Εκ των πραγμάτων και στην Ελλάδα, όπως σε όλο τον κόσμο, ασχολούμαστε πλέον με τις συνέπειες των δασμών Τραμπ, χωρίς πάντως να εγκαταλείπουμε και το εθνικό σπορ του διχασμού, με αιχμή όσα αποκαλύπτονται καθημερινά για την υπόθεση των Τεμπών. Αναρωτιόμαστε, εύλογα πιστεύουμε, με τις τόσες κυβιστήσεις που βλέπουμε, πόσο σημαντική είναι η αλήθεια τελικά για τις αντιμαχόμενες πλευρές; Επιστρέφοντας στο μείζον θέμα των δασμών Τραμπ, πέρα από το προφανές, δηλαδή τα τεράστια κεφάλαια που χάνονται καθημερινά στα διεθνή (και φυσικά και στο ελληνικό) χρηματιστήρια, παγκοσμίως όλοι ψάχνονται μπας και βρουν τι πρέπει να κάνουν για να αποφύγουν τα χειρότερα. Το ίδιο κι εμείς.
Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής
Στο πλαίσιο αυτό, το πρώτο Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής, με τη νέα σύνθεση του επιτελείου, έγινε χθες. Ο πληθωρισμός ήταν το κεντρικό σημείο-πρόβλημα αναφοράς, και πως θα καταστεί σχετικά διαχειρίσιμος, καθώς η χώρα ετοιμάζεται για το «άνοιγμα» της τουριστικής περιόδου. Ένα πρώτο crash test θα γίνει την επόμενη (Μεγάλη) Εβδομάδα και το Πάσχα (σ.σ. στις 20 Απριλίου, κοινό για Ορθόδοξους και Καθολικούς).
Ο Πρωθυπουργός είχε ενημερωθεί πλήρως από τον επικεφαλής του ΟΔΔΗΧ τόσο για τα γενικά (διαθέσιμα, «μαξιλάρι» ρευστότητας) όσο και για τα ειδικά (αποδόσεις κρατικών τίτλων, υποχρεώσεις, λήξεις κ.λ.π) Άλλωστε, η Ομήρου είναι σε απ’ ευθείας γραμμή με το Μαξίμου για οτιδήποτε χρειαστεί, ενώ ο Mr ΟΔΔΗΧ είναι γνωστό ότι χαίρει της εμπιστοσύνης του Πρωθυπουργού.
Τα μηνύματα Μητσοτάκη για τους δασμούς Τραμπ
Το κεντρικό μήνυμα του χθεσινού Κυβερνητικού Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής (ΚΥΣΟΙΠ) με θέμα την αντιμετώπιση των δασμών Τραμπ δεν ήταν τόσο τα γενικά μέτρα – κατευθύνσεις οι οποίες ανακοινώθηκαν μετά την ολοκλήρωσή του, όσο η αρχική τοποθέτηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη. Ο κος Μητσοτάκης, κατά πρώτον, έκανε λόγο για «αντιστροφή της παγκοσμιοποίησης», «σημαντικά και απρόβλεπτα ρίσκα για κάθε κράτος», ενώ προειδοποίησε πως ο κόσμος θα απειλείται τόσο από «οικονομικές», όσο και «γεωπολιτικές ταραχές». Είναι για αυτό που επισήμανε πως η «η δημοσιονομική ισορροπία έχει ακόμα μεγαλύτερη σημασία» από ό,τι πριν από μια εβδομάδα, δηλαδή πριν την εξαγγελία των δασμών Τραμπ. Η στήλη επισημαίνει αυτή την παρατήρηση σε σχέση με τα σενάρια που διακινούνται για παροχές – μαμούθ, λόγω ρήτρας διαφυγής. Κατά δεύτερον, ο πρωθυπουργός, ανέφερε σωστά πως πρέπει να είναι «ενιαία» η απάντηση των Ευρωπαίων, αλλά προέβλεψε πως αυτή θα έλθει «τις επόμενες εβδομάδες». Το τι σημαίνει «επόμενες εβδομάδες», δεν γνωρίζει η στήλη, αλλά υποψιάζεται μετά το Πάσχα ή πολύ μετά το Πάσχα, την ίδια ώρα που οι ίδιες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις παίρνουν μόνες τους τα μέτρα τους, παγώνοντας η μία μετά την άλλη τις εξαγωγές τους στις ΗΠΑ μέχρι νεωτέρας. Το τρίτο μήνυμα του πρωθυπουργού, ήταν πως oi «προσδοκίες» της Ελλάδα βρίσκονται «χαμηλά».
Τα μέτρα «στήριξης» που ανακοινώθηκαν και εκείνα που δεν… ανακοινώθηκαν
Λαμβάνοντας υπόψη τις επισημάνσεις του πρωθυπουργού, μπορεί κανείς να πει ότι τα μέτρα που ανακοίνωσε το ΚΥΣΟΙΠ κάθε άλλο παρά «νέα» ήταν. Για την ακρίβεια ήταν μία σύνοψη παρεμβάσεων που είχαν εξαγγελθεί στο παρελθόν με άλλες αφορμές από καθένα από τα υπουργεία που συμμετείχαν στη χθεσινή συνεδρίαση. Και το ερώτημα που μπορεί να τεθεί αυτονόητα στον καθένα πολίτη ακούγοντας πάλι αυτά τα μέτρα είναι πχ «γιατί αυτά δεν έχουν εφαρμοστεί ακόμα» ή «σε ποιο σημείο έχουν εφαρμοστεί από τη στιγμή που ανακοινώθηκαν» και «πως συγκεκριμένα μπορούν να βοηθήσουν έναν εξαγωγέα που απειλείται σήμερα με καταστροφή»; Μέχρι να λάβει κανείς απαντήσεις στα ανωτέρω ερωτήματα, η μόνη ελπίδα, όπως φάνηκε, από το χθεσινό ΚΥΣΟΙΠ, είναι να εξαιρεθεί η ελιά, το λάδι και η φέτα από τους «παράλογους» αμερικανικούς δασμούς ύψους 20%. Ωστόσο, οι εξαγωγές των τριών αυτών ελληνικών προϊόντων αθροίζονται σε περίπου 330 εκατ. ευρώ και αντιστοιχούν μόλις στο 13% των ελληνικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ.
Τί θα γίνει με όσες ελληνικές εξαγωγές δεν εξαιρεθούν από το 20%
Με το… υπόλοιπο 87% των ελληνικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ, το οποίο αντιστοιχεί σε πάνω από 2 δις. ευρώ, τι θα συμβεί; Οι εξαγωγείς θα περιμένουν την υλοποίηση μέτρων, όπως αυτά που (ξανα)ανακοινώθηκαν χθες όπως η «μείωση της γραφειοκρατίας και διοικητικών βαρών κατά 25%», η «ψηφιοποίηση της δικαιοσύνης με στόχο την επιτάχυνση στην απονομή δικαιοσύνης στον ευρωπαϊκό μέσο όρο» ή θα παγώσουν εντελώς τις εξαγωγές τους στις ΗΠΑ, όπως π.χ. ανακοίνωσε χθες η Audi. Αν αυτό συμβεί, τι θα γίνει με όσους επιχειρηματίες προσδοκούν έσοδα 2 δισ. ευρώ φέτος από τις συγκεκριμένες εξαγωγές; Το ποσό αυτό και μόνο αντιστοιχεί στο 0,8% του ΑΕΠ της χώρας το 2024, όσο δηλαδή διαρρέεται από ορισμένους κυβερνητικούς κύκλους (μάλλον αισιόδοξα) ότι θα πληγεί η ελληνική οικονομία κατά το μέγιστο από τον δασμολογικό πόλεμο που μόλις ξεκίνησε.
Στουρνάρας εναντίον Τραμπ
Ποιος είναι ο πιο «μπαρουτοκαπνισμένος» κεντρικός τραπεζίτης, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας; Δεν θέλει δα και ερώτημα, ο Γιάννης Στουρνάρας. Έχοντας ανταπεξέλθει τριών μνημονιακών συμβάσεων, έχοντας θητεύσει στο πλάι του super Mario, ίσως ο μόνος αταλάντευτα στην ίδια γραμμή, καθ’ όλη την θητεία του Ιταλού, είναι κατά την εκτίμηση αρκετών ειδικών από τους ελάχιστους που δικαιούται για να ομιλεί. Τι εκτιμά (στους FT) ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος; Πως οι σαρωτικοί δασμοί του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ κινδυνεύουν να πυροδοτήσουν ένα τεράστιο «αρνητικό σοκ ζήτησης» στην ευρωζώνη. Στο μυαλό του Γιάννη Στουρνάρα δεν είμαστε αλλά για άμεσο, πρώτο βήμα, μάλλον δεν θα ήταν αρνητικός σε μία κίνηση-σοκ της ΕΚΤ στην συνεδρίαση της επόμενης εβδομάδας (16-17 Απριλίου). Νέα μείωση, ακόμη και κατά 50 μονάδων βάσης με ξεκάθαρη τοποθέτηση της Κριστίν Λαγκάρντ πως σταδιακά θα ακολουθηθεί τακτική ποσοτικής χαλάρωσης. Όντως, η ΕΚΤ έχει περιθώριο να αυξήσει τις επαναγορές ομολόγων που λήγουν το 2025.
Στερνή μου γνώση…
Τον δρόμο προς την Ανεξαρτησία της ΕΕ (φοριέται τελευταία…η Ανεξαρτησία, σε διάφορες εκδοχές της) εισηγείται η επικεφαλής της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ. Θέτει ζήτημα απαλλαγής της Ευρώπης από Visa και Mastercard και έχει ένα δίκιο η Γαλλίδα. Ωστόσο, τόσα χρόνια τώρα γιατί δεν δημιούργησαν μία ευρωπαϊκή οντότητα για πιστωτικές κάρτες, που να συνεργάζεται με όλες τις τράπεζες, κατ’ αρχήν της Ευρωζώνης; Τώρα είναι μάλλον αργά.
Ο Ντράγκι τα έλεγε και προ Τραμπ
Εξ’ ανάγκης θα υποχρεωθούν στις Βρυξέλλες να ξαναδούν, πιο πρακτικά όσα οι Ντράγκι και Λέτα επεσήμαιναν στην περίφημη έκθεση τους για την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας. Από τις βασικές προϋποθέσεις η μετάβαση σε πραγματικά ενιαία εσωτερική αγορά. Μπορούν οι Ευρωπαίοι ηγέτες των διαφορετικών συμφερόντων, αντιλήψεων κ.λ.π να συνεννοηθούν; Εάν ναι, έχει καλώς. Ο Μάριο Ντράγκι είχε επισημάνει, στα μέσα Φεβρουαρίου, πως η Ευρώπη επέβαλε στον εαυτό της δασμούς έως 110%. Θυμίζω, με άρθρο του καταπέλτη (15/2, στους FT) είχε επικαλεστεί στοιχεία του ΔΝΤ σύμφωνα με τα οποία τα εσωτερικά εμπόδια της Ευρώπης ισοδυναμούν με δασμούς 45% για τη μεταποίηση και 110% για τις υπηρεσίες. Έτσι, ουσιαστικά συρρικνώνεται η αγορά στην οποία δραστηριοποιούνται οι ευρωπαϊκές εταιρείες: το εμπόριο μεταξύ των χωρών της ΕΕ είναι λιγότερο από το μισό σε σύγκριση με το αντίστοιχο μεταξύ των πολιτειών των ΗΠΑ. Και καθώς η δραστηριότητα μετατοπίζεται περισσότερο προς τις υπηρεσίες, το συνολικό τους βάρος στην ανάπτυξη επιδεινώνει τα πράγματα. Επιπλέον, η Ευρώπη έχει ουσιαστικά αυξήσει τους δασμούς εντός των συνόρων της και ενισχύει τους ρυθμιστικούς κανόνες σ’ έναν τομέα που αποτελεί περίπου το 70% του ΑΕΠ της ΕΕ. Αυτά προ δέσμης-δασμών Τραμπ.
Υψηλό το εμπορικό άνοιγμα της Ευρώπης
Η αποτυχία να καμφθούν τα εσωτερικά εμπόδια συνέβαλε επίσης στο ασυνήθιστα υψηλό εμπορικό άνοιγμα της Ευρώπης. Από το 1999, το εμπόριο ως μερίδιο του ΑΕΠ έχει αυξηθεί από 31% σε 55% στην ευρωζώνη, ενώ στην Κίνα αυξήθηκε από 34% σε 37% και στις ΗΠΑ από 23% σε μόλις 25%. Αυτό το άνοιγμα ήταν «πλεονέκτημα» σ’ έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο. Τώρα όμως έχει γίνει ευπάθεια.
Τραμπ – Νετανιάχου
Παράδοξο και όμως πραγματικό. Στην χθεσινή συνάντηση Τραμπ – Νετανιάχου έστρεφαν την προσοχή τους fund managers που προσέβλεπαν σε αλλαγή τάσης στα χρηματιστήρια. Εάν ο πρόεδρος των ΗΠΑ συμφωνούσε με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ στο θέμα των δασμών, θεωρούσαν πως θα άνοιγε παράθυρο για επανεξέταση συμφωνιών και με άλλα κράτη.
Χώρες στην…αυλή της Κίνας ζητούν διαπραγμάτευση
Για παράδειγμα, οι δασμοί σε βάρος του Βιετνάμ ορίστηκαν στο 46% ακριβώς επειδή σε αυτή την χώρα της Άπω Ανατολής έχουν μεταφέρει την παραγωγή τους πολλές αμερικανικές πολυεθνικές. Άμεσα ο πρωθυπουργός του Βιετνάμ, μετά από επικοινωνία με τον πρόεδρο των ΗΠΑ εμφανίστηκε πρόθυμος να καταργήσει όλους τους δασμούς στις εισαγωγές από τις ΗΠΑ, ζητώντας η Ουάσιγκτον να μην εφαρμόσει κανέναν πρόσθετο δασμό. Αλλά και η Ταϊπέι προτείνει μηδενικούς δασμούς και κανένα αντίμετρο προκειμένου να διαπραγματευτεί με την διοίκηση Τραμπ.
Επιχειρηματίες στήνουν War Rooms
Οι πιο διορατικοί και προνοητικοί επιχειρηματίες είχαν λάβει τα μέτρα τους, με την εκλογή Τραμπ. Τα πρώτα war rooms είχαν στηθεί στα κεντρικά επιχειρήσεων (με έδρα στα Βόρεια Προάστια) με την ορκωμοσία του προέδρου, ενισχύοντας το δυναμικό τους και τις τεχνικές υποδομές τους. Κοινός τόπος πως σε συγκεκριμένους τρεις ομίλους είχαν αρχίσει να επεξεργάζονται διάφορα μοντέλα με βάση διαφορετικά δασμολογικά σενάρια. Παράλληλα είναι, από αρχές του έτους, σε επικοινωνία με desks των μεγαλύτερων επενδυτικών οίκων σε Λονδίνο και Νέα Υόρκη. Πρακτικά, μικρό μέρος της εγχώριας επιχειρηματικής ελίτ και «ψυλιασμένο» ήταν και -κατά το δυνατόν- προετοιμασμένο.
Ο Δημήτρης Πολίτης (και) σε ρόλο Αλέξη Πατέλη
Ένα κομμάτι του ρόλου που είχε μέχρι πριν από λίγους μήνες ο οικονομικός σύμβουλος του πρωθυπουργού Αλέξης Πατέλης αναλαμβάνει ο τέως διευθύνων σύμβουλος του ΤΑΙΠΕΔ Δημήτρης Πολίτης. Ο Δημήτρης Πολίτης τοποθετήθηκε στη θέση του συμβούλου του Κυριάκου Μητσοτάκη σε θέματα επενδύσεων και ανάμεσα στα καθήκοντά του είναι και οι επαφές με επενδυτές και διεθνείς οίκους. Βέβαια, όπως γνωρίζει από πρώτο χέρι και ο πρωθυπουργός, το ζήτημα δεν ήταν οι επαφές με τους επενδυτές. Το κύριο θέμα είναι η ενιαία παρακολούθησης μιας επενδυτικής πρότασης προκειμένου να μη χάνεται στους διαδρόμους των υπουργείων. Χρειάζεται, δηλαδή, κάποιος που θα βλέπει τους επενδυτές και στη συνέχεια θα φροντίζει ώστε να μη χαθούν στο λαβύρινθο της ελληνικής γραφειοκρατίας. Να παρακολουθεί στενά την πρόοδο αδειοδότησης της επένδυσης κεντρικά και να φροντίζει ώστε να μην κρύβεται ο ένας υπουργός πίσω από τον άλλον!
Στην ΕΕ&ΕΠ ο Βαρθολομαίος;
Η στήλη μαθαίνει πως ο πρώην επικεφαλής της Παγκρήτιας Τράπεζας ενδέχεται να αναλάβει επικεφαλής στην Επιτροπή Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων.
Ψάχνουν να βρουν πόσα data centers σχεδιάζονται στη χώρα!
Ένα παράδειγμα σύγχυσης μεταξύ υπουργείων αφορά στα data centers. Όχι ένα, όχι δύο, αλλά τρία υπουργεία έψαχναν τις τελευταίες ημέρες απεγνωσμένα να βρουν ποιος έχει καταγράψει τα data centers που έχουν γίνει ή αυτά που πρόκειται να δημιουργηθούν στην Ελλάδα. Κανένα δεν τα γνώριζε, καμία υπηρεσία δεν έχει συνολική εικόνα προς το παρόν, όπως πληροφορείται η στήλη. Και θυμίζουμε πως μόνο στην Αττική σχεδιάζεται ή υλοποιείται πλήθος επενδύσεων από ελληνικούς και ξένους ομίλους, ενώ η ΔΕΗ έχει ανακοινώσει φιλόδοξο σχέδιο επένδυσης στη Δυτική Μακεδονία. Η επιχείρηση έχει ήδη υπό κατασκευή το data center που προωθεί μαζί με την αραβική Damac στα Σπάτα, όπως φαίνεται σε ακίνητο που ανήκει στην ολλανδική Ten Brinke, το οποίο βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το εμπορικό κέντρο Smart Park. Γιατί χρειαζόμαστε χαρτογράφηση των data centers; Γιατί καταλαμβάνουν σημαντικό ηλεκτρικό χώρο, καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας και απαιτούνται επενδύσεις αναβάθμισης των δικτύων ώστε να λειτουργήσουν. Στη χώρα μας θεωρούνται, κατά κάποιο τρόπο, η γιατρειά για την αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, ώστε να απορροφηθεί τμήμα της μεγάλης παραγωγής που έχουμε σήμερα από τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Η κυβέρνηση είχε υποσχεθεί «χάρτη των data centers» που προφανώς ακόμα σχεδιάζεται!
Και έτσι ξεκινάει ο νέος κύκλος στο πετρέλαιο
Η τιμή του αργού πετρελαίου κινείται διαχρονικά με μεγάλους επενδυτικούς κύκλους, τους οποίους καθορίζουν αφενός η προσφορά-ζήτηση και αφετέρου οι ευρύτερες εξελίξεις. Την τελευταία φορά που η τιμή του είχε πέσει στα τάρταρα ήταν την περίοδο της πανδημίας. Τότε οι έξυπνοι επενδυτές έσπευσαν να αγοράσουν πετρελαϊκές μετοχές και ανταμείφθηκαν μερικά χρόνια αργότερα, όταν η τιμή ανέκαμψε και με το παραπάνω. Μια αντίστοιχη κατάσταση δημιουργείται σήμερα, καθώς οι δασμοί διαβρώνουν ταυτόχρονα τη ζήτηση, τις τιμές και την παραγωγή πετρελαίου που αναμένεται να σημειώσει πτώση από εδώ και πέρα. Βέβαια, το ερώτημα για τους απανταχού επενδυτές είναι το χρονοδιάγραμμα της ανάκαμψης στον κλάδο, καθώς η προεδρία Τραμπ μάλλον επιφυλάσσει πολλές ακόμη εκπλήξεις…
Σφήνα από Τουρκία – Βουλγαρία στις βλέψεις της Ελλάδας για εξαγωγές ηλεκτρισμού
Προηγήθηκε το σχέδιο της Ρουμανίας να υλοποιήσει υποθαλάσσιο καλώδιο μέχρι την άλλη πλευρά της Μαύρης Θάλασσας. Χθες έγινε γνωστό νέο εγχείρημα από τις Βουλγαρία, Τουρκία, Αζερμπαϊτζάν και Γεωργία, ώστε να δημιουργήσουν το δικό τους χερσαίο ηλεκτρικό “διάδρομο” από την Ασία στην Ευρώπη. Πρόκειται για δύο σχέδια ευθέως ανταγωνιστικά προς τις φιλοδοξίες της Ελλάδας να αποτελέσει ενεργειακό κόμβο στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, εξάγοντας υψηλές ποσότητες προς τις γειτονικές χώρες. Παρόλο που τα ανωτέρω έργα βρίσκονται ακόμη σε πολύ πρώιμο στάδιο, η Αθήνα σίγουρα θα τα λάβει σοβαρά υπόψη στους σχεδιασμούς της στο εξής.
Γιατί οι περισσότεροι λιανέμποροι επιλέγουν τη μίσθωση ακινήτων
Το 2024 καταγράφηκε νέα μείωση της ιδιοκτησίας ακινήτων στο λιανικό εμπόριο, με το ποσοστό των επιχειρήσεων που κατέχουν τα επαγγελματικά τους ακίνητα να φτάνει το 26%, μειωμένο κατά 27% σε σχέση με το 36% το 2023. Σύμφωνα με την ετήσια Έκθεση του Ινστιτούτου Εμπορίου & Υπηρεσιών (ΙΝΕΜΥ) της ΕΣΕΕ, το ποσοστό των επιχειρήσεων που ενοικιάζουν τους χώρους τους αυξήθηκε στο 71%, το υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων εννέα ετών. Αυτή η τάση αποτυπώνει τις δυσκολίες απόκτησης ή διατήρησης ιδιοκτησίας λόγω των υψηλών τιμών αγοράς και των οικονομικών πιέσεων. Η χρήση μισθωμένων χώρων κυριαρχεί στον κλάδο, ενώ η μικτή κατηγορία (ιδιόκτητο και μισθωμένο) παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Στα ενοίκια, παρατηρείται μια ενδιαφέρουσα διαφοροποίηση. Στην Αττική, το μέσο μίσθωμα μειώθηκε ελαφρά από 938 ευρώ το 2023 σε 911 ευρώ το 2024 (-2,8%), ενώ στη Βόρεια Ελλάδα αυξήθηκε στα 761 ευρώ από 682 ευρώ. Στην Κεντρική Ελλάδα, τα ενοίκια κινήθηκαν οριακά ανοδικά (από 701 ευρώ σε 714 ευρώ), ενώ η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε στα Νησιά Αιγαίου και Κρήτη, όπου το μέσο μίσθωμα ανέβηκε στα 829 ευρώ από 714 ευρώ. Αυτό δείχνει την περιφερειακή διαφοροποίηση στην αγορά ακινήτων και τη μετάβαση σε μισθώσεις ως προτιμώμενη επιλογή λόγω των οικονομικών συνθηκών.
