Το απρόσμενο στην χθεσινή απόφαση της Fed, προφανώς δεν ήταν η μείωση του επιτοκίου κατά 0,25%. Αυτό είχε ήδη προεξοφληθεί και θα ήταν έκπληξη αν δεν είχε συμβεί.
Εκείνο που ήταν έκπληξη και έχει αρχίσει να «τρομάζει» τις αγορές ήταν η αλλαγή πλεύσης για το 2025 και η προαγγελία επιβράδυνσης της επόμενων μειώσεων των επιτοκίων από την Fed. Οι μέχρι πρόσφατα εκτιμήσεις – με τις ευλογίες των στελεχών της Fed – έκαναν λόγο για 4 ίσως και 5 μέσα στο 2025. Και ξαφνικά οι επικείμενες μειώσεις έγιναν μόλις 2 μετά τις χθεσινές ανακοινώσεις. Και όχι μόνο αυτό. Από την χθεσινή συνάντηση της Fed (FOMC) διέρρευσε χωρίς να διαψευσθεί ότι υπήρξαν και μέλη της Επιτροπής που ψήφισαν να αναβληθεί η χθεσινή περικοπή.
Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι στον ορίζοντα του 2025, οι αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων θα κινηθούν στα «ψηλά» τους, οι ροές κεφαλαίων απ’ «έξω» προς τα «μέσα», δηλαδή στο δολάριο, θα συνεχισθούν και θα αυξηθούν. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα άλλα νομίσματα, μαζί και το Ευρώ, θα χάσουν έδαφος έναντι του δολαρίου…
Αυτό για τις ΗΠΑ «σημαίνει» ότι η απόκλιση ανάμεσα στον «τόκο» που οι αγορές θα ζητάνε για να αγοράσουν το ραγδαία διευρυνόμενο αμερικάνικο χρέος και το επίσημο επιτόκιο της Fed, θα συνεχίσει μεν να αυξάνεται, αλλά με πολύ συγκρατημένο τρόπο, ώστε να επιτρέπει στην κυβέρνηση να καλύπτει το τεράστιο δημόσιο έλλειμμα, με τους λιγότερους δυνατούς κραδασμούς.
Για πόσο όμως αυτό θα μπορεί να συνεχισθεί; Με τις ανακοινώσεις της χθες η Fed έκανε σαφές ότι δεν μπορεί να γνωρίζει. Και το μόνο που μπορεί να κάνει είναι ένα βήμα πίσω μέσα στο 2025 περιμένοντας να δει τι θα συμβεί με την νέα οικονομική πλατφόρμα Τραμπ, των δασμών, των φοροαπαλλαγών και των δημοσιονομικών περικοπών που έχει αναθέσει ο Τραμπ στον «φίλο» του Έλον Μασκ.
Οι «δικαιολογίες» που χρησιμοποίησε η Fed χθες για να δρομολογήσει αυτή την αλλαγή γραμμής ήταν οι διαπιστώσεις της πως ο πληθωρισμός είναι περισσότερο επίμονος από όσο υπολόγιζε… Αστεία πράγματα, αφού κανένα δεδομένο από τις προηγούμενες εκτιμήσεις της (που προέβλεπαν 4 – 5 μειώσεις το 2025) δεν έχει στο μεταξύ αλλάξει ουσιαστικά. Το μόνο που έχει αλλάξει είναι η επιβεβαίωση των εξαγγελιών της νέας οικονομικής πολιτικής πολιτικής Τραμπ που όλοι συμφωνούν πως θα επαναφέρουν τις πληθωριστικές πιέσεις.
Η πίεση στο Ευρώ
Με αυτά τα δεδομένα η Ευρωζώνη, που διατρέχει μία σαφή περίοδο επιβράδυνσης της οικονομίας, σχεδόν σε όλα τα επίπεδα, με αυξανόμενη «έξοδο» κεφαλαίων, δηλαδή της ευρωπαϊκής αποταμίευσης προς την περιοχή του δολαρίου και με αόρατη στον ορίζοντα κάθε δυνατότητα ανάκαμψης, μπαίνει σε μία διαδικασία διολίσθησης της ισοτιμίας του Ευρώ έναντι του δολαρίου απόλυτα ορατή.
Και η ΕΚΤ δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να την αναχαιτίσει. Μόλις την περασμένη εβδομάδα η ΕΚΤ ξεκαθάρισε το τοπίο λέγοντας ότι έχει έρθει η ώρα για μείωση των επιτοκίων… Αυτό σημαίνει ότι αν οι εγγενείς αποπληθωριστικοί παράγοντες στην περιοχή της Ευρωζώνης δεν είναι αρκετά ισχυροί, ενισχύεται ο συνδυασμός των συγκυριακών δυνάμεων εξωτερικών και εσωτερικών, που μπορούν να αναζωπυρώσουν τις πληθωριστικές πιέσεις που υποτίθεται ότι υποχώρησαν το 2024. Και η απειλή του «στασιμοπληθωρισμού» για την οποία είχε μιλήσει αρκετές φορές μέσα στο 2024 ο κ. Στουρνάρας νάσου την και πάλι εδώ.
Λίγο πολύ μοιάζει με ένα «φαύλο κύκλο» που τροφοδοτείται από τον συνδυασμό τόσο της εσωτερικής αδυναμίας της Ευρωζώνης να χειρισθεί αυτόνομα και ανεξάρτητα, την σχέση δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής, όσο και από τις ανάγκες της αμερικάνικης οικονομίας να «εξάγει» – για άλλη μία φορά – τα δικά της αδιέξοδα σε «φίλους και εχθρούς».
Μπορεί το Ευρώ να αντέξει αυτή την πίεση και να μη την «μετακυλήσει» με βίαιο τρόπο στα επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά της Ευρωζώνης μέσα στο 2025;
Κάποιοι στο περιβάλλον του νέου ΥΠΟΙΚ των ΗΠΑ, του κ. Μπέσσεντ, λένε πως ίσως έχει έρθει η ώρα για κάτι ανάλογο με εκείνο που έγινε το 1985, την Συμφωνία στο Plaza.
Μία συμφωνία νομισματικής εξισορρόπησης τότε (αφού είχαν αποτύχει όλες οι άλλες προσπάθειες που είχαν προηγηθεί), που επέτρεψε την συγκράτηση της συναλλαγματικής ανατίμησης του δολαρίου. Αυτή που είχε προκύψει από τα αλλεπάλληλα σοκ της δεκαετίας του ’70 και κυρίως από τις ακραίες τότε κινήσεις του Volker (Fed).
Βέβαια κανείς δεν ξεχνάει ότι την Συμφωνία στο Plaza (1985) κάποιοι την πλήρωσαν, κυρίως στην Ιαπωνία (γιεν) αλλά και στην Ευρώπη (μάρκο). Με την διαφορά ότι τότε μπορούσαν ακόμα να αντέξουν μια τέτοια πίεση.
Σε κάθε περίπτωση όμως και το να ανοίξει επίσημα μια τέτοια συζήτηση είναι σημαντικό. Και θα έχει ασφαλώς τις συνέπειές του. Καθώς τόσο το δημόσιο όσο και το ιδιωτικό χρέος σήμερα δεν έχει καμία σχέση σε μέγεθος και ποιότητα με ότι υπήρχε το 1985…
