Εγκαταλείφθηκε πριν περίπου 50 χρόνια και πλέον δεν μπορεί να κατοικηθεί ξανά, με αποτέλεσμα, πλέον, σήμερα να αποτελεί μια πόλη –φάντασμα.
Ο λόγος για το Craco που βρίσκεται στην επαρχία Matera της περιοχής Basilicata στη νότια Ιταλία. Στο πέρασμα των αιώνων, οι κάτοικοι της πόλης αντιμετώπισαν από επιδρομές ληστών και θανατηφόρες νόσους μέχρι κατολισθήσεις και σεισμούς.
Το σημείο που χτίστηκε η πόλη δεν είναι τυχαίο, καθώς τα κτίρια του δεσπόζουν πάνω σε μια βουνοκορφή ύψους 400 μέτρων που έδινε την δυνατότητα στους κατοίκους της να έχουν πανοραμική θέα, ώστε να προετοιμάσουν την άμυνα τους από ενδεχόμενες επιθέσεις ληστών.
Το 540 μ.Χ. η περιοχή κατοικήθηκε από αρχαίους Έλληνες αποίκους που μετακινήθηκαν στην ενδοχώρα από την παραλιακή πόλη Metaponto, ενώ σε κοντινή απόσταση από την πόλη έχουν βρεθεί ταφικά μνημεία που χρονολογούνται από τον 8ο αιώνα π.Χ. γεγονός που καταδεικνύει ότι ο αρχικός οικισμός χρονολογείται από την εποχή του Σιδήρου.
Εκείνη την περίοδο, βέβαια, η πόλη ονομαζόταν «Montedoro». Η σημερινή ονομασία της πόλης φαίνεται ότι προέκυψε από τον Αρχιεπίσκοπο του Tricarico, Arnaldo, ο οποίος ονόμασε την πόλη ως Grachium που στα λατινικά σημαίνει «μικρό οργωμένο χωράφι».
Από το 1154 έως το 1168, ο έλεγχος της πόλης πέρασε από τα χέρια του ευγενή Εμπέρτο, ο οποίος επέβαλλε το σύστημα της φεουδαρχίας στον οικισμό. Κατά την περίοδο της Αυτοκρατορίας του Φρειδερίκου Β΄, το Graco θεωρούνταν ως ένα από τα πιο σημαντικά στρατιωτικά κέντρα της περιόδου, ενώ στον πύργο του φυλακίστηκαν και Λομβαρδοί αιχμάλωτοι που πολέμησαν εναντίον της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Παράλληλα, το 1276 η πόλη απέκτησε πανεπιστήμιο, ενώ ήδη είχε τέσσερις πλατείες καθώς και αρκετές εκκλησίες. Ο πληθυσμός της πόλης αυξήθηκε σταδιακά: 450 (1277) 655 (1477), 1.718 (1532) φθάνοντας μέχρι τα 2.590 το 1561, ενώ αυξανόταν κατά μέσο όρο 1.500 άτομα κατά τα επόμενα έτη. Δεδομένου, όμως, η πόλη είναι χτισμένη πάνω σε λόφο και το έδαφος ήταν ασταθές, προκλήθηκαν τουλάχιστον τέσσερις μεγάλες κατολισθήσεις: Τo 1600, το 1805, το 1857 και το 1933. Παράλληλα, το 1656 επήλθε το πρώτο μεγάλο πλήγμα για την πόλη από την εμφάνιση της πανούκλας, με αποτέλεσμα να πεθάνουν εκατοντάδες πολίτες και να μειωθεί αισθητά ο αριθμός των οικογενειών.
Ακολούθως, κατά την διάρκεια του του 19ου αιώνα, η πόλη λεηλατήθηκε από ληστές. Επιπρόσθετα, οι κάτοικοι αντιμετώπισαν μεγάλα προβλήματα σχετικά με τις γεωργικές καλλιέργειες του, λόγω των άσχημων περιβαλλοντολογικών συνθηκών, αλλά και της μορφολογίας του εδάφους. Συγκεκριμένα, από το 1892 μέχρι το 1922, αρκετοί κάτοικοι της περιοχής (Gracheri) αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν στις ΗΠΑ εξαιτίας της έλλειψης τροφίμων από την κακή σοδειά.
Ακολούθως, το 1963, ξεκίνησε η εκκένωση του Graco λόγω κατολισθήσεων, που προκλήθηκαν μετά από εργασίες σε υποδομές, το αποχετευτικό σύστημα καθώς και το δίκτυο ύδρευσης, με αποτέλεσμα να μετακομίσουν στην κοιλάδα του Craco Pechiera.
Ωστόσο, τα δεινά δεν σταμάτησαν εδώ, καθώς το 1972 μια πλημμύρα επιδείνωσε περαιτέρω τα προβλήματα στην περιοχή, αποτρέποντας αρκετούς κατοίκους να ξαναγυρίσουν στα σπίτια τους. Η τελευταία πράξη του δράματος γράφτηκε το 1980, ύστερα από τον φονικό σεισμό της Ιρπίνιας που εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν εντελώς την πόλη.
Σήμερα, η πόλη αποτελεί δημοφιλή προορισμό ως τουριστικό αξιοθέατο, αλλά και τοποθεσία όπου έχουν γυριστεί δεκάδες ταινίες, μεταξύ των οποίων, «Τα Πάθη του Χριστού» σε σκηνοθεσία του Μελ Γκίμπσον, αλλά και η ταινία «Quantum of Solace» με τον δημοφιλή πράκτορα Τζέιμς Μποντ.
Παράλληλα, κάθε χρόνο στην περιοχή διοργανώνονται δεκάδες πολιτιστικές εκδηλώσεις, ενώ εκατοντάδες πιστοί προσέρχονται στις εκκλησίες της πόλης κατά την περίοδο των γιορτών τους. Μάλιστα, σε μια μικρή εκκλησία, φυλάσσονται και τα λείψανα του Αγίου Βικεντίου, που θεωρείται και ο πολιούχος της Craco.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι το 2010, το Παγκόσμιο Ταμείο Μνημείων συμπεριέλαβε την πόλη στον κατάλογο των σημαντικών μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς που κρίνεται απαραίτητη η συντήρηση τους.
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163