Ο διατροφικός εθισμός στην επιστήμη της Διαιτολογίας δεν είναι ένα απολύτως ξεκάθαρο φαινόμενο.
Μόνο ο εθισμός στην σοκολάτα έχει μελετηθεί διεξοδικά και εκεί όμως τα πράγματα δεν είναι πλήρως τεκμηριωμένα. Ως πιο πιθανή αιτία προσδιορίζεται η γευστικότητα της και κάποια από τα συστατικά της, τα οποία μπορούν να επηρεάζουν τα επίπεδα των νευροδιαβιβαστών, δηλαδή ειδικών χημικών διαβιβαστικών ουσιών στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα επιπτώσεις στη διάθεση.
Μία πρόσφατη έρευνα απέδειξε ότι ένας σημαντικός λόγος σε άτομα με εθισμό στη σοκολάτα για την κατανάλωση της ήταν και το γεγονός ότι θεωρείται «απαγορευμένη» τροφή. Γίνεται δηλαδή φανερό, ότι ο χαρακτηρισμός και μόνο ως επικίνδυνων και απαγορευμένων, ορισμένων τροφίμων, χωρίς περισσότερη διατροφική εκπαίδευση και ενημέρωση, μάλλον επιτείνει το φαινόμενο του εθισμού και της υπερκατανάλωσης σε ορισμένα τρόφιμα.
Η εξήγηση αυτή δίνει τη δυνατότητα ερμηνείας και άλλων διατροφικών εθισμών, όπως για παράδειγμα αυτός των junk foods. Ιδιαίτερα τα παιδιά και οι έφηβοι φαίνεται να εθίζονται στη γεύση αυτών των τροφών, που αποδεδειγμένα συμβάλλουν στην αύξηση του φαινομένου της παχυσαρκίας.
Παράλληλα δεν θα πρέπει να ξεχνούμε ότι το αίσθημα της απόλαυσης που προσφέρει μια τροφή, φαίνεται να ενεργοποιεί μία σειρά από σήματα που ερεθίζουν ειδικά κέντρα του εγκεφάλου προκαλώντας έτσι εθισμό προς την συγκεκριμένη τροφή. Με άλλα λόγια ο εγκέφαλος θυμάται την τροφή που προκάλεσε αυτή την ευχάριστη διάθεση και επιθυμεί να την ξαναδοκιμάσει.
Έτσι για παράδειγμα όταν φέρουμε εις πέρας, μία δύσκολη μέρα, ενεργοποιείται το «επιβραβευτικό» σύστημα του εγκεφάλου και ο οργανισμός ζητά τρόπους που προσφέρουν απόλαυση, όπως η κατανάλωση ενός συγκεκριμένου είδους τροφής. Όσο εντονότερη είναι η ευχαρίστηση τόσο εντονότερη και η επιθυμία, τόσο μεγαλύτερος και ο εθισμός.
Έχει αποδειχθεί επίσης ότι ο εθισμός οδηγεί σε περισσότερο από το 50% των περιπτώσεων σε φαινόμενα στέρησης. Δηλαδή αν προσπαθήσει κάποιος που έχει εθιστεί στο junk food να μην το καταναλώσει για ένα διάστημα, είναι πολύ πιθανό αυτό να του δημιουργήσει έντονα φαινόμενα στέρησης με όλα τα συνεπακόλουθα ψυχολογικά συμπτώματα.
Είναι σίγουρο ότι στον διατροφικό εθισμό μπορούμε να αποδώσουμε ένα μεγάλο τμήμα της έξαρσης του φαινομένου της παχυσαρκίας, αν μάλιστα σε αυτό συνυπολογίσουμε και την τάση των μεγάλων βιομηχανιών τροφίμων να προβάλλουν το κέρδος ως μοναδικό γνώμονα της διατροφικής τους πολιτικής και όχι τη θρεπτική αξία.
Κατσογριδάκη Γεωργία
MSc Διαιτολόγος-Βιοτεχνολόγος
Καλαμάρη Ασπασία-Σοφία
MSc Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος