- Γιατί ελπίζουν οι αρχαιολόγοι ότι θα βρουν ασύλητο τον τάφο της Αμφίπολης - Πως έσπασε η θύρα και γιατί λείπει το κεντρικό μέρος του ψηφιδωτού - Οι ενδείξεις για βανδαλισμό, αλλά όχι σύληση του αρχαίου μνημείου
Υπάρχουν πολλά μυστικά τα οποία η αρχαιολογική ομάδα που διενεργεί την ανασκαφή δεν τα έχει αποκαλύψει.
Με βάση όμως τα όσα έχουν έρθει στο φως της δημοσιότητας υπάρχουν σαφείς ενδείξεις βανδαλισμού του αρχαίου μνημείου.
Ενδείξεις που ενισχύονται όσο προχωράει η ανασκαφή και αποκαλύπτονται όλο και περισσότερα τμήματα του αρχαίου τάφου.
Το γεγονός ότι δεν υπάρχει αναφορά σε ανεύρεση τόσο των κεφαλών των Σφιγγών, όσο και του προσώπου της μιας, αλλά και των χεριών των δυο επονομαζόμενων Καρυατίδων οδηγεί σε ένα και μόνο συμπέρασμα. Σε βανδαλισμό του μνημείου.
Άσχετα από το πότε και το πως φαίνεται ότι το μνημείο δέχθηκε επίθεση και οι βάνδαλοι “χτύπησαν” σε σημεία που είναι “κλασικά” σε ανάλογες περιπτώσεις. Δηλαδή σε κεφαλές αγαλμάτων και σημεία που εξέχουν, όπως τα χέρια, και είναι εύκολο να σπάσουν.
Στην περίπτωση του ψηφιδωτού, αλλά και της θύρα αμέσως μετά, αν και υπάρχουν σοβαρές ζημιές
τα πράγματα φαίνεται πως είναι διαφορετικά.
Εδώ και καιρό έχει αποδειχθεί ότι το μνημείο, αν και μοιάζει να κατασκευάστηκε ώστε να είναι επισκέψιμο ως ένα σημείο, έχει γεμίσει με χώμα, ενώ κατασκευάστηκαν και τοίχοι που μπλόκαραν την είσοδο.
Το μυστικό σε ό,τι αφορά στις φθορές στο ψηφιδωτό και τη θύρα του τάφου βρίσκεται στο χώμα.
Στο ψηφιδωτό ενός δαπέδου τα κεντρικά κομμάτια είναι λόγω κατασκευής τα πιο “χαλαρά”, η όποια πίεση ασκείται στο σύνολο στο κέντρο μπορεί να επιφέρει μεγαλύτερες ζημιές.
Ποια λοιπόν μπορεί να είναι η πίεση;
Πάνω από το ψηφιδωτό τοποθετήθηκαν τόνοι χώματος. Αρχικά το χώμα είχε μια κάποια υγρασία, αλλά και κενά αέρος. Με την πάροδο των ετών την αύξηση της υγρασίας, πιθανότατα την είσοδο όμβριων υδάτων κλπ το χώμα άρχισε να πιέζεται και να πιέζει προς τα κάτω. Η πίεση πολλών τόνων είναι τεράστια και κάπως έτσι τα κεντρικά και πιο χαλαρά τμήματα του ψηφιδωτού χαλάρωσαν ακόμη περισσότερο.“Η ποσότητα των κομματιών είναι μεγάλη μπορεί και ολόκληρο το τμήμα που λείπει” είπε άλλωστε η Γ.Γ. του υπουργείου Πολιτισμού Λ. Μενδώνη, μιλώντας στον ΣΚΑΙ. Με λίγα λόγια όλες οι ενδείξεις συντείνουν στο γεγονός ότι μια άλλη δύναμη και όχι ανθρώπινο χέρι προκάλεσαν τη φθορά στο υπέροχο αυτό δημιούργημα.
Ακόμη και αν όλα τα παραπάνω δεν μπορούν να αποδειχθούν, αρχαιολόγοι και ιστορικοί έχουν ένα πολύ ισχυρό χαρτί για να αποδείξουν ότι σε ό,τι αφορά στο ψηφιδωτό δεν υπάρχει ζήτημα βανδαλισμού.
Σε περιπτώσεις βανδαλισμού σε ζωγραφικές παραστάσεις (ακόμη και σε βυζαντινές τοιχογραφίες ή εικόνες) τα πρώτα “θύματα” είναι τα μάτια ή στο σύνολό τους τα πρόσωπα των μορφών.
Στην περίπτωση του ψηφιδωτού της Αμφίπολης οι μορφές (ευτυχώς) μας κληρονομήθηκαν ακέραιες.
Σε ό,τι αφορά στη θύρα της οποίας τα τμήματα βρέθηκαν επι τόπου μπορεί να εξαχθεί παρόμοιο συμπέρασμα.
Η πίεση και από τις δύο πλευρές των τόνων του χώματος που σιγά, σιγά άλλαζε θέση μέχρι να λάβει την τελική σχεδόν τσιμεντοποιημένη μορφή ήταν αρκετή για να συνθλίβουν ακόμη και τα ισχυρότατα μάρμαρα που αποτελούν τη θύρα.
Κάπως έτσι οι αρχαιολόγοι ελπίζουν ότι οι βάνδαλοι ή οι τυμβωρύχοι δεν έφτασαν ως το κεντρικό σημείο του τάφου, τον προθάλαμο και τον νεκρικό θάλαμο δηλαδή.
Όλα βέβαια είναι ακόμη θεωρίες που βασίζονται σε ενδείξεις…