Η τρίτη εβδομάδα μετά την μεγάλη «ζημιά» της Δευτέρας 5 Αυγούστου, κλείνει με μία συνάντηση, που αρχίζει στα Βραχώδη Όρη, στις ΗΠΑ. Την περιβόητη ετήσια συνάντηση των κεντρικών τραπεζών στο θέρετρο του Jackson Hole.
Όλοι περιμένουν την ομιλία του επικεφαλής της Fed κ. Τζ. Πάουελ για το τι ακριβώς θα κάνει με τα επιτόκια, δηλαδή το «κόστος» του δανειακού χρήματος. Δηλαδή το κόστος αναχρηματοδότησης του χρέους, του δημόσιου (κρατικού) και ιδιωτικού…
Το βέβαιο είναι ότι ο κ. Πάουελ θα επιβεβαιώσει τις προθέσεις της Fed να ξεκινήσει την μείωση με μία πρώτη κίνηση στις 18 Σεπτέμβρη.
Αλλά το ερώτημα και τα …στοιχήματα δεν αφορούν αυτό.
Το μεγάλο ερώτημα είναι το πως θα το κάνει αυτό (δηλαδή θα μειώσει τα επιτόκια) χωρίς από την μία να προκαλέσει μεγάλες προσδοκίες για ταχεία μείωση – όχι βέβαια τόσο «ταχεία» όσο αυτή της αύξησης των επιτοκίων – χωρίς να προκαλέσει αύξηση του πληθωρισμού. Και από την άλλη να μη κάνει το λάθος να κινηθεί πολύ αργά και δεν προλάβει την βίαιη εισβολή μιας ύφεσης στην οικονομία.
Για να αντιληφθεί κανείς το εύρος αυτού του διλήμματος ας θυμηθούμε τι έχει προηγηθεί.
Μετά την έναρξη της πανδημίας Φεβρουάριο – Μάρτιο του 2020, ο πληθωρισμός ξεκίνησε να αυξάνεται γρήγορα και δυναμικά πάνω από το 2% (τον δηλαδή στόχο της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ) για πρώτη φορά τον Μάρτιο του 2021. Περίπου ένα χρόνο μετά.
Όμως η πρώτη αύξηση των επιτοκίων με στόχο την ανάσχεσή του ξεκίνησε από την Fed μόλις τον Μάρτιο του 2022, δώδεκα μήνες αργότερα, όταν δηλαδή ο πληθωρισμός ήταν ήδη πάνω από 8%.
Οι αυξήσεις των επιτοκίων έγιναν γρήγορα και από μηδενικά τα επιτόκια έφτασαν πάνω από το 5% με την τελευταία αύξηση των επιτοκίων της Fed τον Ιούλιο του 2023, όταν ο πληθωρισμός είχε αρχίσει να πέφτει και ήταν ήδη στο 3,2%.
Ένα χρόνο μετά ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ τον Ιούλιο του 2024 ήταν μόλις 0,3% χαμηλότερα, στο 2,9%. Προφανώς ο τρόπος που κινήθηκε αργά στην αρχή η Fed και γρήγορα στην συνέχεια, έχει μεν μειώσει τον πληθωρισμό, αλλά κάπου όλη αυτή η διαδικασία έχει σκαλώσει με την οικονομία να είναι σε μια δυναμική θετική μεν, αλλά εμφανώς έτοιμη να «φρενάρει».
Και το ερώτημα πλέον για τον κ. Πάουελ είναι αν θα είναι με όσα πει στο Jackson Hole επαρκώς πειστικός, ότι αυτό που θα κάνει δεν είναι πάλι ούτε χρονικά καθυστερημένο, ούτε …βιαστικό.
Και τα δύο θα μπορούσαν να προκαλέσουν ζημιές που να θυμίζουν την 5η Αυγούστου…
Υπάρχει «λύση»; Η χρυσή τομή όπως θα μπορούσε να πει κανείς είναι να περιγράψει ο κ. Πάουελ κάτι ανάλογο με αυτό που είχε πει πάλι στο Jackson Hole τον Αύγουστο του 2018. Τότε για να αποφύγει να πει, ότι η ποσοτική χαλάρωση πρέπει να τελειώνει και πρέπει να αυξηθεί το κόστος του χρήματος, είχε μιλήσει για την ανάγκη να πετύχει η Fed το «ουδέτερο επιτόκιο».
Το επιτόκιο δηλαδή, που δεν «σπρώχνει» αλλά ούτε «φρενάρει» την οικονομική ανάπτυξη…
Βέβαια τα όσα ακολούθησαν, ειδικά το φθινόπωρο του 2019 λίγο πριν την πανδημία, απέδειξαν ότι κάποιες τράπεζες – λέγε με JP Morgan – είναι πλέον τόσο μεγάλες και τόσο ισχυρές, που η Fed δεν μπορεί να κάνει ότι θέλει όποτε θέλει, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.
«Ουδέτερο επιτόκια» λοιπόν. Αυτό είναι η πλέον πιθανή ιστορία που πιθανώς θα ακούσουμε από τον κ. Πάουελ καθώς με ένα τέτοιο «όρο» μπορεί κι αυτός σαν την Πυθία να μιλήσει για το μέλλον χωρίς να κινδυνεύει να …εκτεθεί.
Μπορεί όμως να διαλέξει – παρά το ότι ήμαστε μόλις δύο μήνες πριν από τις εκλογές του Νοέμβρη ή μάλλον ακριβώς γι’ αυτό – και κάτι περισσότερο …επικίνδυνο, γιατί η κατάσταση είναι πραγματικά επικίνδυνη.
Μπορεί λοιπόν να προφέρει την απαγορευμένη αλλά εκρηκτική λέξη «Έλλειμα», δημόσιο έλλειμμα, αυτό που κινείται με εξωφρενικούς ρυθμούς στο 8% του ΑΕΠ (!) και είναι σύμφωνα με τα στατιστικά των ΗΠΑ το υψηλότερο ever σε περίοδο εκτός πολέμου και πανδημίας.
Με άλλα λόγια η κυβέρνηση των ΗΠΑ δανείζεται εδώ και δύο περίπου χρόνια με ρυθμούς πρωτοφανείς για καιρό ειρήνης – δεν το λες και «καιρό ειρήνης» βέβαια – για να καλύψει το δημόσιο έλλειμμα, που έχει εκτιναχθεί στο 8% του ΑΕΠ και τροφοδοτείται με καθαρό δανεισμό από την διεθνή αποταμίευση με ένα χρέος που έχει ξεπεράσει τα 35 τρισ. δολάρια.
Πως θα γίνει τώρα να σταματήσει αυτό το έλλειμμα να αυξάνεται – από την νέα κυβέρνηση – και πως θα συνεχίσει να πληρώνεται και να αναχρηματοδοτείται χωρίς να συνεχίσει να αυξάνεται το χρέος από μία οικονομία με πληθωρισμό που έχει «κολλήσει» γύρω από το 3% και κινδυνεύει να αρχίσει να ανεβαίνει και πάλι αν η μείωση των επιτοκίων καταλήξει σε νέα ποσοτική χαλάρωση;
Με φόρους ή με δασμούς και περικοπές δαπανών;
Η αλήθεια λοιπόν είναι ότι ο κ. Πάουελ πρέπει «λεκτικά» τουλάχιστον, να μιλήσει για την ταμπακιέρα. Δηλαδή για το έλλειμμα και το χρέος. Χωρίς όμως να βρεθεί να ευνοεί με τον τρόπο που θα μιλήσει (για τα επιτόκια), είτε τον Τράμπ, είτε την κα Χάρις. Δύσκολα πράγματα, ακόμα και για την Πυθία….
Αλλά μας χωρίζουν μόλις λίγες ώρες μέχρι να ακούσουμε τους χρησμούς του κ. Πάουελ που επι της ουσίας θα είναι η σημαντικότερη προεκλογική πολιτική και οικονομική ομιλία ενόψει των εκλογών του Νοέμβρη.
Και στην συνέχεια θα προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τι ακριβώς εννοεί ο ποιητής…
Αλλά αυτά θα τα πούμε από Δευτέρα που θα γυρίσουμε στο γραφείο από τις διακοπές.
