Η ελληνική οικονομία, όπως όλοι γνωρίζουν, έχει να βασικό – δομικό χαρακτηριστικό που αποτελεί πρόβλημα διπλής όψης: μεγάλο μόνιμο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και πολύ χαμηλή παραγωγικότητα.
Το 2024 λόγω αφ’ ενός του τουρισμού και αφ’ εταίρου της ουσιαστικής ενεργοποίησης του Ταμείου Ανάκαμψης (τόσο το δανειακό σκέλος όσο και αυτό των επιδοτήσεων) κατάφερε να «καλύψει» και να υπερκαλύψει αυτό το πρόβλημα. Και μάλιστα με τρόπο που το τελικό αποτέλεσμα να δώσει ένα ρυθμό ανάπτυξης από τους υψηλότερους στην ΕΕ.
Αυτό ήταν δυνατό για δύο λόγους που και οι δύο έχουν να κάνουν κατά βάση με το εξωτερικό περιβάλλον στο οποίο «δουλεύει» η εγχώρια οικονομία, ήτοι το περιβάλλον της Ευρωζώνης.
Για τον τουρισμό τα νούμερα είναι γνωστά. Αν μάλιστα οι διαφαινόμενες «αναταραχές» στο χρηματοπιστωτικό και γεωπολιτικό σύστημα δεν ξεπεράσουν κάποια «όρια», τα νούμερα αυτά μπορούν να επαναληφθούν λίγο πάνω, λίγο κάτω.
Το 2024 ήταν επίσης μία χρονιά που οι εισροές από το Ταμείο Ανάκαμψης για επενδύσεις κάλυψαν και υπερκάλυψαν το σχεδόν μόνιμο εδώ και χρόνια «επενδυτικό κενό» στην οικονομία της χώρας. Αλλά ακριβώς λόγω του ότι οι κεφαλαιακές εισροές προέρχονται από την πηγή αυτή, δεν έγινε δυνατό να αλλάξει κάτι ουσιαστικό στα επίπεδα της παραγωγικότητας της οικονομικής δραστηριότητας συνολικά για την οικονομία. Τα στοιχεία της ΤτΕ αποδεικνύουν ότι η Ελλάδα εξακολουθεί πέραν της αγοραστικής δύναμης των μισθών να βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις στην λίστα του ρυθμού βελτίωσης της παραγωγικότητας…
Το 2025 δεν έχει μέχρι στιγμής προβάλει καμία νέα προϋπόθεση αλλαγής αυτής της πραγματικότητας. Αλλαγής που να δημιουργεί προσδοκίες για βελτίωση στο μέτωπο της παραγωγικότητας στην εγχώρια οικονομία.
Η μοναδική θετική προσδοκία έχει να κάνει με την «απορρόφηση» των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης (ΤΑ) που αποτελούν σημαντικό μέρος της συγκρότησης του ΑΕΠ για την χώρα. Αν όλα πάνε καλά τότε ένα ποσοστό της τάξης του 5% του ΑΕΠ θα προέρχεται το 2025 από το ΤΑ. Βέβαια στα ψιλά γράμματα των πληροφοριών που έχουμε για την απορρόφηση των πόρων του ΤΑ διαβάζουμε ότι η απορρόφηση των πόρων δεν ταυτίζεται με την διάθεσή τους (εκταμίευση) στα έργα και τα προγράμματα για τα οποία έχουν δεσμευθεί.
Αυτό το σκέλος της διαδρομής των κεφαλαίων του ΤΑ καθυστερεί σημαντικά. Σαν κεφάλαια ενισχύουν προσωρινά το αποθεματικό ρευστότητας -το περιβόητο «μαξιλάρι»- με το οποίο ξαλαφρώνει το χρέος μέσα από επιλεκτικές και εξαιρετικά εύστοχές είναι αλήθεια, κινήσεις ενεργού διαχείρισης (ΟΔΔΗΧ) του χρέους, βελτιώνοντας ταυτόχρονα την εικόνα του τόσο σαν ποσοστό του ΑΕΠ όσο και σαν κόστος εξυπηρέτησης. Αυτό όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι συμβαίνει εξ αιτίας των δραματικών συνεπειών των τριών μνημονίων…
Η «διαδρομή» αυτή των κεφαλαίων του ΤΑ, από τις Βρυξέλλες και το Λουξεμβούργο στην Αθήνα, μπορεί να πει κανείς ότι αν και «καθυστερεί» να φτάσει στους τελικούς αποδέκτες εν τούτοις είναι με τον τρόπο αυτό διπλά «χρήσιμη» για την διατήρηση της ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα, αλλά και στην εξυπηρέτηση του χρέους…
Αυτό παρ’ ότι εξαιρετικά χρήσιμο, δεν επιταχύνει την οικονομική δραστηριότητα με τρόπο που να βελτιώνει, είτε το έλλειμμα του Ισοζυγίου, είτε την επενδυτική στήριξη της προσπάθειας αύξησης της παραγωγικότητας της Οικονομίας.
Τι μπορεί να αλλάξει σ’ αυτή την «ταυτότητα» το 2025; Πολλά και σημαντικά.
Κατ’ αρχήν η επιστροφή Τραμπ στον Λευκό Οίκο δρομολογεί ανατροπές αφ’ ενός στο οικονομικό και αφ’ εταίρου στο γεωπολιτικό τοπίο διεθνώς μαζί και στην Ευρωζώνη. Είτε το ένα, είτε το άλλο, είτε και ο συνδυασμός των δύο μπορούν να προκαλέσουν πολλαπλές αιτίες και αφορμές, για μείζονος σημασίας και έκτασης συνέπειες στις χρηματαγορές και στις αγορές συναλλάγματος, αφού πριν «ταράξουν» το χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Ο λόγος είναι ένας και βασικός: το ανεξέλεγκτο και απύθμενο πηγάδι του αμερικανικού δημόσιου χρέους το οποίο εξυπηρετείται αποκλειστικά χάρη στην διεθνή αποταμίευση και την εξασφάλιση των δολαριακών ροών κεφαλαίων στις αμερικανικές κεφαλαιαγορές. Ο μηχανισμός εξυπηρέτησης του αυτού του χρέους λειτουργεί σαν τροφοδότης των χρηματαγορών και του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Οποιαδήποτε αναταραχή στην «διαδικασία» αυτή από τις πολιτικές Τραμπ, δρομολογεί συνέπειες σε ένα παγκοσμιοποιημένο -παρά τα προβλήματα- σύστημα στο οποίο η ευρωζώνη και το ευρώ, υπό τις παρούσες συνθήκες αποτελούν την «Αχίλλειο Πτέρνα».
Με άλλα λόγια οι μεγάλες αλλαγές ή και ανατροπές το 2025 για την εγχώρια οικονομία, αποτελούν αναπόφευκτες συναρτήσεις των άμεσων ανατροπών στο διεθνές και ευρωπαϊκό περιβάλλον.
Αλλαγές οι οποίες δεν είναι δυνατό να συγκρατηθούν ή να ελεγχθούν σε επίπεδο χώρας από τις δικλείδες ασφαλείας που έχουν ενεργοποιήσει ούτε τα τρία μνημόνια, ούτε ο ζουρλομανδύας του επικαιροποιημένου Συμφώνου Σταθερότητας, καθώς και οι δύο καθοριστικοί παράγοντες για την εγχώρια οικονομία, έλλειμμα Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών και Τουρισμός είναι άμεσα εξωγενείς.
Μένει το Ταμείο Ανάκαμψης για το 2025 και το 2026 (που κλείνει) να σώσει ότι μπορεί να σωθεί, αν η διεθνής καταιγίδα ξεσπάσει.
