Η Σοφία Βασίλιεβνα Κοβαλέφσκαγια υπήρξε η πρώτη σπουδαία γυναίκα μαθηματικός της Ρωσίας, η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια πανεπιστημίου σε όλη τη Βόρεια Ευρώπη και μία από τις πρώτες που εργάσθηκαν ως συντάκτρια επιστημονικού ερευνητικού περιοδικού.
Και όλα αυτά, η σπουδαία μαθηματικός, τα κατάφερε παρά τις δυσκολίες που συνάντησε και ήταν πολλές.
Η Σοφία Βασιλίεβνα Κοβαλέφσκαγια γεννήθηκε στη Μόσχα στις 15 Ιανουαρίου 1850 και πέθανε στις 10 Φεβρουαρίου 1891 στη Στοκχόλμη.
Από νεαρή ηλικία έδειξε την κλίση της στα μαθηματικά έχοντας πάντα την υποστήριξη του καθηγητή της Στρανολιούμπσκι.
Τον είχαν προσλάβει οι γονείς της καθώς εντόπισαν από νωρίς ότι το παιδί τους είχε αγάπη στα μαθηματικά. Αναφέρεται ότι όταν ήταν 11 ετών, η ταπετσαρία του δωματίου της είχε σημειώσεις πάνω στον απειροστικό λογισμό.
Εκείνη την εποχή απαγορευόταν στις γυναίκες η φοίτηση στο πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης.
Προκειμένου να σπουδάσει στο εξωτερικό παντρεύτηκε, το 1868, τον Βλαντιμίρ Κοβαλέφσκι, νεαρό φοιτητή της παλαιοντολογίας και έτσι εγκαταστάθηκε στην Χαϊδελβέργη όπου μπόρεσε να σπουδάσει μαθηματικά στο σπίτι.
Το 1869 η Κοβαλέφσκαγια άρχισε να παρακολουθεί μαθήματα στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης στη Γερμανία, πράγμα που της επιτρεπόταν όσο οι καθηγητές που τα δίδασκαν έδιναν την έγκρισή τους.
Μετά από δύο χρόνια σπουδών στα μαθηματικά στη Χαϊδελβέργη, η Σοφία Κοβαλέφσκαγια εγκαταστάθηκε στο Βερολίνο, όπου υποχρεώθηκε να κάνει ιδιαίτερα μαθήματα με τον Καρλ Βάιερστρας, καθώς το Πανεπιστήμιο του Βερολίνου δεν της επέτρεψε ούτε καν να παρακολουθεί μαθήματα.
Το 1874 υπέβαλε τρεις ερευνητικές εργασίες της, μία πάνω στις μερικές διαφορικές εξισώσεις, μία στα ολοκληρώματα Abel και μία στη δομή των δακτυλίων του Κρόνου.
Με την υποστήριξη του καθηγητή της, εξασφάλισε ένα διδακτορικό στα μαθηματικά με Άριστα. Ήταν η πρώτη γυναίκα σε όλη την Ευρώπη που έγινε κάτοχος διδακτορικού.
Η εργασία της πάνω στις μερικές διαφορικές εξισώσεις περιέχει αυτό που σήμερα είναι γνωστό ως «Θεώρημα Cauchy-Kovalevski», που δίνει συνθήκες για την ύπαρξη λύσεων σε μια ορισμένη κατηγορία αυτών των εξισώσεων.
Στα τέλη της δεκαετίας 1870-1880 η Σοφία και ο σύζυγός της Βλαντιμίρ άρχισαν να αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες. Η Σοφία ήθελε να διορισθεί στο πανεπιστήμιο, αλλά δεν της επιτρεπόταν επειδή ήταν γυναίκα και παρά το γεγονός ότι είχε τις ίδιες γνώσεις μαθηματικών με τους άνδρες διδάκτορες.
Δεν της έδιναν το δικαίωμα ούτε να παραδίνει δωρεάν διαλέξεις. Λίγο αργότερα ο Βλαντιμίρ άρχισε να ασχολείται με τον κατασκευαστικό κλάδο και η Σοφία έγινε η βοηθός του.
Κατασκεύαζαν σπίτια και συντριβάνια για να γίνουν και πάλι οικονομικά σταθεροί, αλλά για σύντομο διάστημα.
Το ζευγάρι επέστρεψε στη Ρωσία, αλλά απέτυχαν να γίνουν καθηγητές, αυτή τη φορά εξαιτίας των ριζοσπαστικών πολιτικών τους πεποιθήσεων. Έτσι πήγαν στη Γερμανία.
Γεννήθηκε η κόρη τους. Η Κοβαλέφσκαγια αφιέρωσε ένα χρόνο στην ανατροφή της κόρης της και στη συνέχεια την παρέδωσε στη μεγαλύτερη αδελφή της για να την μεγαλώσει.
Αφιερώθηκε στα μαθηματικά και εγκατέλειψε τον Βλαντιμίρ.
Το 1883, ο σύζυγός της Βλαντιμίρ, ενώ ήταν σε άσχημη ψυχική του κατάσταση και υπό τον φόβο ότι μπορεί να διωχθεί ποινικά για τη συμμετοχή του σε μία απάτη με μετοχές, έβαλε τέλος στη ζωή του.
Η Κοβαλέφσκαγια θα καταφέρει μετά από πολλές προσπάθειες να γίνει καθηγήτρια (Professor Ordinarius, που μεταφράζεται καθηγήτρια κάτοχος πανεπιστημιακής έδρας) στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης.
Είναι η πρώτη γυναίκα στην ιστορία που καταλάμβανε τέτοια θέση σε πανεπιστήμιο της βόρειας Ευρώπης.
Το 1889, εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Ρωσίας ύστερα από εισήγηση τριών καθηγητών αλλά ποτέ δεν της προσφέρθηκε θέση καθηγήτριας σε ρωσικό πανεπιστήμιο.
Στο συγγραφικό της έργο συγκαταλέγονται αρκετά μη μαθηματικά έργα, μεταξύ των οποίων και ένα αυτοβιογραφικό, (Μια ρωσική παιδική ηλικία), θεατρικά έργα και ένα ημι-αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα (το Μηδενιστικό κορίτσι, 1890).
Πέθανε από γρίπη στη Στοκχόλμη στις 10 Φεβρουαρίου 1891 (29 Ιανουαρίου με το παλαιό ημερολόγιο), σε ηλικία μόλις 41 ετών, μετά την επιστροφή της από ένα ταξίδι διακοπών στη Γένοβα.
Η σορός της είναι θαμμένη στο κοιμητήριο Norra begravningsplatsen, στο Σόλνα της Σουηδίας.
Η ζωή της Σοφίας Κοβαλέφσκαγια υπήρξε το θέμα τριών ταινιών.
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163