4+1 oρεινά χωριά της Φωκίδας που αξίζει να εξερευνήσετε

Η Φωκίδα βρίσκεται στην καρδιά της Στερεάς Ελλάδας και συνορεύει με τη Βοιωτία ανατολικά, τη Φθιώτιδα βόρεια και την Αιτωλοακαρνανία δυτικά.

Τα ορεινά χωριά της Φωκίδας προσφέρονται για ξεκούραση και ψυχική ανάταση από τις επαγγελματικές μας υποχρεώσεις λειτουργώντας ως «ησυχαστήρια» για όσους θέλουν να ξεφύγουν, έστω και για μικρό χρονικό διάστημα, από την φασαρία της μεγαλούπολης.

Η απόσταση των παρακάτω χωριών από την Αθήνα δεν ξεπερνά τις τρεις ώρες, συνεπώς, δεν έχετε παρά να ετοιμάσετε τις βαλίτσες σας, ώστε να περάσετε ένα μαγευτικό Σαββατοκύριακο, εξερευνώντας την φύση και τα παραμυθένια αξιοθέατα τόπου μας.

Αρτοτίνα

Η Αρτοτίνα είναι ορεινό χωριό που βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο της πρώην επαρχίας Δωρίδας, του νομού Φωκίδας. Είναι χτισμένη σε πλαγιά, στους πρόποδες του βουνού Κόρακα (Βαρδούσια) και σε υψόμετρο 1.100 – 1.350 μέτρα (υψόμετρο της πλατείας του χωριού 1.180 μέτρα). Απέναντι από τον οικισμό της Αρτοτίνας, στα ανατολικά ορθώνεται, σχεδόν κατακόρυφα, ο κύριος όγκος του ορεινού συγκροτήματος των Βαρδουσιών, η οροσειρά του Κόρακα.

Μια από τις πιο ψηλές κορυφές του ορεινού όγκου, η υψηλότερη από αυτές που βρίσκονται απέναντι από την Αρτοτίνα, ονομάζεται Πυραμίδα και έχει υψόμετρο 2.350 μέτρα. Πολλά σημεία του βουνού είναι κατάλληλα για ορειβασία. Ορισμένες από τις δυτικές κορυφές είναι προσβάσιμες και από την Αρτοτίνα.

Ο ορεινός όγκος είναι καλά ορατός από το χωριό και ιδίως τη πλατεία του χωριού. Γι’ αυτό το λόγο, η Αρτοτίνα αναφέρεται πολλές φορές και ως «μπαλκόνι των Βαρδουσίων». 

Πενταγιοί

Οι Πενταγιοί Φωκίδος ή Πενταγιού, όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι, είναι ορεινό χωριό της τέως επαρχίας Δωρίδας. Βρίσκεται κτισμένο σε υψόμετρο 950 μ. και σε απόσταση 80 χλμ. βορειοδυτικά από την πρωτεύουσα του νομού, Άμφισσα. Αποτελεί την Τοπική Κοινότητα Πενταγιών και υπάγεται διοικητικά στην Δημοτική Ενότητα Βαρδουσίων του Δήμου Δωρίδος. Χτισμένο σε πλαγιά, το χωριό έχει θεά προς την ανατολή την κορυφογραμμή των Βαρδουσίων, ενώ τη δύση οριοθετεί το Ξεροβούνι. Η πλούσια πανίδα της περιοχής έχει καταστήσει τους Πενταγιούς κέντρο συγκέντρωσης κυνηγών και ορειβατών.

Η πλατεία του χωριού είναι πλακόστρωτη και στην μέση δεσπόζει ένας πλάτανος. Δίπλα στην πλατεία, βρίσκεται η εκκλησία των Παμμεγίστων Ταξιαρχών, με το ξυλόγλυπτο τέμπλο.

Διάσημο αξιοθέατο της ευρύτερης περιοχής αποτελεί και το παλιό Μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα, που λειτουργεί τουλάχιστον από το 1416, απέχοντας δύο χιλιόμετρα από τους Πενταγιούς. Ένα άλλο διάσημο σημείο στην περιοχή είναι η «μεγάλη βρύση», χώρος αναψυχής στο «κάτω χωριό» με πέντε πηγές και παιδική χαρά. Επίσης, υπάρχουν και αρκετά ορειβατικά μονοπάτια που οδηγούν σε εξωκλήσια, ενώ στο χωριό βρίσκεται και το αρχοντικό της περίφημης Μαρίας της Πενταγιώτισσας.

Kροκύλειο

Το Κροκύλειο βρίσκεται στις πλαγιές του όρους Βλαχοβούνι σε υψόμετρο 840 μέτρων. Η παλαιά ονομασία του, μέχρι το 1915, ήταν Παλαιοκάτουνο. Σημαντικά μνημεία και αξιοθέατα του χωριού είναι η εκκλησία του Αη Γιώργη που χτίστηκε το 1857 και περιβάλλεται από μία πανέμορφη και γραφική πλατεία. Το καμπαναριό της εκκλησίας κατασκευάστηκε αργότερα για να τοποθετηθεί το ρολόι που παραγγέλθηκε και ήρθε αρχές του 20ου αιώνα από τη Γαλλία. Επίσης, το Δημοτικό σχολείο, που χτίστηκε το 1904 με δαπάνη Ανδρέα Συγγρού.

Το σχολείο σήμερα δεν λειτουργεί αλλά φιλοξενεί τη λαογραφική συλλογή του Συλλόγου Κροκυλιωτών ο Μακρυγιάννης, σε διαμορφωμένο χώρο που ομοιάζει με τα παλιά δίπατα σπίτια του χωριού. Η «Μεγάλη Βρύση» που αποτελείται από πέντε πέτρινες βρύσες, οι οποίες κατασκευάστηκαν το 1899 για να αντικαταστήσουν τη μία που υπήρχε έως τότε. Σπάνιο αν όχι μοναδικό, το γεγονός ότι πάνω από κάθε κρήνη υπάρχουν σκαλισμένες οι πέτρινες προτομές των προκρίτων της εποχής.

Αντίστοιχης τεχνοτροπίας και εποχής είναι και δύο ακόμα βρύσες σε άλλο σημείο του χωριού, επονομαζόμενο «Μότσου». Παράλληλα, στην είσοδο του χωριού θα συναντήσετε το πρώτο μνημείο που στήθηκε στην Ελλάδα το 1961 προς τιμήν του Στρατηγού Μακρυγιάννη.

Επίσης, το ορειβατικό καταφύγιο της Παναγίας κρύβει εντυπωσιακή θέα, ενώ αν βρεθείτε στο σημείο, μην αμελήσετε να διασχίσετε το μονοπάτι των νερόμυλων που ενώνει τη «μεγάλη βρύση» με την πλατεία, περνώντας από τρεις παλιούς νερόμυλους.

Βάργιανη

Η Βάργιανη (έως το 1940 ονομαζόταν Βαριάνη) είναι ακόμα ένα μαγευτικό χωριό του Δήμου Δελφών. Το χωριό είναι κτισμένο στις πλαγιές της κορυφής Γερολέκας του Παρνασσού σε υψόμετρο 880 μέτρων.

Αξιοθέατο της περιοχής είναι η Νεραϊδοσπηλιά που βρίσκεται στο μέσο ενός βράχου στα νότια του χωριού και διαθέτει σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Ο οικισμός γιορτάζει στις 26 Ιουλίου, ημέρα της Αγίας Παρασκευής, στον ομώνυμο κεντρικό ναό του χωριού. Στη Βάργιανη πραγματοποιήθηκαν τα γυρίσματα της τηλεοπτικής σειράς «Ο φωτογράφος του χωριού» (ΕΡΤ, 1977).

Οινοχώρι

Το Οινοχώρι είναι ορεινός οικισμός της Παρνασσίδας σε υψόμετρο 870 μέτρα. Το Οινοχώρι βρίσκεται στα βόρεια όρια του νομού και είναι κτισμένο στις πλαγιές που ενώνεται η Οίτη με τη Γκιώνα. Η περιοχή είναι γεμάτη από δρυς, κέδρα, έλατα και σπάρτα, καθώς και πηγές γεμάτες πλατάνια. Από τον οικισμό, μπορείτε να απολαύσετε την εντυπωσιακή θέα στις οροσειρές του Παρνασσού και του Καλλίδρομου.

Στο χωριό υπάρχει ο ναός της Αγίας Αικατερίνης, πολιτιστικό κέντρο, γήπεδο μπάσκετ, σύγχρονη παιδική χαρά και ξενώνας για φαγητό και διανυκτέρευση. Αξιοθέατα είναι, σε απόσταση 4 χλμ., τα ερείπια αρχαίας πόλης, που πιθανολογείται ότι είναι η δωρική πόλη Δρυόπη, μια από τις πόλεις της Δωρικής Τετραπόλης.

Στην είσοδο του χωριού, υπάρχει ο πέτρινος βράχος «Ψηλό Κοτρώνι» με ύψος 100 μέτρων που χρησιμοποιείται για αναβάσεις και αναρριχήσεις. Στο δρόμο προς την Καλοσκοπή βρίσκεται η πηγή «Κεφαλόβρυσο» μέσα σε πανύψηλα πλατάνια και το εκκλησάκι της Αγίας Ελένης.