Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (σ.σ. Κομισιόν) Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προχωρά στην επίθεση σε θέματα άμυνας, καθώς πρότεινε ένα νέο ευρωπαϊκό αμυντικό ταμείο που θα χρηματοδοτεί συγκεκριμένα στρατηγικές δυνατότητες όπως μια ευρωπαϊκή αντιπυραυλική ασπίδα, drones και στρατιωτική τεχνητή νοημοσύνη (AI).
Αυτό θα επέτρεπε στην ΕΕ να δημιουργήσει, για πρώτη φορά, ένα κοινό χρηματοδοτικό μέσο για την ανάπτυξη στρατιωτικών ικανοτήτων, παρόμοιο με το ταμείο ανασυγκρότησης μετά την κρίση του Covid19. «Θα πρέπει να επιτρέψουμε πιο στοχευμένες και αποτελεσματικές αμυντικές δαπάνες μέσω ενός ευρωπαϊκού μέσου», είπε η πρόεδρος της Κομισιόν στην Handelsblatt και σε άλλα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Το νέο ευρωπαϊκό ειδικό ταμείο προορίζεται να δημιουργήσει «ευρωπαϊκές περιοχές ικανοτήτων ευρωπαϊκού στρατηγικού ενδιαφέροντος» – δυνατότητες που δεν διαθέτουν επί του παρόντος ή έχουν μόνο σε περιορισμένο βαθμό οι ένοπλες δυνάμεις της Ευρώπης. Συγκεκριμένα, η φον ντερ Λάιεν ανέφερε μια «ευρωπαϊκή ολοκληρωμένη αεράμυνα, δυνατότητες κρούσης βαθιάς και ακριβείας, drones και μη επανδρωμένα αεροσκάφη, πυραύλους και πυρομαχικά ή, φυσικά, τη στρατιωτική χρήση της τεχνητής νοημοσύνης».
Στόχος της πρωτοβουλίας είναι η ενίσχυση των ευρωπαϊκών αμυντικών δυνατοτήτων και η ανεξάρτητη απάντηση στην απειλή που θέτει η Ρωσία. Το υπόβαθρο σε αυτό είναι οι αυξανόμενοι φόβοι ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε να πλησιάσει τη Ρωσία και να μειώσει τη στρατιωτική υποστήριξη προς την Ευρώπη.
Δυτικοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένων των Γερμανών, προειδοποιούν επειγόντως ότι η Ρωσία επανεξοπλίζεται σε μεγάλο βαθμό και θα μπορούσε σύντομα να βάλει σε δοκιμασία τη ρήτρα αμοιβαίας βοήθειας του ΝΑΤΟ, για παράδειγμα επιτιθέμενος σε μια χώρα της Βαλτικής. Χωρίς αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας, οι Ευρωπαίοι αφήνονται να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους, λέγεται. Ωστόσο, επί του παρόντος δεν είναι σε θέση να υπερασπιστούν τη δική τους ήπειρο.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
«Ένας σαφής και παρών κίνδυνος για την Ευρώπη»
«Οι τελευταίες εβδομάδες ήταν μια κλήση αφύπνισης για όλους τους Ευρωπαίους», είπε η φον ντερ Λάιεν. «Μια ρεβανσιστική Ρωσία αποτελεί έναν σαφή και παρών κίνδυνο για την Ευρώπη. Η Ρωσία ξοδεύει επί του παρόντος περισσότερα χρήματα για την άμυνα από την Ευρώπη».
Επιπλέον, το καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν επέκτεινε σημαντικά τη βιομηχανία όπλων του και απέκτησε εμπειρία στο πεδίο της μάχης κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία. «Αυτή τη στιγμή, μοναδική για τη γενιά μας, χρειαζόμαστε επειγόντως ένα στρατηγικό σχέδιο για να επανεξοπλίσουμε την Ευρώπη».
Οι ηγέτες της ΕΕ θα συναντηθούν στις Βρυξέλλες στις 6 Μαρτίου για να συζητήσουν ένα σχέδιο ενίσχυσης της αμυντικής βιομηχανίας και συντονισμού των αμυντικών δαπανών. Το νέο αμυντικό μέσο είναι πιθανό να αποτελέσει κεντρικό θέμα συζήτησης. «Η ειδική σύνοδος κορυφής της ΕΕ θα καθορίσει την πορεία για μια αμυντική ένωση της ΕΕ», δήλωσε ο επικεφαλής του ΕΛΚ Μάνφρεντ Βέμπερ στην Handelsblatt.
Ένα από τα κύρια ερωτήματα είναι εάν το ειδικό ταμείο θα χρηματοδοτηθεί μέσω του κοινού χρέους της ΕΕ – μια προσέγγιση στην οποία είναι πλέον ανοιχτές και οι σκανδιναβικές και οι χώρες της Βαλτικής ΕΕ, αλλά η οποία μέχρι στιγμής έχει απορριφθεί από τον καγκελάριο Όλαφ Σολτς. Εναλλακτικά, η χρηματοδότηση θα μπορούσε να παρασχεθεί μέσω της ανακατανομής των υφιστάμενων κονδυλίων της ΕΕ ή μέσω εθνικών συνεισφορών από τα κράτη μέλη.
Η Κομισιόν θα παρουσιάσει έγγραφο στρατηγικής για το μέλλον της ευρωπαϊκής άμυνας στις 19 Μαρτίου. Αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει προτεραιοποιημένα εξοπλιστικά έργα και επιλογές χρηματοδότησης.
Ρήτρες διαφυγής για τις εθνικές στρατιωτικές δαπάνες
Εκτός από το νέο ταμείο, η φον ντερ Λάιεν εξήγησε σε συνέντευξή της σε ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης το σχέδιό της να βοηθήσει τα κράτη μέλη να αυξήσουν τις δικές τους αμυντικές δαπάνες εξαιρώντας τέτοιες δαπάνες από τους κανόνες για το χρέος.
Για το σκοπό αυτό, η Επιτροπή θέλει να ενεργοποιήσει τις λεγόμενες ρήτρες εθνικής διαφυγής της ΕΕ, οι οποίες καθιστούν δυνατό τον αποκλεισμό των στρατιωτικών δαπανών κατά τον υπολογισμό των ελλειμμάτων του εθνικού προϋπολογισμού. «Για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών, αυτό θα γίνει με ελεγχόμενο τρόπο και υπό προϋποθέσεις», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν.
Τα κράτη μέλη θα πρέπει πρώτα να αυξήσουν τις στρατιωτικές τους δαπάνες με τις δικές τους προσπάθειες προτού επιτραπεί περαιτέρω χρέος. Αξιωματούχοι της Κομισιόν επισημαίνουν την πρόταση της Γερμανίας ότι η ρήτρα διαφυγής θα πρέπει να ισχύει μόνο για χώρες που πληρούν ήδη τον στόχο δύο τοις εκατό για αμυντικές δαπάνες.
Χώρες όπως η Ιταλία, η οποία είναι ήδη υπερχρεωμένη, θα πρέπει πρώτα να φτάσουν το 2% μέσω αποταμιεύσεων σε άλλους τομείς ή αυξήσεων φόρων προτού η ΕΕ συμφωνήσει σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα χρέους.
Εκτός από τους υψηλότερους στρατιωτικούς προϋπολογισμούς, η von der Leyen ζητά επίσης ιδρύματα όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και ιδιωτικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να διαδραματίσουν μεγαλύτερο ρόλο στον δανεισμό σε αμυντικές εταιρείες. Αυτό αποσκοπεί στην τόνωση περαιτέρω επενδύσεων στην ευρωπαϊκή βιομηχανία όπλων.
