Η δημιουργία μετώπου προοδευτικών δυνάμεων ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό και την ακροδεξιά κατέστη επιτακτική πολιτική αναγκαιότητα πρώτα στην Ευρώπη κι έπειτα στην Ελλάδα.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι συζητήσεις για τη δημιουργία της λεγόμενης Προοδευτικής Συμμαχίας (Progressive Caucus) ξεκίνησαν ήδη από το 2015, με αποτέλεσμα σήμερα να έχει συσταθεί ένας ενεργός χώρος διαλόγου και συντονισμού με τη συμμετοχή ευρωβουλευτών της Αριστεράς, των Πρασίνων και των Σοσιαλδημοκρατών. Από την πρώτη στιγμή τα κοινά αγαθά δεν θα μπορούσαν παρά να αποτελούν μέρος της κοινής τους ατζέντας ως ένα ενοποιητικό αφήγημα που, με φόντο τη σκληρή λιτότητα και την κρίση αντιπροσώπευσης, μπορεί να δώσει απαντήσεις στα επίκαιρα αιτήματα της συμμετοχικής δημοκρατίας, της εναλλακτικής οικονομίας, της βιώσιμης ανάπτυξης και της φυσικής αειφορίας.
Κοινά αγαθά ορίζονται οι πόροι, τους οποίους εκμεταλλεύεται αλλά και προστατεύει μια κοινότητα, βάσει ενός πρωτοκόλλου διαχείρισης. Οι πόροι μπορεί να είναι φυσικοί ή γνωσιακοί, το δε πρωτόκολλο εθιμικό ή νομικό. Με αυτή την έννοια κοινά αγαθά δεν είναι μόνο η γη, ο αέρας, το νερό, η χλωρίδα και η πανίδα, αλλά και η γλώσσα, το ανοιχτό λογισμικό καθώς και όλα τα προϊόντα συλλογικής επιστημονικής έρευνας. Στον πυρήνα της φιλοσοφίας των κοινών είναι η αντίληψη ότι η ίδια η κοινότητα αναλαμβάνει την ευθύνη να θεσπίσει και να τηρήσει τους κανόνες χρήσης, αναπαραγωγής και διαμοιρασμού. Ως θεμέλιο αυτής της νέας προσέγγισης, η ευθύνη της κοινότητας υπερβαίνει τα καθιερωμένα συστήματα διαχείρισης πόρων, τόσο του κράτους όσο και της αγοράς, ενώ διέπεται από ένα ανθρώπινο ηθικό μέτρο που εκπορεύεται συλλογικά.
Τα κοινά δεν είναι τόσο πολιτική θεωρία, όσο πρακτική της καθημερινής ζωής με στόχο την οικολογική και κοινωνική μετάβαση. Παντού στην Ευρώπη και τον κόσμο τοπικές πρωτοβουλίες παίρνουν την ευθύνη διαχείρισης του άμεσου περιβάλλοντός τους, μοιράζονται και προστατεύουν τη γνώση στον ψηφιακό κόσμο και αξιώνουν τους φυσικούς πόρους ως κοινούς. Σε αυτούς τους τομείς η ανάλυση των κοινών προσφέρει ένα νέο λεξιλόγιο για τη συλλογική δράση και την κοινωνική δικαιοσύνη. Αυτή η προοπτική ενώνει πολλούς διαφορετικούς αγώνες κάτω από μία κοινή ομπρέλα: τον αγώνα για τη διαχείριση του νερού ως κοινού, για τη διαχείριση της ενέργειας με τρόπο αποκεντρωμένο και βιώσιμο, για την προστασία της γνώσης από περιφράξεις και τη δυνατότητα διαμοιρασμού της, για προσβάσιμα από όλους φάρμακα και περιορισμό των πατεντών, για τα αστικά κοινά και την ενεργοποίηση των πολιτών με νέα δημοκρατικά εργαλεία συμμετοχής.
Ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται διεθνώς στα ψηφιακά γνωσιακά κοινά, καθώς αποτελούν θεμελιώδες εργαλείο για τη ρύθμιση του νέου παραγωγικού μοντέλου που συγκροτείται στη βάση των τεχνολογικών εξελίξεων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι άδειες Creative Commons, που επιτρέπουν τον ευρύ διαμοιρασμό ψηφιακού περιεχομένου αποτρέποντας την ιδιοποίησή του από ιδιωτικά συμφέροντα, η συμμετοχική εγκυκλοπαίδεια Wikipedia και το πρόγραμμα περιήγησης Firefox, που βασίζεται σε ανοιχτό λογισμικό.
Ανταποκρινόμενο στην παραπάνω δυναμική το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μετά από πρωτοβουλία και της ευρωομάδας της Αριστεράς, δημιούργησε την ειδική επιτροπή για τα κοινά αγαθά «Intergroup on Common Goods». Στο ίδιο πνεύμα εντάσσεται και η πρόταση που κατέθεσα, η οποία έγινε αποδεκτή από την κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ και την αρμόδια επιτροπή για τη Συνταγματική Αναθεώρηση, προς την κατεύθυνση κατοχύρωσης των κοινών αγαθών για πρώτη φορά στον νομικό μας πολιτισμό, στο άρθρο 21 παράγραφος 7.
Παρόμοιες πρωτοβουλίες έχουν αναληφθεί και σε άλλες χώρες, όπως στην Ιταλία, με εξαιρετικά αποτελέσματα. Η κοινή αναφορά σε όλα τα ευρωπαϊκά συντάγματα στην ελευθερία και την ισότητα μεταξύ των πολιτών είναι ένα ισχυρό νομικό έναυσμα, ωστόσο είναι προφανές ότι πρόκειται για θέμα που δεν περιορίζεται στο εθνικό πλαίσιο. Η συζήτηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει ήδη ξεκινήσει με θεσμικούς όρους. Πρόκειται για μία πολιτική μάχη στην οποία η Αριστερά οφείλει να πρωτοστατήσει.
