Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές στα Οικονοκλαστικά οι αποδόσεις του αμερικανικού δεκαετούς ομολόγου έχουν, μετά την πτώση στο 3,9% και πάλι ξεπεράσει το 4,5%. Και αυτό δεν είναι καλό «νέο», παρά την εκ νέου αναβολή για 90 ημέρες των δασμών για όλους εκτός Κίνας και την νέα «ανάσα» για τα χρηματιστήρια.
Όσο και αν ο πόλεμος δασμών μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας τις τελευταίες ώρες έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο, αυξάνοντας τους δασμούς μεταξύ των δύο χωρών σε επίπεδα που ισοδυναμούν με εμπορικό «εμπάργκο» του ενός απέναντι στον άλλο, ο μεγάλος «σεισμός» φαίνεται να έρχεται από αλλού.
Η αποσταθεροποίηση των αγορών ομολόγων ήτοι μιας αγοράς δεκάδων τρισεκατομμυρίων δολαρίων που πάνω της βασίζεται το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι το μεγάλο πρόβλημα «σήμερα». Πρόβλημα με κεφαλαία γράμματα για το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, πολύ σοβαρότερο από εκείνο του Σεπτέμβρη 2008.
Η σοβαρότητα αυτής της «στιγμής» έχει να κάνει με το γεγονός ότι η αγορά κρατικών ομολόγων και ειδικά των κρατικών ομολόγων ΗΠΑ, ήταν ακόμα και μετά την αποφράδα ημέρα της 15ης Αυγούστου 1971, το ασφαλές καταφύγιο των επενδύσεων, ειδικά μετά το 1981, στο διεθνές νομισματικό σύστημα, ότι και αν συνέβαινε στις άλλες αγορές.
Το 2020 η απειλή ήταν τόσο μεγάλη που η Fed παρενέβη με απολύτως τεράστιες αγορές. Ο Τζερόμ Πάουελ χρησιμοποίησε τότε αγορές περιουσιακών στοιχείων δέκα φορές μεγαλύτερες από αυτές που χρησιμοποίησε ο Μπεν Μπερνάνκε για να σταθεροποιήσει το σύστημα το 2008-9. Γιατί; Μα για να απορροφήσει τις πωλήσεις πανικού και να βάλει ένα κατώτατο όριο στην αγορά κρατικών ομολόγων ΗΠΑ, η Fed αγόρασε 1,6 τρισεκατομμύρια δολάρια σε ένα μήνα.
Η κρίση σήμερα
Μετά την αναταραχή που προκλήθηκε στις μετοχές με τις Τραμπική δασμολαγνία την περασμένη εβδομάδα (2 Απριλίου) και μετά την πτώση των τιμών του πετρελαίου, τα κεφάλαια που έφευγαν από τις χρηματιστηριακές αγορές στράφηκαν στην αγορά ομολόγων. Ήταν το ασφαλές καταφύγιο αγοράς.
Και οι αποδόσεις τους κατά συνέπεια έπεσαν μετά από καιρό κάτω από το 4%.
Αλλά, όπως σημείωνε χθεσινό σχετικό σχόλιο του Bloomberg, «κατά τη διάρκεια της Δευτέρας, οι συναλλαγές σε ομόλογα άρχισαν να γίνονται πολύ ασυνήθιστες. Τα ομόλογα άρχισαν να συμπεριφέρονται σαν μετοχές, οι τιμές τους αυξάνονταν (σ.σ. και οι αποδόσεις έπεφταν) και στη συνέχεια βυθίστηκαν…». Κάποια πολύ μεγάλα χαρτοφυλάκια που χρειάζονταν απελπισμένα ρευστότητα για να καλύψουν τρύπες και αυξημένα margin calls, λόγω επενδύσεων τεράστιας μόχλευσης, χρειάσθηκαν να πουληθούν.
Το αποτέλεσμα ήταν οι τιμές των ομολόγων να καταρρεύσουν και οι αποδόσεις να κινηθούν βίαια και πάλι προς τα πάνω. Με άλλα λόγια έκλειναν τρύπες από «μετοχές» που δεν είχαν με ρευστότητα που αντλούσαν με πωλήσεις ομολόγων.
Σε άλλο σημείωμα του διεθνούς οικονομικού τύπου διαβάζουμε «Η Τρίτη ξεκίνησε σχετικά ήρεμα (σ.σ. με άνοδο των τιμών στο χρηματιστήριο), αλλά στη συνέχεια κατά τη διάρκεια της ημέρας οι πωλήσεις ομολόγων κυριάρχησαν έναντι των αγορών ομολόγων. Και, ανησυχητικά, η πίεση από τους πωλητές εντάθηκε στο τέλος της ημέρας συναλλαγών, υποδηλώνοντας ότι οι άνθρωποι έπρεπε να πουλήσουν και να πάρουν τα χέρια τους μετρητά…».
Με άλλα λόγια η αστάθεια κορυφώνεται, όταν οι δανειστές που είναι εκτεθειμένοι στα αμοιβαία κεφάλαια υψηλού κινδύνου με πολλαπλάσια μόχλευση απεγνωσμένα ψάχνουν να διασφαλισθούν έναντι των δανείων τους.
Με τα hedge funds να είναι ο κύριος τύπος αυτού του «παίχτη» που πρέπει να ξεφύγει από τον κίνδυνο εξασφαλίζοντας πάση θυσία μετρητά. Πως; Πουλώντας τα ομόλογά τους σε κλίμακα που υπερβαίνει κατά πολύ τις φυσιολογικές συναλλαγές πωλήσεων και με ρυθμό που κατακλύζει τους αγοραστές και την ικανότητά τους να απορροφήσουν τις πωλήσεις. Το άμεσο αποτέλεσμα είναι αυτό που είδαμε από την Τρίτη μέχρι και την Τετάρτη το απόγευμα, δηλαδή οι τιμές ομολόγων να πέφτουν και οι αποδόσεις να διευρύνονται ραγδαία. Η προσωρινή αναστολή της επιβολής δασμών – σε όλους εκτός Κίνας – φυσιολογικά προκάλεσε μια ανακούφιση στις χρηματιστηριακές πιέσεις και ίσως αυτό προσωρινά εκτονώσει μέρος των πιέσεων στα ομόλογα.
Όμως αυτή η καθοδική – και αναμενόμενη – τα προηγούμενα 24ωρα πτώση των αποδόσεων και η απότομη άνοδός τους στην συνέχεια, είναι ο ορισμός της αστάθειας και της κυριαρχίας της αβεβαιότητας σε μία «αγορά» τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε πλανητική κλίμακα στο μέχρι στιγμής ασφαλέστερο επενδυτικό προϊόν του πλανήτη, τα αμερικάνικα ομόλογα δημόσιου χρέους.
Ο φόβος στις αγορές
Αυτό από μόνο του ξεσηκώνει τον «φόβο» και την κατακόρυφη αύξηση της μεταβλητότητας, εξαπολύοντας νέα κύματα αποσταθεροποίησης. Μια τέτοια «στιγμή» τον Μάρτη του 2020 με τον Covid υποχρέωσε τις Κεντρικές Τράπεζες να εισβάλουν και πάλι στις αγορές χρέους αγοράζοντας περισσότερα από 2 τρισ. δολάρια χρέους, με την Fed να έχει απορροφήσει σε μερικές εβδομάδες πάνω από 1,6 τρισ. δολάρια σε αμερικανικά ομόλογα.
Γιατί το έκανε τότε αυτό η Fed και μαζί της οι άλλες Κεντρικές Τράπεζες; Απλά για να κλείσουν τις τεράστιες και ανεξέλεγκτες «τρύπες» που δημιουργήθηκαν στο τραπεζικό σύστημα πριν αυτό καταρρεύσει. Αυτός ο «φόβος» και η ανασφάλεια είναι που σέρνεται από την Τρίτη μέχρι και σήμερα που γράφονται αυτές οι γραμμές στις διεθνείς αγορές.
Το πόσο βαθύς και πραγματικός είναι αυτός ο «κίνδυνος» θα το διαπιστώσουμε ίσως τα επόμενα 24ωρα, αν δούμε τις Κεντρικές Τράπεζες να ξαναπαίρνουν «θέση» στο γήπεδο που παίζεται πλέον αυτό το πολύ επικίνδυνο «παιχνίδι». Αναμφίβολα αυτές οι 90 ημέρες αναστολής των δασμών δίνει περισσότερο χρόνο και χώρο στις Κεντρικές Τράπεζες για να αποφασίσουν πώς θα πρέπει να κινηθούν. Συνολικά όμως το πεδίο κινδύνου παραμένει ενεργό.
Ένα παιχνίδι που ξεκίνησε σαν πόλεμος δασμών, συνεχίζεται σαν πόλεμος εμπορικών «εμπάργκο» και απειλεί να βάλει φωτιά στις διεθνείς οικονομικές αγορές με ασύλληπτες συνέπειες.
