O γνωστός – άγνωστος Βασικός Μεταβολισμός – Μύθοι και πραγματικότητες

Τι είναι ο Μεταβολισμός;

Ο μεταβολισμός είναι η βιοχημική διαδικασία κατά την οποία το οξυγόνο αντιδρά με τις θρεπτικές ουσίες με αποτέλεσμα την παραγωγή της ενέργειας που χρειάζεται το σώμα μας για να λειτουργήσει. Ο μεταβολισμός μετράται σε χιλιοθερμίδες (kcals) ή, όπως έχει επικρατήσει, σε θερμίδες.

Τι είναι ο Βασικός Μεταβολισμός;

Βασικός Μεταβολισμός (ΒΜ) είναι το ελάχιστο ποσό ενέργειας που απαιτείται για τη διατήρηση των βασικών λειτουργιών (λειτουργία της αναπνοής, το μεταβολισμό των κυττάρων, την κυκλοφορία του αίματος, τη δραστηριότητα του γαστρεντερικού σωλήνα και των ενδοκρινών αδένων, καθώς και τη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος) του οργανισμού στη ζωή.

Εφόσον ο ΒΜ αντιπροσωπεύει το 70 % της συνολικής απαιτούμενης ημερήσιας ενέργειας είναι καθοριστική πληροφορία για τον καθορισμό των ημερήσιων ενεργειακών αναγκών με στόχο είτε την απώλεια, είτε τη σταθεροποίηση βάρους.

Πώς μπορεί να μετρηθεί ο Βασικός Μεταβολισμός;

Ο ΒΜ μπορεί να μετρηθεί με ειδικά μηχανήματα τα οποία τα συναντάμε συχνά σε διαιτολογικά γραφεία και γυμναστήρια.

Σε τι χρησιμεύει η Μέτρηση Βασικού Μεταβολισμού;

Η μέτρηση ΒΜ είναι καθοριστικής σημασίας για τη διαμόρφωση ενός απόλυτα εξατομικευμένου διαιτολογίου. Με αυτή τη μέτρηση στα χέρια μας έχουμε τη δυνατότητα να σχεδιάσουμε τη διατροφή του ατόμου βάσει των καύσεων που κάνει για τη διατήρηση του σώματος στη ζωή, την αύξησή του, καθώς και τη φυσική του δραστηριότητα.

Γιατί ο ΒΜ είναι μοναδικός για τον κάθε άνθρωπο; Γιατί αλλάζει;

Ο Βασικός Μεταβολισμός επηρεάζεται από μία σειρά από παράγοντες, όπως: επιφάνεια σώματος, σύνθεση σώματος (λιπώδης – μυϊκός ιστός), ηλικία, φύλο, κύηση, διατροφική κατάσταση, ύπνος, κλίμα, πυρετός, λοιμώξεις, παχυσαρκία, πνευματική εργασία, συναισθηματική κατάσταση, φάρμακα και ορμόνες. Ο μυϊκός ιστός “καίει” περισσότερες θερμίδες από τον λιπώδη ιστό. Έτσι ένα άτομο με περισσότερο μυϊκό ιστό θα έχει υψηλότερο ΒΜ. Ο βασικός μεταβολισμός μειώνεται φυσιολογικά σε ενήλικες με ρυθμό 2% ανά δεκαετία, όμως η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως σε απώλεια μυϊκού ιστού. Οι άνδρες έχουν φυσιολογικά μεγαλύτερο μεταβολισμό από τις γυναίκες, κυρίως επειδή τείνουν να έχουν υψηλότερα ποσοστά μυϊκού ιστού σε σύγκριση με τις γυναίκες. Ορισμένες ορμόνες μπορούν επίσης να αυξήσουν ή να μειώσουν τον μεταβολισμό.

Μπορεί να μειωθεί ο Βασικός Μεταβολισμός;

Όταν το άτομο χάνει βάρος, ο μεταβολισμός του μπορεί να μειωθεί. Αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί ανησυχητικό γιατί η μείωση του μεταβολισμού είναι αποτέλεσμα απώλειας ιστού (λιπώδους και μυϊκού). Όταν η απώλεια βάρους συνοδεύεται με αύξηση φυσικής δραστηριότητας τότε μειώνουμε τον κίνδυνο απώλειας μυϊκής μάζας, και μείωση του Βασικού Μεταβολισμού. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος απώλειας βάρους, το σώμα μπορεί να ελαττώσει τον μεταβολισμό σαν απάντηση στην χαμηλότερη πρόσληψη θερμίδων. Για τους περισσότερους η διαφορά είναι ανεπαίσθητη. Τα καλά νέα είναι ότι με την ολοκλήρωση του προγράμματος απώλειας βάρους, ο μεταβολισμός μπορεί να αυξηθεί ελαφρώς όταν το βάρος του ατόμου σταθεροποιηθεί. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος απώλειας βάρους, είναι χρήσιμο να παρακολουθούμε τις μεταβολές στον μεταβολισμό και να κάνουμε τις απαραίτητες προσαρμογές σχετικά με την πρόσληψη της τροφής για να έχουμε μία επιτυχημένη διαχείριση βάρους.

Μύθοι και πραγματικότητα για το Βασικό Μεταβολισμό

Μύθος

Υπάρχουν τροφές που αυξάνουν το ΒΜ

Πραγματικότητα

Tέτοιοι ισχυρισμοί δεν είναι επιστημονικά τεκμηριωμένοι. Μαγικές τροφές που «αδυνατίζουν – αυξάνουν το ΒΜ – διώχνουν τις τοξίνες» δυστυχώς δεν υπάρχουν. Είναι προφανές ότι το να πιστεύουμε κάτι τέτοιο εντάσσεται στην κατηγορία πίστης σε μαγικά ραβδιά.

Μύθος

Δε χάνω εύκολα βάρος, είμαι σίγουρος/-η ότι φταίει ο μεταβολισμός μου

Πραγματικότητα

Υπάρχει πιθανότητα να ισχύει το συμπέρασμά μας. Εάν όμως δεν το επιβεβαιώσουμε σε κάποιον ειδικό διατροφολόγο-διαιτολόγο, δε μπορούμε να είμαστε σίγουροι. Ίσως φταίει ο τρόπος διατροφής μας, η καθιστική ζωή και η έλλειψη σωματικής άσκησης, ίσως υπάρχει και ορμονικό υπόβαθρο στη δυσκολία απώλειας.