Γράφει ο Κωνσταντίνος Μαντσόπουλος, M.D., M.Sc, PhD, Καθηγητής Ωτορινολαρυγγολογίας, Χειρουργικής κεφαλής και τραχήλου, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Έρλανγκεν-Νυρεμβέργης, Γερμανία, Συνεργάτης του Ιατρικού Διαβαλκανικού Κέντρου Θεσσαλονίκης, Πρόεδρος της Εταιρείας σιελογόνων αδένων, θυρεοειδούς και παραθυρεοειδών αδένων της Γερμανικής Εταιρείας Ωτορινολαρυγγολογίας, χειρουργικής κεφαλής και τραχήλου.
Η χρόνια δυσλειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας, όπως επίσης και η άμεσα συνδεόμενη με αυτή νόσος του βλεννογόνου με τις συνακόλουθες δομικές αλλαγές (“remodelling”) του μέσου ωτός, οδηγούν σε μία ομάδα νοσημάτων, που θα μπορούσαν να περιγραφούν με τον τίτλο «το χρόνιο αυτί».
Η θεραπεία αυτών των νοσημάτων αποτελεί ένα από τα πιο συναρπαστικά (αλλά ταυτόχρονα και απαιτητικά) πεδία της ειδικότητας της Ωτορινολαρυγγολογίας: Από την μια πλευρά η κατανόηση της χειρουργικής ανατομίας του μέσου ωτός και της μαστοειδούς κοιλότητας απαιτεί χρόνια εμπειρίας, ενώ από την άλλη πλευρά οι υποκείμενοι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί πίσω από τις ασθένειες αυτής της κατηγορίας αποτελούν, μέχρι και σήμερα, πεδίο εντατικής έρευνας.
Σε κάθε περίπτωση, η αντιμετώπιση της κάθε περίπτωσης οφείλει να είναι εξατομικευμένη και να υπακούει στους γνωστούς θεμελιώδεις κανόνες της Ωτοχειρουργικής.
Τα τελευταία 50 χρόνια, μία πλειάδα συστημάτων ταξινόμησης έχει προταθεί για αυτήν την ομάδα νοσημάτων με σκοπό την βελτιστοποίηση της επικοινωνίας μεταξύ των ειδικών ιατρών, που ασχολούνται με τις παθήσεις αυτές.
Βασικός εκπρόσωπος αυτής της κατηγορίας νοσημάτων είναι η χρόνια μέση ωτίτιδα, της οποίας κύριο χαρακτηριστικό είναι η παρουσία διάτρησης («τρύπας») της τυμπανικής μεμβράνης. Η διάτρηση του τυμπάνου είναι στις περισσότερες φορές το αποτέλεσμα μίας οξείας μέσης ωτίτιδας.
Ωστόσο, η φυσική πορεία της διάτρησης αυτής ποικίλει, με την μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων να τυγχάνουν πλήρους ίασης κι «αυτόματης» σύγκλεισης. Σε ένα σημαντικά μικρότερο ποσοστό, η εμμένουσα (χρόνια) δυσλειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας οδηγεί σε ελάττωση του αερισμού του μέσου ωτός, γεγονός που, με απλούς όρους, «υποχρεώνει» το αυτί να αναζητήσει τον αερισμό (που του λείπει) δια μέσου του τυμπάνου από τον έξω ακουστικό πόρο, με αποτέλεσμα η διάτρηση του τυμπανικού υμένα να παραμένει ανοικτή.
Στο ίδιο αποτέλεσμα μπορούν να οδηγήσουν και επαναλαμβανόμενα επεισόδια οξείας μέσης ωτίτιδας, που δεν επιτρέπουν την αυτόματη σύγκλειση της διάτρησης.
Όταν η διάτρηση της τυμπανικής μεμβράνης παραμείνει ανοικτή για διάστημα μεγαλύτερο των τριών μηνών (και πολύ περισσότερο συνοδεύεται από εμμένουσα ωτόρροια), το αυτί θεωρείται χρονίως πάσχον και τίθεται η διάγνωση της «χρόνιας μέσης ωτίτιδας».
Σε άλλες περιπτώσεις, η χρόνια δυσλειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας κι ο ελλιπής αερισμός του μέσου ωτός οδηγούν σε μία μαζική εισολκή της τυμπανικής μεμβράνης προς την κατεύθυνση του μέσου ωτός και σε μία σμίκρυνση του χώρου του μέσου ωτός (ατελεκτασία). Αυτή η προοδευτική δομική αλλαγή έχει ως αποτέλεσμα την ελάττωση της ικανότητας ταλάντωσης του τυμπάνου και την διάβρωση της ακουστικής αλυσίδας (με πιο συχνή την προσβολή του μακρού σκέλους του άκμονα) και την εμφάνιση βαρηκοΐας. Αυτή η κλινική εικόνα ακούει στο όνομα χρόνια συμφυτική ωτίτιδα.
Χωρίς αμφιβολία, η πιο βαριά πάθηση σε αυτή την κατηγορία είναι το χολοστεάτωμα, που διακρίνεται σε συγγενές κι επίκτητο. Στη δεύτερη περίπτωση, η έντονη αρνητική πίεση στην κοιλότητα του μέσου ωτός προκαλεί μία εισολκή της τυμπανική μεμβράνης στο ανώτερο τμήμα της («χαλαρή μοίρα») με συνέπεια την παρουσία και ανάπτυξη πλακώδους επιθηλίου στο μέσο ους. Ο παράγοντας αυτός προκαλεί μία έντονη φλεγμονή που διαβρώνει σταδιακά τα ανατομικά στοιχεία της κοιλότητας του τυμπάνου και μπορεί να προσβάλει ευαίσθητες δομές στον χώρο αυτό, όπως τα οστάρια της ακουστικής αλυσίδας, οι ημικύκλιοι σωλήνες (όργανο της ισορροπίας), το προσωπικό νεύρο και η βάση του κρανίου, προκαλώντας μηνιγγίτιδα ή ακόμη κι εγκεφαλικό απόστημα με καταστροφικές συνέπειες για το ασθενή.
Αντιμετώπιση
Η θεραπεία του «χρονίου αυτιού» είναι χειρουργική (σε συνθήκες γενικής αναισθησίας) κι ακούει στον όρο «τυμπανοπλαστική». Πράγματι, ο ευφάνταστος αυτός όρος δεν θα μπορούσε να ανταποκρίνεται πιο πολύ στην πραγματικότητα: Σκοπός της θεραπείας είναι η εκρίζωση της υποκείμενης πάθησης (για παράδειγμα αφαίρεση του χολοστεατώματος), η αποκατάσταση της βλάβης που έχουν υποστεί το τύμπανο (για παράδειγμα η σύγκλειση μίας διάτρησης) και οι διάφορες ευαίσθητες δομές (αποκατάσταση της συνέχειας της ακουστικής αλυσίδας με τη βοήθεια προθέσεων) μέσα στην κοιλότητα του αυτιού, όπως επίσης και η βελτίωση της ακοής του ασθενούς.
Πρόκειται δηλαδή για μία ομάδα χειρουργικών επεμβάσεων στο αυτί, που αποσκοπούν όχι στην αισθητική του βελτίωση («-πλαστική») όσο στην αποκατάσταση της φυσιολογικής λειτουργίας κι επομένως, εν μέρει, της μορφής του.
Ανάλογα με την περίπτωση, η τυμπανοπλαστική συνδυάζεται με την μαστοειδεκτομή: Η τελευταία αναφέρεται στην αφαίρεση του οστού στην περιοχή πίσω από το αυτί με σκοπό, για παράδειγμα, την ολοκληρωτική εκρίζωση ενός χολοστεατώματος. Σε κάθε περίπτωση, η ωτοχειρουργική αποτελεί έναν από τους πιο συναρπαστικούς τομείς της ειδικότητας της Ωτορινολαρυγγολογίας κι η ορθή άσκηση της προϋποθέτει υψηλή εξειδίκευση και πολλά χρόνια εμπειρίας σε πλειάδα περιστατικών.
Έχοντας χειρουργική παρουσία 15 ετών στην πιο μεγάλη γερμανική ΩΡΛ-Κλινική με μεγάλη ωτοχειρουργική παράδοση κι εμπειρία σε πλειάδα επιπλεγμένων περιστατικών, ο ιατρός κ. Κωνσταντίνος Μαντσόπουλος είναι σε θέση να κάνει χρήση του ωτοχειρουργικού εξοπλισμού του Ιατρικού Διαβαλκανικού Κέντρου στη Θεσσαλονίκη, προκειμένου να παρέχει εξαιρετικές χειρουργικές λύσεις σε χρόνια κι επιπλεγμένα ωτολογικά προβλήματα.
Διαβάστε περισσότερα άρθρα για θέματα που αφορούν την υγείας σας, εδώ.
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163