Ελλάδα – Τουρκία: «Πλεόνασμα» στις επενδύσεις, αλλά έλλειμμα στο εμπόριο

Έλλειμμα καταγράφεται στο εμπορικό ισοζύγιο της Ελλάδας με την Τουρκία λόγω της υποκατάστασης των ελληνικών εισαγωγών πετρελαιοειδών από πλευράς Τουρκίας.

Ωστόσο, οι ελληνικές επενδύσεις στην Τουρκία εξακολουθούν να ξεπερνούν κατά πολύ τις τουρκικές επενδύσεις στην Ελλάδα. Όσον αφορά τις διμερείς τουριστικές ροές τα τελευταία στοιχεία (2022) δείχνουν ότι είναι σχεδόν ισόποσες.

Πιο αναλυτικά η ετήσια έκθεση του γραφείου Εμπορικών και Οικονομικών Υποθέσεων της ελληνικής πρεσβείας στην Άγκυρα αναφέρει τα ακόλουθα:

Έλλειμμα σε βάρος της Ελλάδας στο εμπορικό ισοζύγιο με την Τουρκία

Tο διμερές εμπόριο χαρακτηρίζεται διαχρονικά από την κυρίαρχη συμμετοχή (50%-70%) των προϊόντων διύλισης πετρελαίου/καυσίμων και της ηλεκτρικής ενέργειας στη σύνθεση των ελληνικών εξαγωγών και την αυξανόμενη διεύρυνση του μείγματος των τουρκικών εξαγωγών.

Για μία δεκαετία, από το 2009, το εμπορικό ισοζύγιο των δύο χωρών ήταν πλεονασματικό υπέρ της Ελλάδας (με εξαίρεση το 2016). Το 2022, οι ελληνικές εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 21,5%.

Τα εξαχθέντα πετρελαιοειδή αυξήθηκαν 23% (η λειτουργία του διυλιστηρίου STAR στη Σμύρνη -επένδυση της Αζερικής κρατικής εταιρείας SOCAR, καθώς και αντίστοιχες επενδύσεις που υλοποιούνται με ταχύ ρυθμό σε άλλες περιοχές της Τουρκίας, αναμένεται ότι θα υποκαταστήσουν σε μεγάλο βαθμό τις ελληνικές εξαγωγές πετρελαιοειδών, τα επόμενα έτη).

Το εμπορικό ισοζύγιο, παρουσίασε βελτίωση και διαμορφώθηκε για την Ελλάδα με έλλειμμα ύψους 389 εκατ. ευρώ (-11,14%), εξέλιξη η οποία οφείλεται κυρίως στη μείωση των τουρκικών εξαγωγών πετρελαιοειδών και ηλεκτρικής ενέργειας (-47%).

Ο συνολικός όγκος εμπορίου μεταξύ των δύο χωρών, το 2022, αυξήθηκε κατά 18,4% σε σχέση με το προηγούμενο έτος (2021/2020: 57,7%), ανερχόμενος σε 5,4 δισ. ευρώ περίπου.

Οι ελληνικές εξαγωγές ανήλθαν σε 2,5 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση 21,5%. Η άνοδος κατανεμήθηκε σχεδόν ισόρροπα μεταξύ των εξαγωγών χωρίς προϊόντα πετρελαίου και των προϊόντων πετρελαίου συνολικά (20,36% και 23% αντίστοιχα). Οι ελληνικές εισαγωγές ανήλθαν σε 2,9 δισ. ευρώ (2022/2021: +15,77%).

Μεταξύ των χωρών-μελών της Ε.Ε, όσον αφορά στις εξαγωγές, η Ελλάδα ήταν ο 11ος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας υποχωρώντας κατά δύο θέσεις σε σύγκριση με το 2021 (9η θέση). Ενώ στις εισαγωγές, η Ελλάδα ήταν αντίστοιχα στη 10η θέση (διατήρησε τη θέση έτους 2021).

Οι εξελίξεις στις ελληνοτουρκικές εμπορικές συναλλαγές -εξαιρουμένων των προϊόντων πετρελαίου- μπορούν να αποδοθούν στην ανταγωνιστικότητα των τουρκικών προϊόντων λόγω αντικειμενικών παραγόντων (μέγεθος και δομή παραγωγικού ιστού, χαμηλότερο εργατικό και λειτουργικό κόστος), καθώς και στον προστατευτισμό που χαρακτηρίζει την τουρκική οικονομική και εμπορική πολιτική.

Τα σημαντικότερα ελληνικά προϊόντα που εξήχθησαν (εκτός πετρελαιοειδών και ηλεκτρικής ενέργειας που συμμετείχαν κατά 45,6% στη συνολική αξία το 2022) ήταν: βαμβάκι (12,6% έναντι 19,4% το 2021), μηχανές επεξεργασίας δεδομένων (4%), ελάσματα αργιλίου (3,4%), φάρμακα (3%), πολυμερή προπυλενίου, σωλήνες από χαλκό και χρυσός.

Συγκεκριμένα, το 2022, εντυπωσιακή αύξηση παρουσιάζουν οι ελληνικές εξαγωγές (σε ποσοστά και απόλυτους αριθμούς): χρυσού κατά 168%, εμπιστευτικών προϊόντων (463%), ηλεκτρικής ενέργειας (8391%) προϊόντων χάρτου (115%) και θείου (194%). Μειώθηκαν οι ελληνικές εξαγωγές: βαμβακιού (-21,25%) και πολυμερών προπυλενίου (14%).

Αξιοσημείωτη ήταν η αύξηση των εισαγωγών προϊόντων έλασης σιδήρου ή χάλυβα, χαρτιού καθαριότητας, ηλεκτρικής ενέργειας, υφαντουργικών ειδών και υποδημάτων.

Μείωση παρουσίασαν στη σύνθεση των τουρκικών εξαγωγών προς την Ελλάδα: τα πετρελαιοειδή (-57,1%), γέφυρες, πύργοι και πυλώνες, οχήματα μεταφορών, μηχανές πλυσίματος ρούχων και πλεκτά υφάσματα.

Ελληνικό «πλεόνασμα» στις επενδύσεις

Οι ελληνικές επενδύσεις στην Τουρκία ξεπερνούν κατά πολύ τις αντίστοιχες τουρκικές στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, το 2021, το απόθεμα των ελληνικών επενδύσεων στην Τουρκία ανερχόταν σε 337 εκατ. ευρώ έναντι 316 εκατ. το 2020. Το 2019, σημειώθηκε μικρή μείωση των ελληνικών επενδύσεων στην Τουρκία, της τάξης 1,4%.

Οι τουρκικές επενδύσεις στην Ελλάδα αυξάνονται με σημαντικά χαμηλότερους ρυθμούς. Το απόθεμα των τουρκικών επενδύσεων ανέρχεται σε 104 εκατ. ευρώ έναντι 69 εκατ. το 2020.

Σε επίπεδο καθαρών ροών ΑΞΕ, τη διετία 2022-21, οι εισροές από την Ελλάδα στην Τουρκία σημειώνουν πτώση κατά 38 και 128 εκατ. ευρώ αντιστοίχως, ενώ οι τουρκικές εκροές προς την Ελλάδα αυξάνονται κατά 49 και 27 εκατ. ευρώ.

Ελληνικές εταιρείες στην τουρκική αγορά

Οι σημαντικότερες ελληνικές εταιρείες στην Τουρκία είναι: ΤΙΤΑΝ, CHIPITA, ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΛΕΥΚΟΛΙΘΟΙ, ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΚΡΗΤΗΣ, PALAPLAST, ALUMIL, ISOMAT, EURODRIP, KLEEMANN, FOURLIS/INTERSPORT, KΑΡΕΛΙΑ, INTRALOT (μετέχει στην εταιρεία INTELTEK), INTELLI SOLUTIONS.

Η δυσμενής οικονομική συγκυρία έχει πλήξει και τις ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Τουρκία. Οι ελληνικές εταιρείες που διατηρούν παραγωγικές μονάδες στους κλάδους δομικών υλικών και τροφίμων παρουσιάζουν μεικτή εικόνα, καθώς υποκατέστησαν εν μέρει την πτώση της εγχώριας ζήτησης με αύξηση των εξαγωγών τους, ενώ η πτώση της ΤΛ έφερε μείωση των λειτουργικών εξόδων τους.

Ειδικότερα, οι αμιγώς εξαγωγικές εταιρείες ευνοήθηκαν από την υποτίμηση της τουρκικής λίρας, καθώς οι τιμές των προϊόντων τους καθίστανται πιο ανταγωνιστικές (CHIPITA, MERKO, ROYAL FOODS). Αντίθετη είναι η εικόνα για τις επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν εισαγόμενες πρώτες ύλες.

Ο όμιλος ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ, από τον Δεκέμβριο του 2018 πραγματοποιεί εισαγωγές φορτίων φυσικού αερίου από την Τουρκία, αποτελώντας την πρώτη ιδιωτική ελληνική εταιρεία που εισάγει φυσικό αέριο από την Τουρκία, εκτός της ΔΕΠΑ.

Τουρκικές εταιρείες στην Ελλάδα

Μεγάλες τουρκικές επιχειρήσεις που έχουν επενδύσει στην ελληνική αγορά (όμιλος Dogus, Setur, Istikbal, κ.ά.) αντιμετωπίζουν χρηματοδοτικές δυσκολίες στην υλοποίηση του επενδυτικού τους προγράμματος. Ενδεικτικός κατάλογος τουρκικών επενδύσεων σε Ελλάδα:

1. DOGUS GOUP: Επενδύσεις σε τουριστικές υποδομές (μαρίνες)
2. EREN HOLDING: Xαρτοποιία-συσκευασία (Nova Paper and Packaging Hellas SA)
3. PAK HOLDINGS: Xαρτοποιία-συσκευασία (MEL SA)
4. POLISAN: Χημικά στη Βιομηχανική Περιοχή Βόλου
5. ZIRAAT BANΚ: Τουρκική κρατική τράπεζα στην Ελλάδα από το 2008 (Αθήνα, Κομοτηνή, Ξάνθη)
6. SUOZ ENERGY: Τεχνολογία φωτοβολταϊκών πάνελ

Διμερείς Τουριστικές ροές

Μετά τις αρνητικές επιπτώσεις στις εκατέρωθεν τουριστικές ροές το 2020, λόγω της πανδημίας, καθώς και την ισχύ των ελληνικών μέτρων περιορισμού των μετακινήσεων από την Τουρκία στην Ελλάδα και το 2021, ουσιαστικά οι ροές άρχισαν σταδιακά να επανέρχονται μετά την επανέναρξη των πτήσεων των Aegean και Turkish Airlines τον Απρίλιο 2021.