Ημέρα εκλογών σήμερα (5.11.2024) στις ΗΠΑ μεταξύ Τράμπ (Ρεπουμπλικανικό Κόμμα) και Χάρις (Δημοκρατικό Κόμμα), αλλά ήδη το εν τρίτο των Αμερικανών ψηφοφόρων έχει ήδη ψηφίσει από τις προηγούμενες ημέρες στις διάφορες πολιτείες.
Οι traders στις αγορές έχουν ήδη ποντάρει, επιφυλακτικά είναι αλήθεια, στον Τράμπ. Αλλά οι κρίσιμες για την τελική έκβαση Πολιτείες έδειχναν κάποια σημάδια της τελευταίας στιγμής υπέρ της Χάρις.
Κανείς προς το παρόν δεν μπορεί να ποντάρει με σιγουριά στον νικητή. Πολύ περισσότερο που το ενδεχόμενο να έχουμε μία «μη ειρηνική» επόμενη ημέρα, λόγω μη αναγνώρισης του αποτελέσματος από τον ηττημένο, είναι επίσης κάτι που εξετάζεται ως πιθανό σ’ αυτές τις εκλογές. Ιδιαίτερα από την πλευρά των ρεπουμπλικάνων του Τράμπ, ο οποίος λίγο πολύ το έχει αφήσει να εννοηθεί με πολλούς τρόπους στην διάρκεια της προεκλογικής του καμπάνιας.
Σε κάθε περίπτωση όμως και όταν η σκόνη των εκλογών… κατακάτσει με την νέο ή νέα Πρόεδρο να ετοιμάζεται για να μπει από 1.1.2025 στον Λευκό Οίκο ένα είναι βέβαιο: η οικονομική πολιτική της Ουάσιγκτον λιγότερο ή περισσότερο ομαλά, θα κινηθεί με μεγαλύτερη ένταση στην ίδια κατεύθυνση που έχει ήδη κινηθεί εδω και ένα χρόνο μέχρι σήμερα, τον προστατευτισμό.
Η πλέον δημοφιλής λέξη στο οικονομικό πρόγραμμα των ΗΠΑ δεν είναι πλέον επιτόκια, ρευστότητα, ελεύθερες αγορές, αλλά δασμοί, δασμοί, δασμοί.
Δασμοί προς όλες τις κατευθύνσεις, απέναντι σε εχθρούς (λέγε με Κίνα) και φίλους (λέγε με Ευρώπη).
Και αν στην περίπτωση της Κίνας, όπως και με την Ρωσία, η αντιπαλότητα αφορά το σύνολο της οικονομίας και της πολιτικής, για την Ευρώπη αφορά -ήδη- στο μέτωπο της οικονομίας το εμπορικό ισοζύγιο σε μία εξαιρετικά κρίσιμη στιγμή για την ευρωζώνη και το ευρώ. Ένα ισοζύγιο που αφορά στον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο μέχρι σήμερα της ευρωζώνης.
Στο ίδιο μονοπάτι
Τον δρόμο του προστατευτισμού για τον νέο/α Πρόεδρο, όσο αφορά τις διεθνείς οικονομικές συναλλαγές, τον έχει ήδη ανοίξει ο νυν Πρόεδρος Μπάιντεν με τον ψευδεπίγραφο «νόμο για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού», που σωστά στις εσωτερικές τους συζητήσεις στις Βρυξέλλες τον αποκαλούν «νόμο εμπορικού πολέμου».
Κανείς στις Βρυξέλλες δεν έχει αυταπάτες για το τι πρόκειται να ακολουθήσει. Και για τον λόγο αυτό έχουν σχεδιαστεί δύο σενάρια με κάποιες εναλλακτικές το καθένα.
Στο ένα, αυτό που αποκαλείται “soft” και στο οποίο δίνονται ελάχιστες πιθανότητες, η προοπτική ενός συμβιβασμού με την Ουάσιγκτον και …μικρές απώλειες, έχει να κάνει με κάποιες μικρότερες «θυσίες» σε εξαγωγές προς τις ΗΠΑ και ανταλλάγματα με μεγαλύτερο άνοιγμα της ευρωπαϊκής αγοράς στις αμερικανικές εξαγωγές. Στόχος είναι να μη θιγούν βασικά οι εξαγωγές ευρωπαϊκών αυτοκινήτων στις ΗΠΑ.
Στο «σκληρό» σενάριο υπάρχει ένα «φάσμα» εναλλακτικών μεταξύ των οποίων η πλέον σκληρή εκδοχή οδηγείται από την λογική «οφθαλμό αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος…». Ιδιαίτερα δε αν η εισαγωγή δασμών από τις ΗΠΑ θίξει τις πλέον ευαίσθητες περιοχές εξαγωγών, μεταξύ των οποίων και εκείνη του αυτοκινήτου.
Το πρόβλημα για την ευρωζώνη είναι ότι σε κάθε περίπτωση οι συναλλαγές ανάμεσα σε ΗΠΑ και ευρωζώνη κινούνται μέσα από τον ιμάντα του δολαρίου. Γεγονός που και στο επίπεδο αυτό δίνει το πάνω χέρι στην Ουάσιγκτον, είτε σε περίπτωση συμβιβασμού είτε σε περίπτωση μετωπικής σύγκρουσης στο εμπορικό ισοζύγιο. Και ο χαμένος βέβαια είναι η ευρωζώνη.
Το μεγάλο όμως ζήτημα για την ευρωζώνη, δεν είναι απλά η απώλεια στο εμπορικό ισοζύγιο.
Πριν από την «ζημιά» με την αμερικάνικη αγορά η ευρωζώνη έχει υποστεί άλλες δύο «ζημιές» στους πυλώνες που αποτέλεσαν το οικονομικό εφαλτήριο του ευρώ μετά το 1992.
Οι τρείς πυλώνες του ευρώ
Ο ένας «πυλώνας» ήταν αυτός της φτηνής ενέργειας μέσω της Ρωσίας και ο δεύτερος ήταν η φθηνή εργασία και κόστος κατασκευής των προϊόντων της ευρωζώνης σε κινέζικο έδαφος. Και οι δύο αυτοί πυλώνες στήριζαν την εξαγωγική δυναμική της ευρωζώνης στην ανοικτή αμερικάνικη αγορά (τρίτος πυλώνας).
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει γκρεμίσει τον ένα πυλώνα, αυτόν της φθηνής ενέργειας και η συνολική αντιπαράθεση ΗΠΑ – Κίνας με την οποία έχει επίσης συναχθεί η ΕΕ με την Ουάσιγκτον όπως και στην Ουκρανία ή την Μέση Ανατολή, έχει θέσει υπό ευθεία αμφισβήτηση την λειτουργεία του δεύτερου πυλώνα. Τώρα ή μάλλον από τότε που ο Μπάϊντεν εισήγαγε τον «νόμο για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού», άρχισε να έχει προβλήματα και ο τρίτος πυλώνας…
Οι εκλογές σήμερα στις ΗΠΑ, όποιο αποτέλεσμα και αν έχουν, δρομολογούν, έτσι κι αλλιώς, την επιτάχυνση αυτής της στροφής αμφισβήτησης της «ανοικτής αμερικάνικης αγοράς» για την οικονομία της ευρωζώνης. Και δρομολογούν συνθήκες μεγαλύτερης οικονομικής ασφυξίας για την ευρωζώνη, η οποία ήδη βρίσκεται να παραπαίει εδώ και δύο χρόνια, με ρυθμούς ανάπτυξης κοντά στο μηδέν και με τις δύο ισχυρότερες οικονομίες της να τραντάζονται από την πολιτική κρίση και αστάθεια. Και αυτή την φορά η ΕΚΤ δεν έχει και πολλά που μπορεί να κάνει, όπως π.χ. έκανε στην πανδημία.
Αν θέλουμε να «μετρήσουμε» αυτή την αδυναμία που ενσωματώνεται στις συνθήκες αυτές, στο ευρώ, αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στην τιμολόγηση του χρυσού σε ευρωπαϊκές «αξίες».
Μέσα σε ένα χρόνο, από 1.1.2024, η «τιμή» του -γιατί η αξία του παραμένει σχεδόν αναλλοίωτη- έχει αυξηθεί κατά 34%. Τα τελευταία τρία χρόνια έχει αυξηθεί 64%. Αν θέλουμε να τα «διαβάσουμε» λίγο διαφορετικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η αύξηση αυτή είναι απλώς ο ανάποδος καθρέπτης της διολίσθησης της πραγματικής αξίας του ευρώ (και του δολαρίου)…
