Ο Βοτανικός Κήπος Ιουλίας και Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους ή όπως αποκαλείται σύντομα Βοτανικός Kήπος Διομήδους είναι ένα Κοινωφελές Ίδρυμα, Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, το οποίο ιδρύθηκε το 1952, μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου Διομήδους, που κληροδότησε μέρος της περιουσίας του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών γι’ αυτόν το σκοπό. Σήμερα ο Βοτανικός Κήπος Ι. & Α. Διομήδους αποτελεί το μεγαλύτερο σε έκταση Βοτανικό Κήπο της Ελλάδας αλλά και όλης της Ανατολικής Μεσογείου.
Ο θεμελιωτής του Ιδρύματος, από το έτος 1910 μέχρι το 1918 εκλέχθηκε βουλευτής και διετέλεσε υπουργός Οικονομικών, υπουργός Εξωτερικών και Διοικητής της Εθνικής Τράπεζας με την οποία ασχολήθηκε, με κάποιες διακοπές, μέχρι το έτος 1949, οπότε ορκίστηκε αντιπρόεδρος της συμμαχικής κυβέρνησης Σοφούλη τον οποίο και διαδέχθηκε στην πρωθυπουργία μέχρι τον Ιανουάριο του 1950.
Σύμφωνα με την επιθυμία του διαθέτη, το Ίδρυμα διοικείται από πενταμελή επιτροπή στην οποία προεδρεύει ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ χρέη γενικού γραμματέα έχει ο καθηγητής Βοτανικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1961 και μετά την παραχώρηση έκτασης, από το Υπουργείο Γεωργίας, στο Ίδρυμα άρχισαν οι εργασίες διαμόρφωσης του Βοτανικού Κήπου με βάση τα σχέδια της καθηγήτριας του Πανεπιστημίου του Βερολίνου Η. Hammerbacher.
O Κήπος βρίσκεται Βόρεια του Αιγάλεω και σε απόσταση 8 χλμ. από το κέντρο της Αθήνας. Τα όρια του κήπου αρχίζουν μετά το Δρομοκαΐτειο Ψυχιατρείο και συνεχίζει κατά μήκος της Ιεράς Οδού μέχρι το Τουριστικό περίπτερο του ΕΟΤ (και σήμερα του Δήμου Χαϊδαρίου).
To 1975 ο Κήπος, έτοιμος πια στο μεγαλύτερο μέρος του, άνοιξε τις πύλες του στο κοινό. Από τότε επιτελεί σημαντικό εκπαιδευτικό και επιστημονικό έργο, αφενός φέρνοντας σε επαφή το ευρύ κοινό με μέρος από το φυτικό πλούτο του πλανήτη, αφετέρου βοηθώντας στη διατήρηση και προστασία σπανίων και απειλούμενων φυτών.
Ο κήπος δέχεται περισσότερα από 300 σχολεία και άλλους φορείς κάθε χρόνο. Διαθέτει συνολικά περίπου 4000 είδη φυτών (αυτοφυή και ξενικά) και πάνω από 16000 αποξηραμένα φυτά στην φυτοθήκη του (herbarium). Τα είδη αυτά έχουν φυτευτεί στα εξής έξι (6) διαφορετικά τμήματα :
- Το ιστορικό τμήμα με φυτά τα οποία αναφέρονται σε διάφορα κείμενα της ιστορίας ή της μυθολογίας.
- Ο ανθώνας με παρτέρια που είναι ανθισμένα ολόκληρο το έτος.
- Ο δενδρώνας με δένδρα απ’ όλο τον κόσμο.
- Το οικονομικό τμήμα με τα είδη της Ελληνικής χλωρίδας που έχουν οικονομική και παραγωγική σημασία.
- Το φαρμακευτικό τμήμα με φυτά που έχουν φαρμακευτική σημασία.
- Το συστηματικό τμήμα που έχει εκπαιδευτική σημασία και παρουσιάζει τις βασικές οικογένειες της Συστηματικής Βοτανικής.
Ο Κήπος, εκτός από τον υψηλό βαθμό ποικιλότητας της αυτοφυούς και καλλιεργούμενης χλωρίδας, αποτελεί και ένα ιδανικό φυσικό καταφύγιο της πανίδας (η έκταση είναι μέρος του μόνιμου καταφυγίου άγριας ζωής του όρους Αιγάλεω – Ποικίλου σύμφωνα με το Φ.Ε.Κ. 918/Β/, 18/07/2001), επειδή το οικοσύστημα, προστατευμένο από τις δυσμενείς ανθρώπινες επεμβάσεις, παρέχει τη δυνατότητα λειτουργίας ενός πλήρους και αδιατάρακτου τροφικού πλέγματος.
Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι ο Κήπος, εκτός του ότι αποτελεί πνεύμονα πρασίνου και χώρο αναψυχής και πνευματικής ηρεμίας για τους κατοίκους μιας αστικής περιοχής, όπως είναι η δυτική Αττική, λειτουργεί και ως πεδίο έρευνας και επιμόρφωσης του κοινού. Τα φυτά που καλλιεργούνται επισημαίνονται με ενημερωτικές πινακίδες οι οποίες παρέχουν πληροφορίες για την ταυτότητα και τη γεωγραφική τους εξάπλωση.
Το προσωπικό του Ιδρύματος διαθέτει ικανή επιστημονική εμπειρία σε θέματα διατήρησης και κυρίως αναπαραγωγής ενδημικών, σπανίων και απειλουμένων ειδών της ελληνικής χλωρίδας. Αξίζει να αναφερθεί ότι στη Φυτοθήκη (Herbarium) του Κήπου διατηρούνται περίπου 19000 αποξηραμένα δείγματα φυτών, το μεγαλύτερο τμήμα των οποίων προέρχεται από περιοχές που τώρα θεωρούνται προστατευόμενες, επειδή έχουν ενταχθεί στο δίκτυο του προγράμματος ‘’NATURA 2000’’.
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163