Αναμφίβολα όταν γίνεται σεισμός στην περιοχή σου, είναι αδύνατο να μην αρχίσει να «κουνιέται» και το δικό σου σπίτι. Έτσι όταν ολόκληρος ο κόσμος φαίνεται σαν να περπατάει σε «κινούμενη άμμο», είναι μάλλον πλεονασμός και κοινοτυπία να πει κανείς ότι αυτό αρχίζει να συμβαίνει και στην Ελλάδα.
Όμως εδώ παρ’ όλα αυτά πρέπει να είναι κανείς λίγο περισσότερο προσεκτικός, γιατί η διεθνής «κινούμενη άμμος» δεν είναι η μοναδική αιτία, για την ακολουθία των σεισμικών δονήσεων που έχουν αρχίσει να αναταράσσουν και το εγχώριο οικονομικό περιβάλλον.
Αντίθετα οι εγχώριες αιτίες αυτής της αναταραχής αξίζουν περισσότερης προσοχής.
Και οι αιτίες αυτές είναι τουλάχιστον τρείς.
Είναι προφανές – και λόγω των ημερών – ότι στην Ελλάδα, ο περιβόητος παράγοντας, που όλες οι αναλύσεις των διεθνών Οίκων αξιολόγησης ανέφεραν ως βασικό στοιχείο οικονομικής αισιοδοξίας, έχει αρχίσει να… αποσύρεται.
Εννοούμε βέβαια την αναφορά στην «πολιτική σταθερότητα» η οποία έχει αξιολογηθεί σαν το ουσιώδες στοιχείο της οικονομίας αισιοδοξίας και επενδυτικής ασφάλειας. Και αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με τα απόνερα των χειρισμών της κυβέρνησης όσον αφορά τα Τέμπη και την απόδοση ευθυνών στους υπαίτιους ενός γεγονότος που έχει συγκλονίσει κάθε άνθρωπο. Να υπενθυμίσουμε στο σημείο αυτό μια πρόσφατη αναφορά ενός ανθρώπου που αποτελεί κομβικό στοιχείο του κυβερνητικού πολιτικού χώρου (αν και διαγραμμένος πρόσφατα από αυτόν), του κ. Σαμαρά: «επιτέλους ήμαστε άνθρωποι…». Προφανώς δεν το απευθύνει στο κενό, αλλά στην κυβέρνηση.
Φορολογία
Ένας άλλος σοβαρότατος αν και όχι ακόμα ιδιαίτερα «θορυβώδης» λόγος αμφισβήτησης της συνθήκης «πολιτική σταθερότητα», έχει να κάνει με την σοβούσα και συνεχώς αυξανόμενη φορολογική πίεση.
Αυτή που απευθύνεται στα οικονομικώς μεσαία και κατώτερα εισοδήματα, κυρίως λόγω των σημαντικών αλλαγών που έχουν γίνει και συνεχίζουν να γίνονται μέσω της ηλεκτρονικής δομής ελέγχου και λειτουργικής αύξησης της εισπραξιμότητας των φόρων, συνεπικουρούμενη από τον τερατώδους ύψους ΦΠΑ.
Μία πίεση που εξασφαλίζει σταθερά και με επιτυχία την συσσώρευση πλεονασμάτων στον Προϋπολογισμό.
Ταυτόχρονα όμως συμπιέζει σε σημείο εξαφάνισης το περιβόητο «μαξιλάρι» της λεγόμενης χαμηλής φοροδιαφυγής που επέτρεπε στις εκάστοτε κυβερνήσεις να εκτονώνουν σε μεγάλο βαθμό τις από τα κάτω πιέσεις της κοινωνικής δυσαρέσκειας. Πολύ δε περισσότερο και να κερδίζουν ακριβώς λόγω αυτού, την πολιτική και εκλογική τους υποστήριξη.
Αυτή η πίεση μέσα από το 2024 έχει αρχίσει να αυξάνεται αποτελεσματικά. Και αποδίδει μεν οικονομικούς καρπούς στην Κυβέρνηση, αλλά ταυτόχρονα, ιδιαίτερα μέσα στο 2025, αρχίζει να κάνει φανερά και τις πολιτικές της συνέπειες… και αυτό είναι κάτι που συσσωρεύεται στα όσα άλλα ταυτόχρονα συμβαίνουν.
Με αυτούς του όρους, κατά συνέπεια, η πολιτική φιλολογία που βάζει στο τραπέζι των πολιτικών εξελίξεων, όλα τα ενδεχόμενα για το μέλλον της κυβέρνησης, ο όρος «πολιτική σταθερότητα» στην καλύτερη περίπτωση αμφισβητείται ευθέως. Με ότι αυτό σημαίνει για την αξιολόγηση των προϋποθέσεων εξέλιξης της οικονομίας.
Επενδύσεις
Ο δεύτερη αιτία για την οποία αναμφίβολα επίσης δεν είναι υπεύθυνος… ο Τραμπ και η διεθνής γεωπολιτική και οικονομική «κινούμενη άμμος», αφορά στο γεγονός ότι για την εγχώρια Οικονομία, ο μοναδικός ισχυρός αναπτυξιακός παράγοντας που συνδέεται άμεσα με τις επενδύσεις, αφορά μόνο στους ευρωπαϊκούς πόρους.
Αυτούς που έχουν να κάνουν σχεδόν αποκλειστικά με τις εισροές από το Ταμείο Ανάκαμψης και τα προγράμματα ΕΣΠΑ. Οι ιδιωτικές επενδύσεις σαν ποσοστό του ΑΕΠ παραμένουν το μεγάλο ζητούμενο με αποτέλεσμα το έλλειμμα στο Ισοζύγιο Πληρωμών της εγχώρια οικονομίας να παραμένει σταθερά ελλειμματικό.
Με το Ταμείο Ανάκαμψης να έχει την τρέχουσα κατανομή πόρων και με ημερομηνία λήξης του Ταμείου την 31/12 του επόμενου χρόνου (2026), είναι σαφές ότι τα «νέα» δεν είναι καλά.
Πληθωρισμός και εισοδήματα
Η τρίτη αιτία έχει να κάνει με κάτι για το οποίο καλλιεργήθηκε η προσδοκία ότι έχει λίγο πολύ τελειώσει. Αλλά κατά πως φαίνεται απλώς έγινε δυνατό «επικοινωνιακά» να μπεί κάτω από το… χαλί.
Εννοούμε βέβαια τον πληθωρισμό.
Ένα μέγεθος που ως εργαλείο συρρίκνωσης του χρέους αλλά και του διαθέσιμου εισοδήματος, κάθε άλλο παρά έχει αντιμετωπισθεί από ανάλογες διορθωτικές κινήσεις σε μισθούς, συντάξεις και προνοιακά επιδόματα (στα οποία στηρίζεται δυστυχώς πολύς κόσμος ακόμα).
Μια αναγκαία επισήμανση, εδώ δεν αναφερόμαστε στην τάση «επιστροφής» των πληθωριστικών πιέσεων διεθνώς, αλλά στα εγχώρια χαρακτηριστικά του.
Συγκεκριμένα όπως αποδεικνύεται από τα μεγέθη που έχει δημοσιοποιήσει η ΕΛΣΤΑΤ, τόσο ο Γενικός Δείκτης Τιμών όσο και – ειδικά αυτός – ο λεγόμενος δομικός πληθωρισμός, δηλαδή αυτός που δεν εξαρτάται από τις διακυμάνσεις των τιμών ενέργειας και φρέσκων τροφίμων, όχι μόνο παραμένει υψηλός αλλά είναι σχεδόν διπλάσιος (!) από εκείνον της Ε.Ε.
Βασική αιτία σ’ αυτό φαίνεται να παίζει η δομή της εγχώριας οικονομίας σαν οικονομία κυρίως «υπηρεσιών», γεγονός άλλωστε που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και τον διαρκή ελλειμματικό χαρακτήρα της στο Ισοζύγιο Πληρωμών. Αν συνυπολογίσει κανείς ότι ο πληθωρισμός στην Ελλάδα παραμένει υψηλότερος από τον Μ.Ο. της Ε.Ε. σε ένα περιβάλλον που κατά γενική ομολογία περιμένουμε (λόγω των διεθνών εξελίξεων) ένα νέο κύμα πληθωριστικών πιέσεων, γίνεται σαφές ότι ο οικονομικός ορίζοντας μπροστά μας – για να του πούμε ευγενικά – δεν βελτιώνεται…
Με αυτά τα «δεδομένα», ο οικονομικός και κατά συνέπεια ο πολιτικός ορίζοντας την διετία 2025 – 26, μάλλον θα μπορούσε να ισχυρισθεί κανείς ότι αλλάζει δραματικά και όχι προς το καλύτερο.
Και αυτό ανεξάρτητα και πριν συνυπολογίσει κανείς τις συνέπειες από τα απόνερα των διεθνών εξελίξεων σε Ευρώπη και Μέση Ανατολή.
