Η καρδιά της χθεσινής ανακοίνωσης της Fed, αυτή με την οποία άφησε τα επιτόκια του δολαρίου αμετάβλητα, ήταν η φράση «η αβεβαιότητα γύρω από τις οικονομικές προοπτικές έχει αυξηθεί…».
Στις προφορικές επεξηγήσεις που έδωσε στους δημοσιογράφους ο διοικητής της Fed, Τζερόμ Πάουελ, πρόσθεσε άλλη μία φράση: δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ακόμα ποιες θα είναι οι συνέπειες της οικονομικής πολιτικής (δασμοί) του Τραμπ.
Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες η ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την επόμενη ημέρα (20.3.2025), άρχισε μία (επικίνδυνη) συζήτηση: την χρηματοδότηση ενός γιγάντιου σχεδίου πολεμικού επανεξοπλισμού της Ε.Ε., σε συνθήκες που η οικονομία της βρίσκεται σε σαφή επιβράδυνση αν όχι στασιμότητα, υπό την πίεση της δασμολογικής πολιτικής Τραμπ.
Με άλλα λόγια ένα σχεδιασμό για μια τεράστια δαπάνη, ανάλογη εκείνης που χρειάσθηκε για να αντιμετωπισθεί η πανδημία. Και αυτό σε συνθήκες που οι ισολογισμοί των κρατών μελών είναι ελλειμματικοί και η νομισματική πολιτική (ΕΚΤ) και δημοσιονομική πολιτική (Σύμφωνο Σταθερότητας) αποκλείουν την περαιτέρω χρηματοδότηση της αύξησης χρέους και ελλειμμάτων, «παρά την ρήτρα διαφυγής». Και βέβαια με την δεδομένη την άρνηση από πλευράς των πλεονασματικών οικονομιών για έκδοση αμοιβαίου χρέους, δηλαδή ευρωομολόγων, με εγγυητή τις χώρες μέλη.
Αυτή την αντίφαση στις Βρυξέλλες θεωρούν ότι μπορούν να την λύσουν στρέφοντας την προσοχή της χρηματοδότησης «αλλού», στην λαϊκή αποταμίευση και στην τιτλοποίησή της, με τελικό προϊόν την έκδοση ευρωομολόγων.
Η «ιδέα» για την οποία γράφουν τα Οικονοκλαστικά και το Newsit εδώ και μέρες, ανήκει στην Κομισιόν και έχει ζυμωθεί εδώ και καιρό αλλά δεν εύρισκε το κατάλληλο πολιτικό έδαφος για να προχωρήσει.
Πολύ πρόσφατα όμως η συνεργασία Κομισιόν και Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων με την σιωπηρή ανοχή της ΕΚΤ κατάφερε να το βάλει στο τραπέζι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, προκειμένου να δρομολογηθούν οι σχετικές διαδικασίες.
Η «ιδέα» δεν είναι απλά – όπως σωστά έχει αναφερθεί από διεθνείς οικονομικούς σχολιαστές και έχει μεταφερθεί και στα ελληνικά ΜΜΕ – «η μετατροπή της μικρής αποταμίευσης αλλά και των αποθεματικών των συνταξιοδοτικών ταμείων, σε όπλα», στο όνομα της βελτίωσης της απόδοσης των καταθέσεων, αλλά και κάτι ακόμα περισσότερο.
Είναι η «κερκόπορτα» για να ανοίξει ο δρόμος στην ενιαία αγορά κεφαλαίων, παρακάμπτοντας την απόλυτη άρνηση των (πλούσιων) κρατών μελών για έκδοση κοινού χρέους, δηλαδή Ευρωομολόγων.
Με αρχικό κεφάλαιο ένα μικρό σχετικά μέρος των καταθέσεων (10 τρισ. ευρώ) που «αργούν» σε χαμηλότοκους λογαριασμούς – ακούγεται ότι το εναρκτήριο ποσό δεν θα ξεπερνάει τα 500 δισ. ευρώ – θα προχωρήσει ένα πρόγραμμα τιτλοποιήσεων σε μεσομακροπρόθεσμες διάρκειες με αποδόσεις σαφώς μεγαλύτερες των τόκων που αποφέρουν σήμερα αυτές οι καταθέσεις στο τραπεζικό σύστημα.
Το πλάνο έχει δουλευτεί εδώ και καιρό. Η αρχική «μόχλευση» αυτού του ποσού έχει μία δυναμική που προβλέπεται να υπερκαλύψει το 1/3 των συνολικών καταθέσεων και διαμορφώνει μία αγορά ευρωομολόγων που τελικά θα είναι σε θέση να καλύψει όλες τις διάρκειες που απαιτεί μία αγορά με μεγάλο βάθος. Αλλά… Για να προχωρήσει αυτή η παράκαμψη στην έκδοση ευρωομολόγων, η οποία θα στηρίζεται πλέον στην λαϊκή αποταμίευση και όχι στους κρατικούς προϋπολογισμούς, άρα αποφεύγει τις γνωστές αρνήσεις (Γερμανία, Ολλανδία, Φιλανδία, κ.λ.π.), χρειάζεται μία πολύ μεγάλης έκτασης προσαρμογή στο νομικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα των χωρών μελών.
Και αυτό χρειάζεται χρόνο και πολιτικό κεφάλαιο ικανό να περάσει αυτές τις αλλαγές…
Αυτό είναι το δύσκολο κομμάτι καθώς η πολιτική αστάθεια στην Ευρωζώνη δεν επιτρέπει εύκολες αποφάσεις στα κοινοβούλια.
Και εδώ όμως η Κομισιόν έχει προβλέψει μηχανισμούς «παράκαμψης». Σύμφωνα με το κανονιστικό πλαίσιο της Ε.Ε. η συμφωνία αυτή μπορεί να ξεκινήσει ακόμα και μόνο από τις χώρες που κατ’ αρχάς θα συμφωνήσουν. Όπως π.χ. με το Ευρώ και την Ευρωζώνη στην Ε.Ε.
Εδώ το Βερολίνο φαίνεται ήδη να προετοιμάζει το έδαφος καθώς ο επικείμενος Γερμανός καγκελάριος έχει ήδη εκφράσει την θέση ότι βλέπει με καλό μάτι μία αναδιάταξη δυνάμεων στην Ε.Ε. πάνω στο σχήμα Σόιμπλε, αυτό τον ομόκεντρων κύκλων, δηλαδή της Ε.Ε. των πολλών ταχυτήτων…
Βέβαια ένα τέτοιο σχέδιο για έκδοση ευρωομολόγων με βάση τις αποταμιεύσεις (μικροκαταθέτες, αποθεματικά Ταμείων, κ.λ.π.) προϋποθέτει κάποιες ριζικές αλλαγές στο καθεστώς ιδιοκτησίας, ελέγχου, εκπροσώπησης, κ.λ.π.
Και μένει να δούμε τι άλλες «ιδέες» έχει ετοιμάσει η Κομισιόν.
