Αμφίπολη: Αρχιτέκτονας του τάφου μπορεί να είναι ο Πλάτωνας!

Επιστήμονες υποστηρίζουν την άποψη ότι στη γεωμετρία αλλά και στα κατασκευαστικά σχέδια του Πλάτωνα βασίζεται η δημιουργία των μονοθάλαμων μακεδονικών τάφων όπως αυτοί κτίζονται από τον 4ο ώς τον 2ο αι. π.Χ

Σύμφωνα με την “Ελευθεροτυπία”, ο διάσημος σ’ όλο τον ελληνικό κόσμο ο Αθηναίος φιλόσοφος και για τις γνώσεις του στα μαθηματικά και τη γεωμετρία, ήταν ο μόνος στον οποίο θα μπορούσε να απευθυνθεί ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος Β’, ο πατέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου για να του σχεδιάσει ένα ταφικό μνημείο που να αντέχει στο χρόνο και να μη βουλιάζει όπως συνέβαινε ώς τότε με τους κιβωτιόσχημους τάφους κάτω από τη μεγάλη πίεση όγκου χωμάτων που τους σκέπαζαν.

Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από παρατηρήσεις του αρχιτέκτονα μηχανικού και γνώστη της Ιστορίας και αρχαιολογίας, Ιορδάνη Δημακόπουλου, σε 100 θολωτούς μακεδονικούς τάφους που έχουν ως τώρα ανασκαφεί αλλά και σε αναφορές σε αρχαίες πηγές.

Όντας ο ίδιος ο κ. Δημακόπουλος υψηλόβαθμο στέλεχος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας είχε την ευκαιρία να δει από κοντά και να μελετήσει τα κατασκευαστικά σχέδια των μακεδονικών τάφων.

Πρώτη και κύρια παρατήρηση που έκανε ήταν πως ο κύκλος και το τετράγωνο είναι δύο σχήματα που εφαρμόζονται στην κάτοψη και την πρόσοψη των μακεδονικών τάφων. Τετράγωνη είναι η κάτοψη, σχεδόν τέλειος κύβος ως την ψαλίδα του θόλου είναι ο θάλαμος: «το ιδεατό στερεό», σύμφωνα με τον Πλάτωνα, όπως μας λέει. «Μάλιστα στον “Τίμαιο” (55d. 55e και 62d) ο ιδρυτής της Φιλοσοφικής Σχολής των Αθηνών, μαθητής του Σωκράτη και δάσκαλος του Αριστοτέλη, αναφέρεται στα πλεονεκτήματα του τετραγώνου και του κύβου στις θλιπτικές δυνάμεις».

Παρατηρώντας ο κ. Δημακόπουλος την τετραγωνική κάτοψη των μονοθάλαμων τάφων αναρωτήθηκε γιατί επαναλαμβάνεται συνεχώς. «Ως μηχανικός γνώριζα πως το τετράγωνο με τις ίσες πλευρές και ο κύβος με ίσες έδρες παρουσιάζει στατικώς ενδιαφέρον. Θέλησα όμως να το ψάξω περισσότερο. Οι εξηγήσεις που έδιναν οι μελετητές οι οποίοι συσχέτιζαν την παρατήρηση αυτή με την πλατωνική αντίληψη περί φύσης, είδα πως δεν έχουν σχέση με τα στατικά. Ο Πλάτων αναφέρει στον Τίμαιο ότι το σταθερότερο στην έδραση και στην πίεση είναι το τετράγωνο και ο κύβος».

Στον τάφο των Λευκαδίων με τη μνημειακή πρόσοψη ήδη από το 1966 είχε παρατηρήσει ο αρχαιολόγος Φ. Πέτσας ότι ο όγκος του θαλάμου εσωτερικά αντιστοιχεί με κύβο, οι έδρες του είναι ίσες με την τετραγωνική του κάτοψη. «Το ίδιο συμβαίνει και στον τάφο της Μεγάλης Τούμπας στη Βεργίνα, τον λεγόμενο τάφο του Φιλίππου Β’. Εχει μήκος 4,46μ. Χ 4,46μ. πλάτος και ύψος 5,30 ως το κλειδί του θαλάμου, διαστάσεις που αντιστοιχούν σε κύβο κατά προσέγγιση. Αν δεν χρησιμοποιήσει κανείς τον γνωστό τύπο για το εμβαδόν του κύκλου (3,14159 r2 ), αλλά τον βαβυλωνιακό τύπο 3r2, τότε ο όγκος ισούται με 94,33 κ.μ., όσο δηλαδή το 4,46χ4,46χ4,74 μ.» σύμφωνα με τον κ. Δημακόπουλο. «Αυτό δείχνει ότι επιδιώχθηκε η ισοδυναμία του εσωτερικού χώρου του θαλάμου με κύβο διαστάσεων 15χ15χ16 αττικούς πόδας».

«Στον κύκλο και στον κύβο αναφέρεται ο Πλάτων στο πλαίσιο του δόγματος της Κοσμολογίας (Τίμαιος 27 c) σύμφωνα με την οποία όλα τα στοιχεία της φύσης μηδέ εξαιρουμένων των έμβιων όντων έχουν σχήματα. Κάποιοι συνέδεαν την αντίληψή του περί τη φύση του κόσμου με τα σχήματα αυτά. Στους Νόμους του όμως, ένα έργο της ωριμότητάς του, ο Πλάτων αναφέρεται πολύ συγκεκριμένα σε έναν ιδιαίτερα τιμητικό τύπο τάφου, περιγράφοντας στην ουσία έναν μονοθάλαμο μακεδονικό τάφο με τον τύμβο του. Χαρακτηρίζει το οικοδόμημα ως υπόγεια “θήκη” στεγασμένη με “ψαλίδα προμήκη” με λίθινες κλίνες στο εσωτερικό της και κατασκευασμένη εκ “λίθων ποτίμων και αγήρων εις δύναμιν”. Γνωρίζει δηλαδή ακόμη και το είδος του υλικού κατασκευής του κτηρίου».

Δυο σπουδαίοι αρχαιολόγοι με διεθνή αναγνώριση, ο Χρ. Τσούντας (1857-1934) και ο Κ. Ρωμαίος (1874-1966), είχαν συσχετίσει την κατασκευή των μακεδονικών τάφων με όσα αναφέρονται στους Νόμους του Πλάτωνα, όπως μας επισημαίνει ο κ. Δημακόπουλος, ο οποίος θεωρεί δε ότι ο φιλόσοφος στα χρόνια της ωριμότητάς του φαίνεται να δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον για τα οικοδομήματα. Δεν αποκλείει να είχε πάντα μια σχέση με κατασκευαστές κτηρίων, να γνώριζε ανθρώπους της δουλειάς, τεχνίτες οικοδομικών έργων, γιατί στη διαθήκη του, που έχει διασωθεί ολόκληρη στον Διογένη Λαέρτιο ΙΙΙ, 42, σημειώνεται: «Ευκλείδης ο λιθοτόμος οφείλει μοι τρεις μνας».

«Ο Πλάτωνας είχε εκπονήσει μια γεωμετρική κατασκευή, χρησιμοποιώντας το διάγραμμα των επτά ομόκεντρων κύκλων για την παραγωγή του μεικτού στερεού του θαλάμου των μακεδονικών τάφων». Η επιτυχία του σχεδίου αυτού έκανε τον Φίλιππο να νιώθει ότι του οφείλει ιδιαίτερες τιμές. Γι’ αυτό όταν πέθανε ο Πλάτων το 347 π.Χ. και το πληροφορήθηκε ύστερα από κάποιες μέρες, οργάνωσε μια επικήδεια τελετή, ένα είδος μνημοσύνου, «επιτιμηθήναι», όπως αναφέρει ειρωνευόμενος τον Φίλιππο ο ιστορικός Θεόπομπος τον 3ο αι. π.Χ. γιατί τίμησε τον Πλάτωνα αντί για την πατρίδα ή κάποιο ηγεμόνα.

Ως τότε, οι μακεδονικοί τάφοι ήταν κιβωτιόσχημοι, δεν ήταν θολωτοί και παρουσίαζαν στατικά προβλήματα. Συνεπώς, αν δεν έδινε τα σχέδια ο Πλάτωνας, ίσως σήμερα να μη θαυμάζαμε τους βασιλικούς τάφους της Βεργίνας με τις περίφημες ζωγραφικές απεικονίσεις στην πρόσοψη, όπως επίσης της Αμφίπολης, των Λευκαδίων, του Δίου, της Πέλλας και πολλούς ακόμη στους οποίους παρατηρείται η τετραγωνική κάτοψη του θαλάμου (ισοτιμία πλάτους και μήκους).

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Αμφίπολη: Όλα έτοιμα για να φωταγωγήσουν τον αρχαίο τάφο – Μέσα στις επόμενες ώρες οι ανακοινώσεις για τα νέα ευρήματα

Μνημείο πρωτοφανών διαστάσεων ο τάφος της Αμφίπολης – Αύριο οι βαρυσήμαντες ανακοινώσεις

Δεν είναι μόνο ο τάφος στην Αμφίπολη – Δείτε τι βρήκαν στον Αργολικό Κόλπο

Γιατί βάζουν “στρατιά” αστυνομικών στην Αμφίπολη; Πόσο μεγάλη μπορεί να είναι η ανακάλυψη;