Υπάρχει μία γνωστή παροιμία που πάει κάπως έτσι, «τώρα που βρήκαμε παπά, να… θάψουμε καμιά δεκαριά». Το τι ακριβώς υπονοεί σαν παροιμία είναι σε όλους γνωστό γενικά. Η περίπτωση που θέλουμε εδώ να αναφερθούμε έχει να κάνει με το τραπεζικό σύστημα. Εδώ ο «παπάς» είναι ο περιβόητος Ηρακλής, όχι ο Ι, ή ο ΙΙ, αλλά ο ΙΙΙ και γιατί όχι ο… IV.
Να θυμίσουμε ότι ο «Ηρακλής» είναι το εργαλείο με το οποίο έγινε η μεγάλη επιχείρηση απαλλαγής του τραπεζικού συστήματος από το άγος των «κόκκινων δανείων» (σχεδόν στην πλειονότητά τους). Μια «πράξη» που ουσιαστικά άνοιξε το δρόμο για την αναβάθμιση του δημόσιου χρέους σε investment grade διαβάθμιση.
Ο «Ηρακλής» επέτρεψε δηλαδή την «εκκαθάριση της κόπρου των στάβλων του Αυγεία», δηλαδή των «κόκκινων δανείων» από τους ισολογισμούς των συστημικών τραπεζών, με αποτέλεσμα την επανεκκίνηση του τραπεζικού συστήματος στις χρηματαγορές και την απελευθέρωση κατά συνέπεια των τραπεζικών μετοχών από το «πηγάδι» που ήταν βυθισμένες μέχρι να συμβεί αυτό. Αυτό βέβαια έγινε μόνο αφού στάθηκε δυνατή η εξασφάλιση ως εγγύηση στην διαδικασία πώλησης ή τιτλοποίησης των κόκκινων δανείων, η απόδοση αξιολόγησης «zero risk» από την ΕΚΤ στα κρατικά ομόλογα που χρησιμοποιήθηκαν ως εγγυητικά εργαλεία.
Αυτή ήταν μία εφ’ άπαξ διαδικασία που συζητήθηκε και έγινε αποδεκτή τόσο από την Κομισιόν και την Eurostat όσο και από την ΕΚΤ που έδωσε με το «zero risk» τo τελικό πράσινο φως στην επιχείρηση. Βέβαια επειδή δεν γίνονται όλα με την μία, η εφ’ άπαξ διαδικασία έγινε …δύο φορές και μείνανε και κάτι υπόλοιπα που τώρα -μετά από πολύ διαπραγμάτευση με Βρυξέλλες και Φρανκφούρτη- μάλλον θα επαναληφθεί και τρίτη φορά για καθαρίσει εντελώς ο ορίζοντας από τα Npls.
Όμως κάποιοι, όπως έχουμε επισημάνει και παλιότερα, μαζί με τα «φρέσκα» πιέζουν ασφυκτικά να φορτωθούν στο Ηρακλή ΙΙΙ και τα «σάπια» που λένε και στην αγορά. Μας πήρανε όμως είδηση στις Βρυξέλλες και άρχισαν να κουνάνε το δάχτυλο προς τις ενδιαφερόμενες τράπεζες…
Και κατά πως φαίνεται όλες οι πλευρές θα υποχρεωθούν να είναι πιο προσεκτικές και ιδιαίτερα οι θεσμικές που έχουν και την ευθύνη της εποπτείας της όλης διαδικασίας. Όμως τώρα ξεθάφτηκε και άλλη «σκαρταδούρα» διαφορετική αυτή την φορά…
Μια ιστορία παλιά όσο τα μνημόνια
Όπως είναι γνωστό για να βγουν οι ελληνικές τράπεζες από το πηγάδι των συνεπειών της αναδιάρθρωσης του χρέους μετά το 2012, χρησιμοποιήθηκαν διάφορα εργαλεία διευκόλυνσης και στήριξης του τραπεζικού συστήματος, πάντα με τις πλάτες του ελληνικού δημοσίου (ανακεφαλαιοποιήσεις, κ.λ.π.). Ένα από τα εργαλεία αυτά ήταν και οι περιβόητοι «αναβαλλόμενοι φόροι».
Αυτό το εργαλείο ενεργοποιήθηκε από το 2013 και έκτοτε τα ίδια κεφάλαια των τραπεζών στηρίζονται σε μεγάλα ποσά που αποτελούν αναβαλλόμενους φόρους, οι οποίοι λογίζονται σαν βασικά κεφάλαια όσο οι τράπεζες δεν είναι υποχρεωμένες να τα αποδώσουν στο δημόσιο. Πόσα είναι αυτά; Αν δεν κάνουμε λάθος είναι κοντά 12 – 13 δισ. ευρώ. Πολλά λεφτά αν τα συγκρίνει κανείς με το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων των τραπεζών.
Και για να μη παρεξηγηθούμε, αυτό το είδος κεφαλαίων δεν το χρησιμοποιούν μόνο οι ελληνικές αλλά και οι ισπανικές τράπεζες, όπως και κάποιες ιταλικές. Ποια είναι λοιπόν η «ιδέα» που έχει πέσει στο τραπέζι; Η ιδέα είναι να τιτλοποιηθούν αυτές οι υποχρεώσεις και να πουληθούν στις αγορές αλλά πάντα με εγγυήσεις του ελληνικού δημοσίου, στο πλαίσιο του μοντέλου Ηρακλής ΙΙΙ ή και ΙV…
Γιατί ξαφνικά αυτή η «ιδέα»; Γιατί ο SSM της ΕΚΤ «σχολίασε» στις ελληνικές τράπεζες ότι τώρα που έχουν επανέλθει σε κερδοφορία, καλό είναι να καθαρίσουν και με τους αναβαλλόμενους φόρους, αντί να αρχίσουν να δίνουν μερίσματα. Αυτό δεν άρεσε βέβαια καθόλου, καθώς αυτομάτως κάνει δύσπιστους τους επενδυτές, για το τι τους περιμένει αν μπούν στην διαδικασία αγοράς πακέτων μετοχών, τώρα που πουλάει το ΤΧΣ στο πλαίσιο της απόσυρσης του δημοσίου από το τραπεζικό σύστημα.
Ταυτόχρονα όμως εμπλέκει και το ελληνικό δημόσιο μια τέτοια «προοπτική» για τον νέο ρόλο του «Ηρακλή», καθώς η διαδικασία αυτή θα πρέπει και πάλι να γίνει με εγγυήσεις του ελληνικού δημοσίου… Ασφαλώς στον ΟΔΔΗΧ που είχαν χάσει τον ύπνο τους για καιρό, μέχρι να εξασφαλίσουν τους όρους για ένα «Ηρακλή» made in Greece (μαζί με τον εμπνευστή του Γ. Ζαββό), δεν θα πρέπει να αισθάνονται ιδιαίτερη ευχαρίστηση όταν ξεπετάγονται δεξιά και αριστερά καινούργιες «ιδέες» για αύξηση των εγγυήσεων του δημοσίου…
Σε κάθε περίπτωση η ιστορία αυτή, δηλαδή ο Ηρακλής Ι και ΙΙ, δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς ότι σε τελευταία ανάλυση ήταν η κορυφαία «στιγμή» της …σύλληψης της διαδικασίας αναβάθμισης του δημόσιου χρέους. Και δεν έγινε εύκολα. Αυτή η διαδικασία έχει ακόμα δρόμο μπροστά της. Πράγμα που δεν επιτρέπει σε κανένα να της βάζει προβλήματα στον δρόμο της, μόνο και μόνο για να ξεφορτωθεί ο ίδιος τις δικές του υποχρεώσεις.
