα. Τώρα, ορισμένοι θέλουν η Αρχή να επιστρέψει στη Γάζα και να διαδραματίσει ρόλο στη μεταπολεμική διακυβέρνηση.
Για να καταστεί η ιδέα πιο ελκυστική για το Ισραήλ, το οποίο αντιτίθεται σε αυτήν, ασκείται πίεση από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ιορδανία, την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και άλλα αραβικά κράτη για την αναμόρφωση της αρχής και την αλλαγή της ηγεσίας της.
Οι διαμεσολαβητές ενθαρρύνουν τον 88χρονο Μαχμούντ Αμπάς να αναλάβει πιο τελετουργικό ρόλο και να παραχωρήσει την εκτελεστική εξουσία σε έναν νέο πρωθυπουργό, που θα μπορούσε να επιβλέπει την ανοικοδόμηση της Γάζας και να αντιμετωπίσει τη διαφθορά.
Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι ο στόχος είναι να καταστεί η αρχή πιο αξιόπιστος διαχειριστής ενός μελλοντικού παλαιστινιακού κράτους. Ισραηλινοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν επίσης ότι η αρχή πρέπει να αλλάξει το εκπαιδευτικό της σύστημα, το οποίο, όπως λένε, δεν προάγει την ειρήνη, και να τερματίσει τις πληρωμές κοινωνικής πρόνοιας σε όσους καταδικάζονται για βία κατά Ισραηλινών.
3. Διπλωματικές σχέσεις της Σαουδικής Αραβίας με το Ισραήλ
Η διακυβέρνηση Μπάιντεν συζητά με τη Σαουδική Αραβία να συμφωνήσει σε επίσημες διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ. Μια τριμερής συμφωνία είχε συζητηθεί πριν την έναρξη του πολέμου και ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν φαινόταν δεκτικός, καθώς η διακυβέρνηση Μπάιντεν προσέφερε μία αμυντική συνθήκη ΗΠΑ- Σαουδικής Αραβίας, συνεργασία σε ένα πολιτικό πυρηνικό πρόγραμμα και μεγαλύτερες πωλήσεις όπλων.
Στο πλαίσιο αυτής της συμφωνίας, λένε Αμερικανοί αξιωματούχοι, οι Σαουδάραβες θα δέχονταν τις σχετικά μικρές παραχωρήσεις του Ισραήλ στο παλαιστινιακό ζήτημα με αντάλλαγμα τη σαουδαραβική αναγνώριση.
Αυτή η αναγνώριση θα αποτελούσε σημαντική πολιτική νίκη για τους Αμερικανούς και Ισραηλινούς ηγέτες λόγω της θέσης της Σαουδικής Αραβίας ως κορυφαίου αραβικού και μουσουλμανικού έθνους.
Οι αμφιλεγόμενες προτάσεις
Στο τραπέζι βρίσκονται αρκετά σενάρια. Ορισμένα όμως απ’ αυτά είναι προσωρινά, μακροπρόθεσμα ή προκαλούν έντονες αντιδράσεις. Κάποιες από τις αμφιλεγόμενες προτάσεις αφορούν στη μεταφορά της εξουσίας εντός της Παλαιστινιακής Αρχής από τον Μαχμούντ Αμπάς σε κάποιο άλλο πρόσωπο, με τον Αμπάς να διατηρεί έναν τελετουργικό ρόλο.
Μια άλλη πρόταση προβλέπει την αποστολή αραβικής ειρηνευτικής δύναμης στη Γάζα για την ενίσχυση νέας παλαιστινιακής διοίκησης εκεί. Παράλληλα, συζητείται η έγκριση ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ με τη στήριξη των ΗΠΑ, που θα αναγνωρίζει το δικαίωμα των Παλαιστινίων να έχουν κρατική υπόσταση.
Με πληροφορίες από New York Times
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163