Κατώτατος μισθός: Σε δύο δόσεις θα εφαρμοστεί ο νέος μηχανισμός καθορισμού του

Με τρεις διαφορετικούς τρόπους θα αποφασιστεί ο κατώτατος μισθός στον ιδιωτικό τομέα, μαζί και του εισαγωγικού στο δημόσιο (ο οποίος θα από το 2025 θα εξισώνεται με τον κατώτατο) σε αντίστοιχα τρία χρονικά διαστήματα, σύμφωνα με το πόρισμα της επιτροπής εμπειρογνωμόνων το οποίο παραδόθηκε σήμερα (8.10.2024) στην Υπουργό Εργασίας, Νίκη Κεραμέως.

Κατά πρώτον, έως τον Μάιο του 2025, θα ισχύσει το υφιστάμενο πλαίσιο καθορισμού του κατώτατου μισθού από την κυβέρνηση, μετά από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους και επιστημονικούς φορείς, σύμφωνα με το πόρισμα που έλαβε σήμερα η υποργός Νίκη Κεραμέως.

Κατά δεύτερον από τον Ιούνιο του 2025 έως και το Δεκέμβριο του 2027 (πρακτικά από το 2027
) όπως ανέφερε η ανακοίνωση του Υπουργείου Εργασίας, ο κατώτατος μισθός θα καθοριστεί, σύμφωνα με τις συστάσεις της επιτροπής, με τη χρήση νέου μαθηματικού τύπου. Στο προτεινόμενο σύστημα ο καθορισμός και η αναπροσαρμογή του νομοθετημένου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου γίνεται αυτόματα, με βάση συντελεστή που προκύπτει από το άθροισμα

του ετήσιου ποσοστού μεταβολής του δείκτη τιμών καταναλωτή μεταξύ της 1ης Ιουλίου του προηγούμενου έτους και της 30ης Ιουνίου του τρέχοντος για το χαμηλότερο 20% της εισοδηματικής κατανομής των νοικοκυριών και
του ημίσεως του ετήσιου ποσοστού μεταβολής της αγοραστικής δύναμης του γενικού δείκτη μισθών κατά την ίδια χρονική περίοδο. Δηλαδή η Επιτροπή προτείνει η αυτόματη αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού να λαμβάνει υπόψιν και τον πληθωρισμό και την αύξηση της παραγωγικότητας της οικονομίας.

Κατά τρίτον, μετά τον Ιανουάριο του 2028, εκτός από το παραπάνω νέο μαθηματικό τύπο θα τεθούν και ρήτρες ενδεχόμενης παρέκκλισης και συγκεκριμένα μη αναπροσαρμογής του, δηλαδή μη αύξησης του (ή αλλιώς “παγώματος” του).

Οι ρήτρες αυτές θα ισχύουν διαζευκτικά και όχι απαραίτητα σωρευτικά.

Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του newsit.gr οι βασικές προτάσεις του πορίσματος της επιτροπής εμπειρογνωμόνων, ανά πεδίο, έχουν ως εξής:

Δημόσιος τομέας

Σχετικά με τον δημόσιο τομέα λαμβάνονται υπόψη τα εξής:

Ότι η Οδηγία εφαρμόζεται και στον δημόσιο τομέα και πρέπει να διασφαλίζεται ότι οι απασχολούμενοι σε αυτόν έχουν επαρκείς μισθούς και ημερομίσθια για την αξιοπρεπή τους διαβίωση.
Ότι δεν προβλέπεται νομοθετημένος κατώτατος μισθός και νομοθετημένο κατώτατο ημερομίσθιο, όπως προβλέπεται στον ιδιωτικό τομέα.
Ότι ο δημόσιος τομέας έχει ιδιαιτερότητες σε σχέση με τον ιδιωτικό τομέα και ενδεικτικά, η σχέση των δημοσίων υπαλλήλων με το Δημόσιο είναι έννομη σχέση δημοσίου δικαίου, οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι μόνιμοι ενώ οι αποδοχές τους καθορίζονται με νόμο, τα μισθολογικά θέματα δεν αποτελούν αντικείμενο συλλογικών διαπραγματεύσεων κ.λπ

Με αυτά τα δεδομένα προτείνεται η θέσπιση ρύθμισης σύμφωνα με την οποία οι αποδοχές πλήρους απασχόλησης των απασχολουμένων στον δημόσιο τομέα να μην υπολείπονται του νομοθετημένου κατώτατου μισθού και του νομοθετημένου κατώτατου ημερομισθίου. Αν υπάρχει διαφορά, αυτή να καταβάλλεται ως αμοιβή εξομάλυνσης.

Με την προτεινόμενη ρύθμιση επιτυγχάνεται η ορθή ενσωμάτωση της Οδηγίας και ταυτόχρονα η διατήρηση του ιδιαίτερου καθεστώτος των απασχολουμένων στον δημόσιο τομέα.

Ιδιωτικός τομέας

Σχετικά με τον νομοθετημένο κατώτατο μισθό και το νομοθετημένο κατώτατο ημερομίσθιο, η Οδηγία προβλέπει δυνατότητα των κρατών μελών για εισαγωγή συστήματος αυτόματης αναπροσαρμογής του κατώτατου μισθού και ημερομισθίου.

Προτείνεται η σταδιακή μετάβαση σε σύστημα αυτόματου καθορισμού – αναπροσαρμογής του κατώτατου νομοθετημένου μισθού και του κατώτατου νομοθετημένου ημερομισθίου.

Τέτοιο σύστημα στη Ε.Ε εφαρμόζουν ορισμένες χώρες μεταξύ των οποίων και η Γαλλία.

Η χώρα αυτή αποτελεί καλό παράδειγμα για την Ελλάδα, διότι έχει ανεπτυγμένο κοινωνικό κράτος το σύστημα δικαίου είναι ηπειρωτικό, όπως και το ελληνικό ενώ και το σύστημα κοινωνικής προστασίας είναι ομοειδές.

Ειδικότερα, η αυτόματη αναπροσαρμογή προτείνεται με βάση συντελεστή που προκύπτει από το άθροισμα

του ετήσιου ποσοστού μεταβολής του δείκτη τιμών καταναλωτή μεταξύ της 1ης Ιουλίου του προηγούμενου έτους και της 30ης Ιουνίου του τρέχοντος για το χαμηλότερο 20% της εισοδηματικής κατανομής των νοικοκυριών και
του ημίσεως του ετήσιου ποσοστού μεταβολής της αγοραστικής δύναμης του γενικού δείκτη μισθών κατά την ίδια χρονική περίοδο. Αν ο συντελεστής αυτός οδηγεί σε μείωση του νομοθετημένου κατώτατου μισθού ή του νομοθετημένου κατώτατου ημερομισθίου, δεν γίνεται αναπροσαρμογή.

Πότε δεν αυξάνεται ο κατώτατος μισθός

Προβλέπεται επίσης η δυνατότητα να μην γίνει ανωτέρω αυτόματη αναπροσαρμογή του νομοθετημένου κατώτατου μισθού και του νομοθετημένου κατώτατου ημερομισθίου σε περίπτωση που:

η οικονομία βρίσκεται σε σημαντική ύφεση
ή / και υπάρχει σημαντική απόκλιση του εθνικού πληθωρισμού (ΔΤΚ) από τον στόχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας
ή / και υπάρχει σημαντική ανισορροπία στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών
ή / και η βάσει του προαναφερθέντος συντελεστή αναπροσαρμογή δεν δικαιολογείται από τα επίπεδα και τις μακροπρόθεσμες εξελίξεις στην παραγωγικότητα και τη δυναμική της
ή / και την απόσταση του κατώτατου μισθού από το 60% του ακαθάριστου διάμεσου μισθού
ή / και υπερβαίνει τις δημοσιονομικές δυνατότητες της χώρας
ή / και δεν δικαιολογείται από έκτακτες περιστάσεις.

Σε κάθε περίπτωση δεν γίνεται μείωση του κατώτατου νομοθετημένου μισθού και ημερομισθίου.

Επειδή το νέο σύστημα στηρίζεται σε σειρά στοιχείων και δεδομένων και απαιτείται ικανός χρόνος προσαρμογής, ιδίως της ΕΛΣΤΑΤ, προτείνεται να εφαρμοσθεί σταδιακά.

Ειδικότερα:

Για το έτος 2025 προτείνεται να εφαρμοσθεί το ισχύον σήμερα άρθρο 134 του ΚΑΕΔ
Από την 1.6.2025 έως την 31.12.2027 προτείνεται να εφαρμοσθεί άρθρο 134 με τις κατωτέρω προτεινόμενες επιμέρους βελτιώσεις
Από την 1.1.2028 το νέο σύστημα της αυτόματης αναπροσαρμογής.

Πιο αναλυτικά, οι αλλαγές στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο προτείνεται να «τρέξουν» ως εξής:

Α) Ρύθμιση από την 1.6.2025 έως την 31.12.2027

Προτείνεται η αντικατάσταση του άρθρου 134 του Κ.Α.Ε.Δ, ώστε να συμπληρωθεί και να περιλάβει:

1. Τη ρύθμιση για τους απασχολούμενους στον δημόσιο τομέα (βλ. παραπάνω)

2. Τη συμπλήρωση των κριτηρίων που λαμβάνονται υπόψη για τον καθορισμό του νομοθετημένου κατώτατου μισθού και του νομοθετημένου κατώτατου ημερομισθίου (και συγκεκριμένα προστίθενται η αγοραστική δύναμη των νομοθετημένων κατώτατων μισθών και η επάρκειά τους, λαμβανομένου υπόψη του κόστους διαβίωσης, του γενικού επιπέδου των μισθών, της κατανομής και του ρυθμού της μεταβολής τους).

Σκοπός είναι να υπάρχει μια ακριβέστερη εικόνα του οικονομικού περιβάλλοντος και της επάρκειας του νομοθετημένου κατώτατου μισθού και του νομοθετημένου κατώτατου ημερομισθίου.

3. Τη δημιουργία Επιστημονικής Επιτροπής και Επιτροπής Διαβούλευσης για την ενίσχυση της επιστημονικής τεκμηρίωσης, της διατύπωσης γνώμης ή διαφορετικών γνωμών από τους κοινωνικούς εταίρους για το ύψος του νομοθετημένου κατώτατου μισθού και του νομοθετημένου κατώτατου ημερομισθίου και την επικαιροποίησή τους με βάση τα κριτήρια του νόμου, την επιλογή και εφαρμογή των κριτηρίων για τον καθορισμό τους καθώς και ενδεικτικών τιμών αναφοράς για την αξιολόγηση της επάρκειάς τους, την επιλογή και εφαρμογή των μισθολογικών διαφοροποιήσεων και των κρατήσεων επί του νομοθετημένου μισθού / ημερομισθίου, τη συλλογή δεδομένων και την εκπόνηση μελετών και αναλύσεων για την παροχή πληροφοριών στις δημόσιες αρχές ή σε άλλα ενδιαφερόμενα μέρη.

Β) Από 1.1.2028

Σύστημα αυτόματης αναπροσαρμογής του νομοθετημένου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου

Στο νέο σύστημα ο καθορισμός και η αναπροσαρμογή του νομοθετημένου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου γίνεται αυτόματα με τον τρόπο που προαναφέρθηκε και με δυνατότητα παρέκκλισης, αν οι οικονομικές συνθήκες εξαιρετικώς δεν επιτρέπουν την αναπροσαρμογή τους.

Επισημαίνεται ότι στις περιπτώσεις αυτές δεν επιτρέπεται μείωση του κατώτατου νομοθετημένου μισθού και ημερομισθίου.

Τα όργανα που υποστηρίζουν συμβουλευτικά με τεκμηριωμένες γνώμες τον νομοθέτη είναι η Επιστημονική Επιτροπή και η Επιτροπή Διαβούλευσης, με μικρές διαφοροποιήσεις χάριν της ενίσχυσης της ανεξαρτησίας των μελών. Ενδεικτικά στην Επιστημονική Επιτροπή η Τράπεζα της Ελλάδοςορίζει ένα μέλος και ένα άλλο μέλος το ορίζει η ΕΛΣΤΑΤ.

Το έργο των παραπάνω Επιτροπών είναι η διατύπωση γνώμης ή γνωμών και η διαβούλευσης σχετικά με:

το ύψος του νομοθετημένου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου, εφόσον η Επιστημονική Επιτροπή προτείνει την κατ’ εξαίρεση παρέκκλιση από την εφαρμογή του κανόνα της αυτόματηςαναπροσαρμογής.
Τον συντελεστή αναπροσαρμογής του νομοθετημένου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου.
Την επιλογή και την εφαρμογή ενδεικτικών τιμών αναφοράς για την αξιολόγηση της επάρκειας του νομοθετημένου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου.
Τη θέσπιση των μισθολογικών διαφοροποιήσεων στον νομοθετημένο κατώτατο μισθό και στο νομοθετημένο κατώτατο ημερομίσθιο και των κρατήσεων από αυτούς και
τη συλλογή δεδομένων και την εκπόνηση μελετών και αναλύσεων για την παροχή πληροφοριών στις αρχές και σε άλλα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με τον νομοθετημένο κατώτατο μισθό και το νομοθετημένο κατώτατο ημερομίσθιο. Οι αιτιολογημένες γνώμες για τα θέματα των παραπάνω περιπτώσεων αποστέλλονται από τον Πρόεδρο του Ο.ΜΕ.Δ στους Υπουργούς Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, και Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.