Αναμφίβολα η απειλή του πολέμου με την μορφή νέων εστιών «πυρκαγιάς», πέρα από την Ουκρανία, την Γάζα και την ευρύτερη Μέση Ανατολή, ήταν και παραμένει η σημαντικότερη αιτία ανησυχίας.
Πολύ περισσότερο μάλιστα, αφού κάθε ημέρα που περνάει οι μοναδικές συζητήσεις που γίνονται στα ανώτερα κλιμάκια λήψης αποφάσεων στην Ενωμένη (;) Ευρώπη, αφορούν το τι και πως της αύξησης των πόρων χρηματοδότησης των εξοπλιστικών δαπανών.
Λες και δεν υπάρχει φτώχεια, ακρίβεια, πληθωρισμός, ανάγκες στην Υγεία και την Εκπαίδευση, την στέγαση, παρά μόνο η ανάγκη να πάμε σε πόλεμο…
Το ακόμα πιο παράδοξο είναι ότι αυτή η βασική απειλή του πολέμου, είτε δεν απασχολεί καθόλου, είτε όταν υπεισέρχεται δειλά – δειλά στον προεκλογικό διάλογο, αφορά στο πως θα πρέπει να παλέψει η χώρα να εξασφαλίσει ευρωπαϊκούς πόρους για να αυξήσει τον πολεμικό εξοπλισμό της…
Πέραν όμως αυτής της μάλλον οδυνηρής διαπίστωσης, υπάρχει και κάτι άλλο που δεν συζητείται καθόλου. Και όταν κάτι κάπου ακούγεται, η βιασύνη των αρμοδίων για καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις ώστε να πάψει κάθε σχετική κουβέντα είναι πρωτοφανής.
Για τι πράγμα μιλάμε; Μα για την τύχη του μοναδικού μεγάλου εν ισχύ χρηματοδοτικού εργαλείου για την εγχώρια οικονομία, το περιβόητο Ταμείο Ανάκαμψης το οποίο έχει διαθέσιμα πάνω από 37 δισ. ευρώ αποκλειστικά για… μας.
Πρόκειται για χρήματα με την μορφή επιδοτήσεων, δηλαδή δωρεάν, αλλά και δάνεια πολύ χαμηλού επιτοκιακού κόστους, από το ευρωπαϊκό ταμείο NGEU, των 750 και πλέον δισ. ευρώ, που συγκεντρώθηκαν για να στηριχθεί η ευρωοικονομία και να βγει από την πανδημία.
Τι λοιπόν «ακούγεται» στους διαδρόμους των υπουργείων που διαχειρίζονται τις ροές αυτών των πόρων;
Βασικά δεν είναι κάτι που απλώς «ακούγεται», αλλά κάτι που παίρνει καθημερινά την μορφή προειδοποιήσεων απέναντι στα υψηλά κλιμάκια, ότι η αδυναμία απορρόφησης αυτών των πόρων έχει αρχίσει και αγγίζει επικίνδυνα επίπεδα.
Πόσο επικίνδυνα; Τόσο που να απειλούνται μεγάλες απώλειες πόρων τα επόμενα τρία χρόνια μαζί και το 2024.
Τι φταίει και δεν απορροφούνται; Αυτό που πάντα έφταιγε σε ανάλογες περιπτώσεις, με προηγούμενα – πολύ μικρότερα – προγράμματα κοινοτικών πόρων, ήτοι η αδυναμία ή η απροθυμία (!) του κρατικού μηχανισμού, του «επιτελικού κράτους» συμπεριλαμβανόμενου, να κινηθεί σοβαρά και με την απαιτούμενη ταχύτητα, χωρίς παρελκυστικές τακτικές προς εξυπηρέτησης ημετέρων, για να εξασφαλίσει με αξιοπιστία τα δεκάδες δισ. ευρώ που περιμένουν στο Ταμείο.
Με την διαφορά ότι τώρα το Ταμείο αυτό έχει ημερομηνία λήξης τα τρία χρόνια που απομένουν μέχρι το 2027.
Ότι μέχρι τότε δεν έχει απορροφηθεί απλώς χάνεται.
Όταν το οικονομικό περιβάλλον είναι… θαλερό και οι οικονομίες αναπτύσσονται προφανώς υπάρχει το περιθώριο για καθυστερήσεις, απώλειες κλπ. τέτοιων πόρων. Όταν όμως, όπως τώρα, δεν υπάρχει χρηματοδότηση από πουθενά και όπως επανειλημμένα μας λένε οι Οίκοι Αξιολόγησης το τι θα συμβεί με την ελληνική οικονομία εξαρτάται καθοριστικά από την διαθεσιμότητα και την απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, οι καθυστερήσεις και οι απώλειες είναι έως και καταστροφικές…
Το πόσο ακριβής είναι αυτή η «πληροφορία» που μεταφέρουμε αποτυπώνεται στο γεγονός ότι ήδη αυτοί που ανησυχούν γιατί βλέπουν το κακό να… έρχεται, έχουν αρχίσει να προωθούν την ιδέα της ζύμωσης για την εξασφάλιση «παράτασης» στο χρονοδιάγραμμα λήξης του Ταμείου.
Από όσο γνωρίζουμε για τέτοιο θέμα δεν έχει αφεθεί περιθώριο συζήτησης στις Βρυξέλλες. Προς το παρόν τουλάχιστον.
Αλλά ακόμα και αν υπάρξει κάποιο διάδοχο χρηματοδοτικό σχήμα μετά το τέλος του Ταμείου Ανάκαμψης, όπως ξέρουμε από το παρελθόν, οι αποφάσεις για την κατανομή και την παροχή των πόρων εξαρτάται πάντα από την ικανότητα απορρόφησης που έχει δείξει η χώρα στο προηγούμενο πρόγραμμα…
Θα ήμασταν άδικοι να πούμε ότι τέτοιο πρόβλημα υπάρχει μόνο στην Ελλάδα. Υπάρχει και στην γειτονική Ιταλία, την Πορτογαλία, την κεντρική Ευρώπη και αλλού. Με την διαφορά ότι οι περισσότερες από τις χώρες αυτές είχαν περιορίσει την αποδοχή πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης μόνο στις δωρεάν παροχές πόρων περιορίζοντας στο ελάχιστον ή στο μηδέν τα δάνεια.
Στην Ελλάδα έχουμε πάρει ότι έδωσαν, δωρεές και δάνεια…
Υπάρχει βέβαια και άλλο πρόβλημα σχετικό με το Ταμείο Ανάκαμψης για το οποίο κανείς δεν θέλει να μιλήσει. Αυτό αφορά τις παράνομες απορροφήσεις πόρων που ήδη ερευνά αρμόδια επιτροπή από τις Βρυξέλλες, αλλά αυτό είναι άλλης τάξεως πρόβλημα που επίσης δεν αφορά μόνο την Ελλάδα…
Για να συνοψίσουμε το πρόβλημα. Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης που έχουν εγκριθεί και τους οποίους μπορεί να απορροφήσει η Ελλάδα, αποτελούν τον βασικό οικονομικό πυλώνα χρηματοδότησης της εγχώριας οικονομίας σε ένα διεθνές περιβάλλον οικονομικής σύσφιξης, ακριβού χρήματος και στασιμότητας. Και αυτά τα χρήματα δεν γίνεται… πόλεμος για να τα πάρουμε. Το αντίθετο μάλιστα.
Αν είναι δυνατόν…
