Με το που μπήκε αυτή η εβδομάδα πολλά παράδοξα συμβαίνουν. Θα περιοριστούμε μόνο σ’ αυτά που … βγάζουν μάτι και δεν είναι άμεσα πολιτικά. Δηλαδή τίποτα από φωτιές, συνέδρια, εκλογές, κ.λπ.
Κοιτάζουμε λοιπόν τον χρυσό, το ευρώ και το δολάριο, κοιτάζουμε τα «τιμολόγια» της Τράπεζας της Ελλάδος και βλέπουμε παράδοξα πράγματα.
Το Ευρώ έχει ανατιμηθεί σφόδρα έναντι του δολαρίου και έχει ξεπεράσει το 1,1 δολάριο ανά ευρώ. Την ίδια στιγμή ο χρυσός έχει χτυπήσει … ταβάνι και σταθερά κινείται πάνω από τα 2530 δολάρια. Θα πει κανείς, ωραία που είναι το παράδοξο, «πέφτει» το δολάριο έναντι του Ευρώ άρα καλά κάνει ο χρυσός και ανεβαίνει σε τιμές δολαρίου, έστω και αν αυτό σπάει διαρκώς νέα ρεκόρ ύψους.
Θα περίμενε λοιπόν κανείς ότι με το ευρώ να ανατιμάται έναντι του δολαρίου τόσο πολύ, η τιμή του χρυσού σε Ευρώ (που ακριβαίνει) και όχι σε δολάριο (που πέφτει) θα είχε το πολύ – πολύ μια μικρή ανοδική διαφορά.
Όμως Δευτέρα πρωί 19 Αυγούστου το δελτίο τιμών της Τράπεζας Ελλάδος έχει στείλει την χρυσή λίρα Αγγλίας στα 619,74 ευρώ (!) από 611 που ήταν μόλις την Παρασκευή. Η απλή αριθμητική με την αναλογία που επιβάλλουν οι αριθμοί στην βάση της ακραίας ανατίμησης του Ευρώ έναντι του δολαρίου, οδηγεί στο ότι η ΤτΕ θα έπρεπε να είχε κρατήσει τις τιμές της χρυσής λίρας στα επίπεδα της Παρασκευής αν όχι και χαμηλότερα. Αντίθετα η τιμή της χρυσής λίρας έχει ανέβει κατακόρυφα.
Γιατί συμβαίνουν αυτά τα παράδοξα; Η αλήθεια είναι ότι με τις προσδοκίες για μείωση των αμερικάνικων επιτοκίων να εντείνονται και να πολλαπλασιάζονται, η διολίσθηση του δολαρίου έναντι του Ευρώ είναι δικαιολογημένη. Οι αγορές προεξοφλούν χαμηλότερα επιτόκια και φθηνότερο δολάριο.
Jackson Hole και δολάρια
Αυτά άλλωστε περιμένουν όλοι να ακούσουν αυτή την εβδομάδα από το Jackson Hole, το γνωστό θέρετρο στα Βραχώδη Όρη στις ΗΠΑ, όπου οι κεντρικοί τραπεζίτες με πρώτους τον Τζ. Πάουελ και την κα Λαγκάρντ θα «εξηγήσουν» στο πλαίσιο του ετήσιου συμποσίου, από τις 22 μέχρι και τις 24 Αυγούστου, τι λένε τα … δεδομένα.
Λίγο πολύ κάτι σαν … σύγχρονο Μαντείο των Δελφών, όπου αντί των καπνών της δάφνης, οι κεντρικοί τραπεζίτες «διαβάζουν» τα περιβόητα δεδομένα, του πληθωρισμού, της κατανάλωσης, της οικονομικής δραστηριότητας, κ.λ.π. Πάντα όμως χωρίς να αναφέρουν ποτέ τις απαγορευμένες λέξεις, δημόσιο και ιδιωτικό χρέος, εκλογές Νοέμβρη κ.λ.π.
Από εκεί λοιπόν ο αναμενόμενος «χρησμός» είναι ότι το δολάριο θα γίνει φθηνότερο, αφού η Fed θα μειώσει τα επιτόκια (πριν τις εκλογές) και πολύ πιθανό ανάλογες δηλώσεις θα ακούσουμε και από την ΕΚΤ ή την BoE. Αλλά αυτοί έτσι κι αλλιώς θα ακολουθήσουν…
Βέβαια αυτό δεν δίνει απαντήσεις στα σημερινά παράδοξα μεταξύ της τιμής του χρυσού, του δολαρίου, του ευρώ και τις χρυσής λίρας.
Η «λογική» και η πείρα λέει ότι όταν το δολάριο πέφτει και ο (αναλλοίωτος σε αξία) χρυσός τιμολογείται σε δολάρια, θα έπρεπε να αυξάνεται η τιμή του σε δολάρια, αλλά όχι σε Ευρώ αφού αυτό ανατιμάται σε δολάρια… Τι τρέχει εδώ; Και είναι αλήθεια ότι δεν μπορεί να αποδώσει κανείς στην ΤτΕ τόσο υπερβολικές … επιθυμίες κερδοσκοπίας πάνω στο trading των χρυσών λιρών.
Το «κλειδί» για να αντιληφθεί κανείς τις σιωπηρές αλήθειες πίσω από αυτή την περίεργη σχέση είναι ότι αυτό που παρατηρούμε μεταξύ δολαρίου και ευρώ είναι η ταυτόχρονη πτώση και των δύο νομισμάτων αλλά με διαφορετική ταχύτητα.
Ο τρόπος που δρα η Fed, όπως έκανε στην αύξηση των επιτοκίων είναι αναμφίβολα πολύ πιο δυναμικός από κάθε άλλη κεντρική τράπεζα καθώς διαχειρίζεται την «αξιοπιστία» (είναι πολύ να πούμε την «αξία») του παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος, του δολαρίου. Από την σχέση με το οποίο «αξιολογούνται» και τιμολογούνται τα άλλα νομίσματα.
Κατά συνέπεια η «δράση» κάθε φορά της Fed είναι το κυριαρχικό στοιχείο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι κινήσεις άλλων κεντρικών τραπεζών, όπως πρόσφατα της Ιαπωνικής Κεντρικής Τράπεζας (ανέβασε τα επιτόκια) που είναι μαζί με το ιαπωνικό κράτος ο μεγαλύτερος «πελάτης» του δολαριακού χρέους, δεν έχουν επιδραστική ικανότητα. Αλλά πάντα εκ των υστέρων και σε συνεργασία με την Fed.
Οι χρηματαγορές λοιπόν «βλέπουν» ότι ο βασικός εκδότης «πλανητικού» χρήματος, δηλαδή δολαρίου, δεν έχει άλλη επιλογή για να αντιμετωπίσει τα επερχόμενα προβλήματα της αμερικάνικης οικονομίας, λίγο πριν αλλά και μετά τις εκλογές, από το να ξαναθυμηθεί τις μέρες του …covid.
Τότε που η «επιβίωση» εξασφαλιζόταν με … ονομαστικές επιταγές στα χέρια των καταναλωτών με την κυκλοφορία του χρήματος να αυξάνεται κατακόρυφα. Αυτή η αναμενόμενη πραγματικότητα όλοι περιμένουν ότι θα ακουστεί «ψιθυριστά» έστω στο Jackson Hole τις επόμενες ημέρες. Αλλά και να μην ακουστεί, οι «ανεξάρτητες» Κεντρικές Τράπεζες, μετά την 15η Αυγούστου του 1971, έχοντας χάσει την σταθερότητα της σχέσης νομίσματος – χρυσού, είναι υποχρεωμένες να καταφύγουν στο μοναδικό εργαλείο που τους έχει απομείνει, το κόστος και στην διαθεσιμότητα του χρήματος στο όνομα της ανεξαρτησίας τους.
Αν – όπως όλοι περιμένουν – αυτό αρχίσει να μειώνεται (το επιτόκιο) και να αυξάνεται (η διαθεσιμότητα) αντίστοιχα, τότε τα νομίσματα οδηγούνται σε «απώλεια» πραγματικής αξίας και κατά συνέπεια απομακρύνονται ακόμα περισσότερο από την αξία του χρυσού. Εξού και η αύξηση της τιμής του σε δολάρια, ευρώ κ.λπ. Και να σκεφτεί κανείς ότι η τρέχουσα τιμή του χρυσού εδώ και πολλά χρόνια μετά το 1971 «ορίζεται» από δύο χρηματιστήρια στον κόσμο, στο Λονδίνο και την Νέα Υόρκη. Αλλά παρ’ όλα αυτά αρχίζει πλέον να … ξεφεύγει από τον έλεγχο.
Θα μπορούσε να θέσει κανείς προς σκέψη το ερώτημα, αν αυτό το επερχόμενο νέο «τεστ αντοχής» της αξιοπιστίας των Κεντρικών Τραπεζών θα δώσει αποτελέσματα, όπως εκείνο που προηγήθηκε στις αρχές της χιλιετίας με την κρίση dot com ή πολύ περισσότερο με το crash test του 2008 ή της πανδημίας.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει κανείς σκεφτεί αν η απόφαση της θεσμοθέτησης της «ανεξαρτησίας» των Κεντρικών Τραπεζών που εισήχθει την δεκαετία του ‘80 είναι επαρκής όρος και αυτή την φορά για να καλύψει το κενό που άφησε η ρήξη της σταθερής σχέσης χρυσού δολαρίου τον Αύγουστο του 1971.
Αυτό είναι που δοκιμάζεται κάθε φορά, από τα αποτελέσματα της παρέμβασης των Κεντρικών τραπεζών και της αμφισβητούμενης αξιοπιστίας του τίτλου του «Ανεξάρτητου» από την πολιτική και τις κυβερνήσεις που απέκτησαν την δεκαετία του ‘80.
Ίσως είναι χρήσιμο εδώ να υπενθυμίσουμε την άποψη του Τζον Μέιναρντ Κέιν, του ανθρώπου που οργάνωσε την Συμφωνία του Μπρέτον Γουντς το 1944, για το αν πρέπει να δώσει ή όχι κανείς μια τέτοια εξουσία στις Κεντρικές Τράπεζες: «Έχουμε φτάσει σε ένα στάδιο στην εξέλιξη του χρήματος όπου ένα “διαχειριζόμενο” νόμισμα (σ.σ. εννοεί το δολάριο) είναι αναπόφευκτο, αλλά δεν έχουμε φτάσει ακόμη στο σημείο όπου η διαχείριση μπορεί να ανατεθεί σε μία μόνο Αρχή (σ.σ. εννοεί την Fed)».
Αυτή την σκέψη είχε διατυπώσει δημόσια, αντιμετωπίζοντας τα διεθνή προβλήματα ανοικοδόμησης μετά τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο (δεκαετία ‘20)…
