Ο ομότιμος καθηγητής Εγκληματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αντώνης Μαγγανάς, αναλύει στο newsit.gr τα νέα χαρακτηριστικά της νεανικής παραβατικότητας, όπως αυτή εκδηλώνεται στις συμμορίες ανηλίκων.
«Το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο. Οι εκφάνσεις όμως που βλέπουμε τον τελευταίο καιρό είναι πιο ανησυχητικές απ’ ο, τι παλιότερα» λέει στο newsit.gr o Αντώνης Μαγγανάς, Ομότιμος καθηγητής εγκληματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστημίο σχολιάζοντας τα αυξανόμενα περιστατικά νεανικής παραβατικότητας.
Όπως συνεχίζει να μας εξηγεί ο ίδιος: «Αυτό που αλλάζει ραγδαία είναι η βία που κλιμακώνεται και η ηλικία των δραστών που πέφτει διαρκώς. Τα κίνητρα είναι δηλαδή πιο βίαια ενώ και τα παιδιά μπαίνουν πια πιο νωρίς αλλά και πιο συχνά στις παραβατικές συμπεριφορές».
Η παραπάνω περιγραφή «κουμπώνει» δυστυχώς ιδανικά με τη σοκαριστική πρόσφατη είδηση ότι πριν από λίγες ημέρες ένας 8χρονος (!) μαζί με δύο 15χρονους ήταν οι πρωταγωνιστές μιας ληστείας που σημειώθηκε στην πλατεία Συντάγματος.
Οι τρεις δράστες έβαλαν στο στόχαστρο τους δύο 15χρονους οι οποίοι έκαναν ποδήλατο και σκέιτμπορντ. Τα θύματα άρχισαν να μιλούν με το μικρότερο αγόρι όταν ξαφνικά τους επιτέθηκαν τα άλλα δύο αγόρια. Αφού τους χτύπησαν με κλοτσιές και μπουνιές, άρπαξαν τα πορτοφόλια των θυμάτων τους και εξαφανίστηκαν. Τελικά, οι νεαροί δράστες συνελήφθησαν κι οδηγήθηκαν στην Διεύθυνση Ασφάλειας Αθηνών με τους αστυνομικούς να ερευνούν εάν ο 8χρονος κι οι δύο 15χρονοι έχουν διαπράξει κι άλλες ληστείες στο κέντρο της πρωτεύουσας.
Ραγδαία αύξηση των περιστατικών
Τα ανάλογα περιστατικά μοιάζουν να πολλαπλασιάζονται διαρκώς. Τις ίδιες ημέρες με το περιστατικό στο Σύνταγμα, θύμα εκφοβισμού και κλοπής έπεφτε και ένα αγόρι 14 ετών στην περιοχή της Καισαριανής. Όταν το αγόρι έμεινε λίγο μακριά από την παρέα του, τον πλησίασαν δύο άγνωστα άτομα ηλικίας 10 και 15 ετών. Αφού τον ακινητοποίησαν, του αφαίρεσαν προσωπικά αντικείμενα.
Παρόμοιο περιστατικό σημειώθηκε και την Κυριακή 6 Ιουνίου στην περιοχή της Αγίας Παρασκευής. Ανήλικοι που έπαιζαν στο προαύλιο χώρο σχολικού συγκροτήματος δέχτηκαν επίθεση από μια ομάδα αγοριών οι οποίοι σύμφωνα με τις πληροφορίες κρατούσαν και μαχαίρι.
Μερικούς μήνες πιο πίσω, στις Σέρρες, μια σπείρα 8 ατόμων με τους 6 να είναι ανήλικοι επιδιδόταν σε ληστείες, κλέβοντας χρήματα, κοσμήματα και ηλεκτρονικές συσκευές, συνολικής αξίας 42.000 ευρώ.
Η ανάγκη για επίδειξη δύναμης και τα περίστροφα
«Μιλάμε για κλοπές, μικροαπάτες, διαρρήξεις, μικροεμπόριο ναρκωτικών, χρήση ουσιών» μας δίνει το προφίλ των παραβατικών πράξεων ο κος Μαγγανάς ο οποίος σπεύδει να συμπληρώσει: « Παραδοσιακά μιλώντας, οι ομάδες των αγοριών έχουν μεταξύ τους ανταγωνισμό και συγκρούονται με στόχο την επίδειξη δύναμης και την επικράτηση του ισχυρότερου Στην αρχή, τα παιδιά, τις μικρές παραβατικές πράξεις τις κάνουν για το χαβαλέ. Μετά το συνηθίζουν. Η μικροκλοπή εξελίσσεται σε κλοπή σπουδαιότερης αξίας αντικειμένου, μετά ενός αυτοκινήτου κ.ο.κ. Δυστυχώς σε πολλές από αυτές τις περιπτώσεις, η κατάληξη είναι η είσοδος στην οργανωμένη εγκληματικότητα».
Όπως τονίζει ξανά ο κος Μαγγανάς αυτό που έχει αλλάξει είναι ο τρόπος. Όπως περιγράφει ο ίδιος: «Παλιά το μέσο ήταν πετροπόλεμος, σήμερα είναι τα μαχαίρια, ακόμα και τα περίστροφα. Η ευκολία απόκτησης όπλων πρέπει να μας απασχολήσει έντονα. Ένας έφηβος, με μα βόλτα στη μαύρη αγορά μπορεί να αποκτήσει ένα περίστροφο προς €200».
Η επίδραση της καραντίνας και η ανάγκη για υλικά αγαθά
Μια εύλογη ερώτηση που προκύπτει σχετικά με τη διολίσθηση των μικρών αγοριών (κυρίως) στις παραβατικές συμπεριφορές είναι αν το φαινόμενο σχετίζεται με τον παρατεταμένο και αφύσικο εγκλεισμό των παιδιών την περίοδο της πανδημίας. Όπως μας εξηγεί ο κος Μαγγανάς: «Είναι νωρίς ακόμα για να μιλήσουμε με συγκεκριμένα στοιχεία για τις συνέπειες της πανδημίας στη συμπεριφορά των παιδιών, αλλά το σίγουρο είναι ότι αυτές θα αποδειχτούν μεγάλες. Κάποια παιδιά αντέδρασαν σε αυτή την αφύσικη κατάσταση παθητικά, άλλα επιθετικά».
Click4more: Αγία Μαρίνα: «Είχα παγώσει» – Συγκλονιστική μαρτυρία της 26χρονης για την σεξουαλική παρενόχληση
Πάντως, κατά τον καθηγητή, η κατηγοριοποίηση ανάμεσα σε ‘οικονομικά αδύναμους δράστες’ και ‘πλούσια θύματα’ είναι μάλλον στερεοτυπική. Παρ όλα αυτά, ο καθηγητής εγκληματολογίας κάνει μια γενική διαπίστωση: « ένα φτωχό παιδί νιώθει μοιραία πιο έντονη την ανάγκη της απόκτησης υλικών αγαθών με άλλους τρόπους, κάτι που ίσως δεν ισχύει τόσο για τα παιδιά από πιο πλούσιες οικογένειες. Κατά τα άλλα, η παραβατικότητα εμφανίζεται εξίσου και στις δύο ομάδες».
Η απομόνωση των παιδιών από την οικογένειά τους
Ο κος Μαγγανάς βλέπει μια ισχυρή αιτία της νεανικής παραβατικότητας στην απομόνωση που συχνά βιώνουν τα παιδιά τους σε σχέση με τους γονείς τους αλλά και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Όπως περιγράφει: «Η πατριαρχική οικογένεια έχει πια διαλυθεί, την ώρα που τα διαζύγια πολλαπλασιάζονται όπως και οι μονογονεϊκές οικογένειες. Αυτό δεν είναι κακό, είναι η εξέλιξη της κοινωνίας. Άλλωστε, συχνά η παραδοσιακή οικογένεια έκρυβε μέσα της πολλή βία. Σε αρκετές περιπτώσεις όμως, η βαθιά θαλπωρή της οικογένειας, χάνεται. Αυτό έχει να κάνει και με το φοβερό στρες των γονιών μέσα στο κυνήγι που πια θυμίζει η καθημερινότητα. Κάποτε, παππούδες, θείοι και άλλοι συγγενείς είχαν όλοι μάτια πάνω στο παιδί. Σήμερα τα παιδιά συχνά νιώθουν απομονωμένα. Οι γονείς δεν βρίσκουν εύκολα χρόνο να τα ακούσουν. Η αποδοχή και η κατανόηση έρχονται πια από την παρέα και πολλές φορές από τη συμμορία».
Το ρόλο τους φαίνεται πως παίζουν και οι κακές σχολικές επιδόσεις. Όπως εξηγεί ο κος Μαγγανάς, η απογοήτευση από το σχολείο και η κακή επίδοση στα μαθήματα μπορούν να σπρώξουν τα παιδιά ευκολότερα στην παραβατικότητα. Το bullying επίσης διαδραματίζει το ρόλο του. « Πολλά παιδιά που βιώνουν σχολικό εκφοβισμό κλείνονται στον εαυτό τους, άλλα παθαίνουν κατάθλιψη και κάποια άλλα οδηγούνται σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές». Όπως εξηγεί ο κος Μαγγανάς η παραβατικότητα συχνά έχει τη μορφή της απάντησης σε μια άδικη κοινωνία.
«Η δικαστικοποίηση των δραστών είναι ο λάθος δρόμος»
Τέλος, ο καθηγητής, τονίζει την απουσία μιας κρατικής διεύθυνσης που να ασχολείται συνολικά με τα παιδιά που είτε είναι δράστες, είτε θύματα τέτοιων συμπεριφορών. Όπως το θέτει ο ίδιος: « Ο μόνος οργανισμός που ασχολείται συνολικά και σοβαρά με αυτά τα θέματα στη χώρα μας, είναι ένας μη κρατικός οργανισμός- το ‘Χαμόγελο του Παιδιού’. Χρειαζόμαστε σχέδιο. Διασύνδεση των όποιων αρμόδιων φορέων ακόμα δεν υπάρχει. Τελικά, ο εύκολος δρόμος που επιλέγουμε είναι η «δικαστικοποίηση» των παιδιών. Τους δείχνουμε αμέσως το δρόμο της αστυνομίας, της δίκης, της φυλακής. Παρ’ όλα αυτά, η παιδική-νεανική παραβατικότητα παραμένει χαμηλή στην Ελλάδα. Επειδή όπως είπαμε όμως αλλάζει πρόσωπο, χρειάζεται πια επαγρύπνηση και άλλου είδους αντιμετώπιση».
Ρεπορτάζ: Δήμητρα Τριανταφύλλου.