Όταν μιλάει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος και μάλιστα σε εξειδικευμένο κοινό του τραπεζικού χώρου και επιλέγει ένα συγκεκριμένο θέμα για να συγκεντρώσει την προσοχή αυτών που τον ακούουν, καλό είναι πάντα να προσέχει κανείς.
Πολύ περισσότερο όταν αυτό γίνεται σε μία περιοχή της ευρωπαϊκής τραπεζικής αγοράς, όπως το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, στο οποίο τις τελευταίες δεκαετίες έγινε η μεγαλύτερη μεταπολεμικά αναδιάρθρωση/διάσωση τραπεζικού συστήματος στην Ευρώπη.
Το εγχώριο τραπεζικό σύστημα έχει διασωθεί από την κήρυξη χρεοστασίου την προηγούμενη δεκαετία, μέσω της καθολικής του κρατικοποίησης (bail-in) και την πρωτοφανή στα ιστορικά του τραπεζικού συστήματος συγκεντροποίησή του σε τέσσερεις συστημικές τράπεζες.
Η σχετική διαδικασία για να μη ξεχνιόμαστε βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη καθώς η απαλλαγή των ισολογισμών των συστημικών τραπεζών από την ωρολογιακή βόμβα των npls/npes έχει ακόμα δουλειά να κάνει όπως φαίνεται με τον Ηρακλή ΙΙΙ να ετοιμάζεται.
Αλλά οπωσδήποτε πουθενά δεν φαίνεται να υφίσταται έστω και το παραμικρό ίχνος κινδύνου ανάλογου της προηγούμενης περιόδου.
Επίσης πρέπει να υπενθυμίσουμε πως η διαδικασία της συγκεντροποίησης, είχε ξεκινήσει και άρχισε να υλοποιείται μαζί με την εκκίνηση της διαδικασίας υιοθέτησης του Ευρώ.
Η επιλογή του κ. Στουρνάρα
Τι συνέβη λοιπόν και ο κ. Στουρνάρας επέλεξε να μιλήσει «σήμερα» και υπό τις παρούσες συνθήκες στο ακροατήριό του (Συνέδριο “Banking Resolution at Ten: Experiences and Open Issues”), για τι πρέπει να αλλάξει στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα προκειμένου να αποφευχθούν νέες «περιπέτειες» από το ενδεχόμενο κατάρρευσης των μικρομεσαίων τραπεζών;
Και μάλιστα σε ένα τραπεζικό περιβάλλον στο οποίο οι μικρομεσαίες τράπεζες είναι είδος προς εξαφάνιση στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα;
Κατ’ αρχήν να υπενθυμίσουμε τι ακριβώς επισήμανε με διακριτικό, αλλά σαφή ως προς το περιεχόμενο, λόγο ο διοικητής της ΤτΕ.
Είπε, πως αν και η χρήση διαδικασιών «αφερεγγυότητας» (δηλαδή διαπίστωσης και αντιμετώπισης κινδύνου κατάρρευσης) μπορεί να αποτελεί αξιόπιστη λύση για τις μικρές ή μεσαίες τράπεζες, ενδέχεται να υπάρχουν περιπτώσεις, όπως παρατηρήθηκε και στις ΗΠΑ, όπου «η προοπτική απομείωσης ή η απομείωση των καταθέσεων μπορεί να οδηγήσει σε μαζικές αναλήψεις από τους μη καλυπτόμενους καταθέτες σε άλλες τράπεζες που θεωρούνται παρόμοιες με τις προβληματικές τράπεζες, δημιουργώντας συστημικό πρόβλημα».
Με άλλα λόγια είπε ότι αυτό που συνέβη πέρσι τέτοιο καιρό στις ΗΠΑ – και δεν έχει κλείσει ακόμα σαν πρόβλημα – είναι κάτι που μπορεί να μας συμβεί και εδώ και γι’ αυτό πρέπει να δούμε τι μπορεί να γίνει για να αποφευχθεί ο κίνδυνος μιας και στην Ευρωζώνη δεν μπορούν να γίνουν όσα γίνονται ακόμα και σήμερα στις ΗΠΑ…
Και προτείνει ότι «πρέπει να διασφαλίσουμε την ευελιξία στη χρήση στρατηγικών εξυγίανσης για την αντιμετώπιση διαφορετικών σεναρίων, συμπεριλαμβανομένων των κρίσεων ρευστότητας…».
Τι σημαίνει αυτό; Σε απλά ελληνικά σημαίνει ότι μπορεί ξαφνικά να παρουσιασθούν συνθήκες όπου μία τράπεζα – ναι και εδώ στην Ελλάδα – να μείνει από λεφτά.
Και τι συμβαίνει τότε; Όλοι τρέχουν να αποσύρουν τις καταθέσεις τους. Και επειδή στην Ελλάδα ήμαστε και κανείς δεν ξεχνάει ούτε τα capital controls ούτε τα όσα έχουν μεσολαβήσει μετά το 2010 – 2011, αν συμβεί κάτι σε μία μικρή τράπεζα κανείς δεν θα πιστέψει ότι η διπλανή της όσο μεγάλη και αν είναι δεν θα πάθει το ίδιο…
«Στο πλαίσιο αυτό», λοιπόν λέει ο κ. Στουρνάρας «ίσως χρειαστεί να εξετάσουμε κατά πόσον τα εργαλεία μεταφοράς ή ένας συνδυασμός στρατηγικών μπορεί να είναι καταλληλότερος από την εφαρμογή του εργαλείου διάσωσης με ίδια μέσα (bail-in)…».
Δηλαδή αυτή την φορά επειδή σε λίγο το «μαξιλάρι» του τρίτου δανείου θα έχει πάει για προεξόφληση χρέους και δεν θα υπάρχουν λεφτά στην άκρη για διασώσεις τραπεζών πρέπει να δούμε πως θα το κάνουμε.
Και για να μην αφήσει κανένα περιθώριο για το θέμα που μιλάει, εξηγεί: «η διασφάλισης επαρκούς ρευστότητας κατά την εξυγίανση είναι υψίστης σημασίας. Οι αρχές θα πρέπει να είναι έτοιμες να παράσχουν ρευστότητα, όπως συνέβη στις ΗΠΑ και την Ελβετία. Από την άλλη, οι αρχές εξυγίανσης και οι αρμόδιες εποπτικές αρχές θα πρέπει σε συνεργασία με τις τράπεζες να διασφαλίσουν ότι οι τελευταίες μπορούν να κινητοποιούν γρήγορα εξασφαλίσεις, όταν αυτό είναι αναγκαίο».
Ήτοι από την μία πρέπει να ήμαστε έτοιμοι για να μην υπάρξει bank run σε κάποια τράπεζα και από την άλλη οι «άλλες» τράπεζες να είναι σε θέση να έχουν τόσο ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία που αν οι αποταμιευτές ζητήσουν τα λεφτά τους, αυτές να μπορούν να τα δώσουν για να εξασφαλίσουν την απαραίτητη εμπιστοσύνη στο σύστημα.
Και να μην έχουμε χιονοστιβάδα τραπεζικών καταρρεύσεων…
Όλα αυτά και λογικά και κατανοητά ακούγονται όταν τα «μεταφράσεις» με απλά λόγια.
Εκείνο που δεν είναι ούτε λογικό, ούτε κατανοητό, είναι το γιατί ένα τέτοιο «θέμα» να τίθεται σήμερα και μάλιστα με τόση σαφήνεια στο «…σπίτι του κρεμασμένου», που οι μνήμες και οι ζημιές είναι ακόμα στο τραπέζι.
Σ’ αυτό το ερώτημα τα Οικονοκλαστικά δεν είναι σε θέση να απαντήσουν.
Ή μάλλον δεν μπορούν να γνωρίζουν τους λόγους που κάνουν τον Διοικητή της ΤτΕ να μιλάει γι’ αυτό.
Εκείνο που γνωρίζουμε όμως, είναι ότι ο σχεδόν ξεχασμένος όρος «capital controls» έχει αρχίσει να ακούγεται – πολύ διακριτικά είναι αλήθεια, αλλά «ακούγεται» – μεταξύ θεσμικών οικονομολόγων τόσο στην Ευρωζώνη όσο και στις ΗΠΑ, καθώς η ένταση των διεθνών γεωπολιτικών αναταραχών (ιδιαίτερα μετά το 2022) τροφοδοτεί ανατροπές στις νομισματικές πολιτικές και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
Πολιτικές που επηρεάζουν ή ακριβέστερα απειλούν να ανατρέψουν τις «φυσιολογικές» διεθνείς ροές κεφαλαίων με βίαιο τρόπο.
Αυτό είναι αρκετά ευδιάκριτο πλέον πίσω από τις δημόσιες πιέσεις Μακρόν για την επίσπευση της ολοκλήρωσης της ευρωπαϊκής αγοράς κεφαλαίων, πίσω από τις σχετικές διστακτικές συζητήσεις των ΥΠΟΙΚ στο Eurogroup στις αρχές της εβδομάδας.
Αλλά είναι ακόμα πιο ευδιάκριτο στις συνέπειες που έρχονται σε διεθνές νομισματικό επίπεδο από την επικείμενη στροφή στην πολιτική επιτοκίων των ΗΠΑ, σε συνδυασμό με τους «κεφαλαιακούς δασμούς» που συζητούνται στην Ουάσιγκτον ως ενδεχόμενο για την «εξωτερική» αγορά αμερικάνικου χρέους…
Μια «ματιά», ξανά στα όσα συνέβησαν την πενταετία 1980 – 1985, είναι ίσως ενδεικτική των όσων αρχίζουν να «ωριμάζουν» με μία πρωτόγνωρη δυναμική, εν όψη των αμερικανικών εκλογών του Νοεμβρίου, όποιος και αν είναι ο νικητής σ’ αυτές…
