Μπαίνουμε στην τελική ευθεία για το οικονομικό κλείσιμο του 2024. Ο Προϋπολογισμός του 2025 είναι στην τελική του μορφή, έτοιμος για να ψηφισθεί στην Βουλή στα τέλη Δεκέμβρη.
Ταυτόχρονα μία μεγάλη μείωση του δημόσιου χρέους είναι στα σκαριά, έτοιμη για να δείξει τι θα συμβεί με τα «χρωστούμενα» της χώρας τα επόμενα χρόνια.
Ο στόχος είναι ένας και κατά τα φαινόμενα εφικτός. Είναι αυτός της «εξαφάνισης» πολύ πριν από την χρονιά καμπή του 2032, από τα χρέη του ελληνικού δημοσίου του πρώτου μνημονιακού διακρατικού δανείου των 52 δισ. ευρώ, του GLF. Για την ακρίβεια να έχει εξοφληθεί πριν μπει η επόμενη δεκαετία, κάπου μέσα στην διετία 2028 – 2029.
Μπορεί να γίνει αυτό; Μπορεί.
Είναι χρήσιμο να γίνει αυτό; Είναι. Και να γιατί.
Κατ’ αρχήν όπως είναι τοις πάση γνωστό υπάρχει το λεγόμενο αποθεματικό «μαξιλάρι» που αυξομειώνεται μεταξύ 35 και 40 δισ. ευρώ μέσα στον χρόνο. Από μόνο του αυτό είναι κάπου ένα 20% του ΑΕΠ. Έχει βέβαια ένα περιορισμό, που έχει επιβληθεί από τους δανειστές όσο αφορά ένα κομμάτι της χρήσης του. Επειδή τα 15 και κάτι δισ., από το σύνολο του πακέτου αυτού, αποτελούν το υπόλοιπο του τελευταίου δανείου (ESM), που έμεινε – υποχρεωτικά – στην άκρη για ώρα ανάγκης και η ανάγκη αυτή – της διασφάλισης δηλαδή της εξυπηρέτησης του χρέους – κρίνεται το έτος 2032. Για οποιαδήποτε χρήση του χρειάζεται η άδεια του ESM.
Ανάμεσα στις πιθανές «ανάγκες» ήταν και η κατάσταση του τραπεζικού συστήματος στην Ελλάδα… Εκεί το ενδεχόμενο να χρειασθούν «λεφτά» από το δημόσιο για τις τράπεζες συνδέεται με δύο βασικούς παράγοντες, την εκκρεμότητα του αναβαλλόμενου φόρου και τα κόκκινα δάνεια (Npls). Τα Npls μάλλον έχουν βγει από την μέση με την βοήθεια του Ηρακλή Ι και ΙΙ και ΙΙΙ. Όσο για τους αναβαλλόμενους φόρους έχει αρχίσει να διαμορφώνεται ένας σχεδιασμός που μάλλον φαίνεται ικανός να περιορίσει την εκκρεμότητα πριν από το τέλος της δεκαετίας.
Κατά συνέπεια ο κίνδυνος να χρειασθούν πάλι λεφτά για τις τράπεζες από το μαξιλάρι φαίνεται να εκλείπει σταδιακά αλλά σταθερά σε ορατό ορίζοντα. Σ’ αυτόν λοιπόν τον ορατό ορίζοντα θα προχωρήσει και η απομείωση του δημόσιου χρέους από τα σημερινά επίπεδα – πάνω από το 150% – σε πολύ χαμηλότερα λίγο πάνω – λίγο κάτω από το 130% του ΑΕΠ.
Όμως αν «σκύψουμε» να κοιτάξουμε λίγο καλύτερα τι περιλαμβάνει αυτή η δυνατότητα, δηλαδή το «μαξιλάρι» των πάνω από 45 δισ. σήμερα, θα δούμε ότι πέραν των 15 δισ. από το παλιό δάνειο (ESM), πέραν των αποθεματικών των δημόσιων οργανισμών που διαχειρίζεται ο ΟΔΔΗΧ, υπάρχει τα τελευταία χρόνια και ένα άλλο ποσό που συσσωρεύεται μέσα στο μαξιλάρι.
Πρόκειται για χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης, ναι χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης.
Πως γίνεται αυτό; Συχνά πυκνά μπορεί να δει κανείς δημοσιεύματα στα ελληνικά ΜΜΕ – και κάποια στα διεθνή ΜΜΕ – ότι η Ελλάδα έχει την μεγαλύτερη απορροφητικότητα των πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά το – σχετικά – υψηλό ποσοστό απορρόφησης δεν ταυτίζεται με το ποσοστό «κατανάλωσης» (απόδοσης δηλαδή) των πόρων αυτών στα εγκεκριμένα επενδυτικά προγράμματα. Κάπου ενδιάμεσα υπάρχει μία σημαντική… καθυστέρηση.
Τόσο σημαντική μάλιστα που κάποιοι από τους αναδόχους έργων και προγραμμάτων έχουν απειλήσει να μην παραδώσουν τα έτοιμα έργα αν δεν πληρωθούν… Θα ρωτήσει κάποιος, μα είναι τόσο πολλά αυτά που μπορούν να κάνουν την διαφορά στο αποτέλεσμα; Είναι πράγματι πολλά…
Με την διευκρίνιση εδώ ότι τα περισσότερα από αυτά είναι δάνεια, αλλά με τόσο χαμηλό επιτόκιο που συμφέρει πολύ να τα έχει κανείς στο ταμείο του όταν πρόκειται να αποπληρώσει ή να προπληρώσει το ακριβότερο από τα τρία μνημονιακά δάνεια, το διακρατικό δάνειο των 52 δισ. ευρώ (GLF).
Αυτή λοιπόν η συσσώρευση πόρων από το αδιάθετο υπόλοιπο του δανείου από τον ESM, τα αποθεματικά των Δημόσιων Οργανισμών και τα «διαθέσιμα» των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης ανεβάζουν κάποιες στιγμές – όπως τώρα – το «μαξιλάρι» σε πάνω από 45 δισ. ευρώ.
Και με αυτά ετοιμάζεται το ελληνικό δημόσιο – μόλις πάρει τις σχετικές εγκρίσεις στις αρχές Δεκέμβρη – να προπληρώσει περί τα 8 δισ. ευρώ στις χώρες μέλη της Ε.Ε. από το (ακριβό) διακρατικό δάνειο.
Και αυτό θα γίνεται – και με την βοήθεια του «μαξιλαριού» – τα επόμενα χρόνια με στόχο να έχει αποπληρωθεί πριν από το 2032, για την ακρίβεια το πολύ μέχρι το 2030, το πρώτο μνημονιακό δάνειο, έχοντας «ξοδέψει» σταδιακά και το υπόλοιπο του δανείου των 15 δις ευρώ.
Κάπου εκεί, η κυβέρνηση, όποιος τέλος πάντων βρίσκεται τότε στην κυβέρνηση, θα πρέπει να πει ένα «ευχαριστώ» στον ΟΔΔΗΧ, γι’ αυτό το «γεγονός» που δεν έχει το προηγούμενό του στην ιστορία διαχείρισης δημόσιου χρέους, μεταπολεμικά στην Ευρώπη και τον κόσμο…
