Δημήτρης Ψάλτης: Θα γίνει τρίτος Έλληνας με Νόμπελ;

Μπορεί ο Έλληνας αστροφυσικός Δημήτρης Ψάλτη, ο άνθρωπος που βοήθησε να φωτογραφηθεί για πρώτη φορά η μαύρη τρύπα, να γίνει ο τρίτος Έλληνας μετά τους Γιώργο Σεφέρη (1963) Οδυσσέα Ελύτη (1979) που θα τιμηθεί με Νόμπελ; Σύμφωνα με τον αστροφυσικό Διονύση Σιμόπουλο, υπάρχει πολύ μεγάλη πιθανότητα αυτό να γίνει την άλλη Τρίτη.

Στις 6 Οκτωβρίου η Σουηδική Βασιλική Ακαδημία Επιστημών θα ανακοινώσει τα Νόμπελ για το 2020, για πρώτη φορά χωρίς να γίνει τελετή, λόγω της πανδημίας. Και μπορεί ο Δημήτρης Ψάλτης να γράψει ξανά ιστορία, όπως έκανε και όταν συμμετείχε στην ανακάλυψη για τη μαύρη τρύπα. Αλλά αυτή τη φορά, όπως γράφει και στην ανάρτησή του στο Facebook ο Διονύσης Σιμόπουλος, δεν θα είναι Νόμπελ Λογοτεχνίας αλλά Φυσικής.

Ο Δημήτρης Ψάλτης ανήκει στην ομάδα του διεθνούς Τηλεσκοπίου Ορίζοντα Γεγονότων (Event Horizon Telescope-EHT), που τον Απρίλιο του 2019 φωτογράφισαν τη «σκιά» μιας Μαύρης Τρύπας στον πυρήνα του γιγάντιου ελλειπτικού γαλαξία Μ87.

Click4more Δ. Ψάλτης: Ο Έλληνας αστροφυσικός πίσω από την πρώτη φωτογραφία της μαύρης τρύπας

«Την ερχόμενη Τρίτη το μεσημέρι (γύρω στις 12:46 μμ ώρα Ελλάδος) η Σουηδική Βασιλική Ακαδημία Επιστημών θα ανακοινώσει τα ονόματα των επιστημόνων που θα λάβουν φέτος το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής του 2020. Και ίσως εφέτος να είναι η χρονιά κατά την οποία ένας ακόμη δικός μας άνθρωπος να είναι αυτός που θα παραλάβει το τρίτο βραβείο Νόμπελ μετά από τους Γιώργο Σεφέρη (1963) και Οδυσσέα Ελύτη (1979), αλλά αυτή τη φορά δεν θα είναι βραβείο λογοτεχνίας αλλά βραβείο Φυσικής. Αναφέρομαι φυσικά στον καθηγητή αστροφυσικής του Πανεπιστημίου της Αριζόνα Δημήτρη Ψάλτη και την μεγαλύτερη ανακάλυψη του 2019, την φωτογράφηση δηλαδή της «σκιάς» μιας Μαύρης Τρύπας στον πυρήνα του γιγάντιου ελλειπτικού γαλαξία Μ87» έγραψε ο Διονύσης Σιμόπουλος.

«Η καταπληκτική φωτογράφηση έγινε πραγματικότητα από την συνδυασμένη λειτουργία ραδιοτηλεσκοπίων σε οκτώ διαφορετικές περιοχές της Γης, την Ανταρκτική, τη Χιλή, το Μεξικό, τη Χαβάη, την Αριζόνα και την Ισπανία τα οποία είχαν συνδεθεί συμβολομετρικά μεταξύ τους δημιουργώντας έτσι ένα τηλεσκόπιο με το μέγεθος του πλανήτη μας. Ευθύς εξ αρχής οι 347 ερευνητές της κοινοπραξίας των 60 πανεπιστημίων και ερευνητικών εργαστηρίων από 20 διαφορετικές χώρες είχαν αποφασίσει να εντοπίσουν τις παρατηρήσεις τους σε δύο γιγάντιες μαύρες τρύπες. Η μία πολύ πλησιέστερα σ’ εμάς, σε απόσταση 26.000 ετών φωτός στο κέντρο του Γαλαξία μας, και η άλλη πολύ πιο μακριά σε απόσταση 55 εκατομμυρίων ετών φωτός, αλλά πολύ πιο μεγάλη.

Η καταπληκτική αυτή φωτογράφηση αποτύπωσε τα όρια του “ορίζοντα γεγονότων” μιας Μαύρης Τρύπας, ενός αντικειμένου από το οποίο τίποτα δεν μπορεί να δραπετεύσει, ούτε κι αυτό ακόμη το φως. Ό,τι ήταν κάποτε άστρα, πλανήτες και νεφελώματα, βρίσκονται τώρα συμπιεσμένα σ’ έναν απεριόριστα μικροσκοπικό και υπέρπυκνο χώρο στο εσωτερικό του οποίου οι νόμοι της φυσικής καταρρέουν. Και παρ’ όλο που η Θεωρία της Γενικής Σχετικότητας του Αϊνστάιν είχε προβλέψει την ύπαρξή τους από τις αρχές του 20ου αιώνα, εν τούτοις μόλις πρόσφατα μας δόθηκε η ευκαιρία να ανακαλύψουμε μερικές από τις απαντήσεις στα ερωτηματικά που έχουμε γι’ αυτές. Γιατί ελάχιστα αντικείμενα στο Σύμπαν μπορούν να προκαλέσουν το δέος που προκαλεί μια μαύρη τρύπα», σημειώνει ο γνωστός αστροφυσικός.

Δείτε την ανάρτηση του Διονύση Σιμόπουλου

Ποιος είναι ο Δημήτρης Ψάλτης

Ο Δημήτρης Ψάλτης είναι καθηγητής Αστρονομίας και Φυσικής στο πανεπιστήμιο της Αριζόνα, με την έρευνά του να επικεντρώνεται στη δοκιμή της θεωρίας της σχετικότητας σε κοσμική κλίμακα.

Γεννήθηκε στις Σέρρες την 1η Ιουνίου 1970 και από πολύ νεαρή ηλικία γνώριζε τον επαγγελματικό του προορισμό. Όταν ο πατέρας του, δάσκαλος, θέλησε να τον κάνει να αγαπήσει το διάβασμα, του αγόρασε βιβλία σχετικά με τις επιστήμες, τα οποία ο οχτάχρονος Δημήτρης λάτρεψε. Διαβάζοντας για πυραύλους και Φυσική, αποφάσισε πως θα πήγαινε να σπουδάσει στις ΗΠΑ.

Το φθινόπωρο του 1988, άρχισε να παρακολουθεί μαθήματα στο Τμήμα Φυσικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και σύντομα άρχισε να αναζητά το ερευνητικό του έργο.

Ένα βαρετό πρόγραμμα ενός εξαμήνου στη φυσική στερεάς κατάστασης, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, ήταν αρκετό για να τον οδηγήσει όσο το δυνατόν μακρύτερα κι από αυτόν τον τομέα.

Πέρασε τα τελευταία 3 χρόνια του στο κολέγιο, όπου ασχολήθηκε με διάφορα προβλήματα Αστρονομίας στο Παρατηρητήριο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης καθώς και στο Αστρονομικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου του Άμστερνταμ -μέσω του προγράμματος Erasmus- και στο Max-Planck Institute fuer Radioastronomie στη Βόννη.

Αποφοίτησε τον Ιούλιο του 1992, και ξεκίνησε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Τμήμα Αστρονομίας του Πανεπιστημίου του Illinois στην Urbana-Champaign. Ένα διοικητικό σφάλμα τον ανάγκασε να απορρίψει μια μεταδιδακτορική υποτροφία της Marie Curie από την Ευρωπαϊκή Ένωση, που θα πραγματοποιούνταν στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, και έμεινε στις ΗΠΑ.

Το 1997, μετακόμισε στο Κέντρο Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν για την Αστροφυσική, ως μεταδιδακτορικός συνεργάτης του Smithsonian.

Τον Ιανουάριο του 2003, ξεκίνησε ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, περνώντας το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του διδάσκοντας μεταπτυχιακούς και προπτυχιακούς φοιτητές, πραγματοποιώντας έρευνες, δημόσιες ομιλίες, ταξιδεύοντας σε διεθνείς συνεργατικές συναντήσεις και συνέδρια, απολαμβάνοντας τη ζωή με την οικογένειά του, κάνοντας πεζοπορία, ποδηλασία, καταδύσεις και πτήσεις.

Ο Δημήτρης Ψάλτης είναι επικεφαλής μιας ομάδας 36 ερευνητών στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνας, η οποία απαρτίζεται από 8 μέλη του επιστημονικού προσωπικού (καθηγητές), 8 μεταπτυχιακούς και 13 προπτυχιακούς φοιτητές, συν 7 τεχνικούς τηλεσκοπίων. Εκείνος και οι περισσότεροι από τους συναδέλφους του έλαβαν ένα κονδύλι περίπου 7,2 εκατ. δολαρίων για την έρευνά τους, με χρηματοδότη έναν διεθνή οργανισμό.

Έγινε Υπεύθυνος του Event Horizon Telescope από τα πρώτα στάδιά του, ενώ με την ερευνητική ομάδα του στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα πρωτοστάτησε στην ανάπτυξη δοκιμών της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας -για πρώτη φορά στην αστροφυσική κλίμακα- που το τηλεσκόπιο ΕΗΤ πραγματοποιεί.

Στο γενικότερο πλαίσιο της αποτύπωσης των Μαύρων Τρυπών, η ομάδα Ψάλτη ήταν υπεύθυνη για τον συντονισμό των δεδομένων δύο από τα 8 τηλεσκόπια του προγράμματος, το Submillimeter Telescope (SMT) στο όρος Γκράχαμ της Αριζόνας, το οποίο ήταν και το μόνο επί βορειοαμερικανικού εδάφους και το Τηλεσκόπιο Νοτίου Πόλου (SPT) στην Ανταρκτική.

Υπό την καθοδήγηση του Δημήτρη Ψάλτη, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν υπερ-υπολογιστές, με τους κορυφαίους επεξεργαστές γραφικών της Nvidia, χάρη στους οποίους κατέστη δυνατή η σύνθεση της φωτογραφίας που ανακοινώθηκε την Τετάρτη 10 Απριλίου 2019, σε όλη την υφήλιο, και τράβηξαν την πρώτη φωτογραφία μαύρης τρύπας της ανθρωπότητας.

Η εξέταση για το κατά πόσο η εικόνα της μαύρης τρύπας επαληθεύει τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας του Άλμπερτ Αϊνστάιν φανέρωσε πως ο μεγάλος φυσικός είχε δίκιο, καθώς η εικόνα της ταιριάζει πολύ καλά στις προσομοιώσεις και τους αλγόριθμους που είχε αναπτύξει ο Δημήτρης Ψάλτης και είχαν προηγηθεί με βάση τη θεωρία.

Με πληροφορίες και από ellines.com