Το Πολυτεχνείο του 1973 και όσα έγιναν από τις 14 έως τα ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου έχουν συμπυκνωθεί και μένουν ανεξίτηλα στη συλλογική μας μνήμη εδώ και μισό αιώνα. Η εικόνα του τανκ μπροστά από την πύλη του ιστορικού ιδρύματος στην Πατησίων, είναι η στιγμή που αποτυπώνει την αιματηρή καταστολή της εξέγερσης των φοιτητών κατά της κατάλυσης της Δημοκρατίας από τη Χούντα της 21ης Απριλίου 1967.
Συμπληρώνονται 50 χρόνια από εκείνες τις ημέρες του Νοεμβρίου του 1973 στο Πολυτεχνείο, όταν η ελληνική νεολαία όρθωσε ανάστημα στο τυραννικό καθεστώς των απριλιανών του ’67. Η πράξη αντίστασης των φοιτητών μας, καταγράφηκε στο θυμικό της χώρας ως μία ένδοξη σελίδα στην ιστορία.
Πώς φτάσαμε, όμως, στο τραγικό από όλες τις απόψεις τριήμερο του Νοέμβρη του ’73; Όλο το προηγούμενο διάστημα, συνεχείς ήταν οι συγκρούσεις των φοιτητών με τους ασφαλίτες και την αστυνομία.
Τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 1973 έγιναν οι δύο καταλήψεις της Νομικής της Αθήνας (κάτω φωτογραφία) από 4.000 φοιτητές. Οι καταλήψεις τερματίστηκαν εν τη γενέσει τους, αλλά, μπήκαν τα θεμέλια της συγκρότησης ενός σπουδαστικού κινήματος με ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά. Τη «σπίθα» άναψε ο χρόνος διενέργειας των φοιτητικών εκλογών.
Παράλληλα, τα νέα από το εξωτερικό, όπως η επέμβαση της στρατιωτικής Χούντας υπό τον Πινοσέτ που ανέτρεψε τη σοσιαλιστική κυβέρνηση Αλιέντε στη Χιλή, τον Σεπτέμβριο, αλλά και η αιματηρή, όμως, επιτυχημένη εξέγερση των φοιτητών κατά του δικτατορικού καθεστώτος στην Ταϊλάνδη, τον Οκτώβριο, ενθάρρυναν τη σπουδάζουσα νεολαία της χώρας μας.
Κάπως έτσι ελήφθη η απόφαση για την κατάληψη του Πολυτεχνείου την Τετάρτη 14 Νοεμβρίου 1973, από περίπου 300 αριστεριστές φοιτητές που κλείστηκαν στον χώρο του κτιρίου της Πατησίων. Σύντομα, η Αντί – ΕΦΕΕ και ο «Ρήγας» έσπευσαν να στηρίξουν το εγχείρημα, καταλαμβάνοντας θέσεις στη Συντονιστική Επιτροπή της κατάληψης.
Η αντίστροφη μέτρηση μέχρι την αιματηρή καταστολή της εξέγερσης του Πολυτεχνείου
Το επόμενο βήμα ήταν να στηθεί ένας αυτοσχέδιος ραδιοφωνικός σταθμός που εξέπεμπε συνθήματα που ήταν αντιχουντικά με αναφορές στη λαϊκή κυριαρχία και την εθνική ανεξαρτησία.
Την Παρασκευή 16 Νοεμβρίου, τρίτη ημέρα της κατάληψης, έξω από τον χώρο του Πολυτεχνείου άρχισε να συγκεντρώνεται κόσμος, προς υποστήριξη των φοιτητών.
Την ίδια ημέρα, στη διακήρυξη – συνέντευξη της Συντονιστικής, τέθηκε ως σκοπός της εξέγερσης η ανατροπή της Χούντας, χωρίς ωστόσο να προσδιοριστεί ο τρόπος: κυβέρνηση εθνικής ενότητας ή επανάσταση;
Από το σημείο εκείνο και μετά η κατάσταση θα κλιμακωνόταν επικίνδυνα, καθώς το καθεστώς, διαβλέποντας τον κίνδυνο, αντέδρασε όπως αναμενόταν, μη διστάζοντας να χύσει ξανά το αίμα των φωνών που τόλμησαν να το αμφισβητήσουν.
Το ίδιο βράδυ, ελεύθεροι σκοπευτές των «ανδρείκελων» της στρατιωτικής δικτατορίας αρχίζουν να χτυπούν τυφλά το πλήθος έξω από την κατάληψη του Πολυτεχνείου, σκοτώνοντας τις επόμενες ώρες, συνολικά 24 ανθρώπους, στην πλειοψηφία τους νέους και νέες.
Τον έλεγχο έχει αναλάβει πλέον ο στρατός, και στις 3 τα ξημερώματα του Σαββάτου, 17 Νοεμβρίου 1973, ύστερα από διαπραγματεύσεις με τη Συντονιστική, που όμως δεν τηρήθηκαν, ένα τανκ θα παραβίαζε την κεντρική είσοδο του Πολυτεχνείου, επί της Πατησίων, με στρατιώτες να εκκενώνουν βίαια το εσωτερικό του κτιρίου.
Η τριήμερη εξέγερση των φοιτητών «πλήγωσε» βαθιά το καθεστώς με τον αρχιπραξικοπηματία Γεώργιο Παπαδόπουλο, μόλις μία εβδομάδα αργότερα, στις 25 Νοεμβρίου, να ανατρέπεται από τον σκληροπυρηνικό Δημήτριο Ιωαννίδη.
Οκτώ – εννέα μήνες μετά, τον Ιούλιο – Αύγουστο του 1974, η τραγωδία του Κυπριακού θα έφερνε και το τέλος της Επταετίας, κλείνοντας τον μελανό κύκλο που είχε ανοίξει στις 21 Απριλίου 1967.
