Η γιατρός που χορήγησε πρώτη στη χώρα μας την φαρμακευτική κάνναβη, η αναισθησιολόγος Χρυσούλα Καραναστάση μίλησε στο iatropedia.gr και εξήγησε ποιοι ασθενείς μπορούν να λάβουν το σκεύασμα, ποιοι έχουν αντένδειξη και ποιοι κινδυνεύουν από ανεπιθύμητες ενέργειες.
Στις 15 Φεβρουαρίου ενεργοποιήθηκε στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση της ΗΔΙΚΑ ειδικός κωδικός για τη χορήγηση φαρμακευτικής κάνναβης σε Έλληνες ασθενείς και μέχρι σήμερα, έχουν συνταγογραφηθεί περίπου 10 με 15 σκευάσματα.
Το πρώτο σκεύασμα δόθηκε σε γυναίκα ασθενή που υπέφερε από αφόρητους πόνους λόγω ψωριασικής αρθρίτιδας, από την αναισθησιολόγο και πρόεδρο της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας για τα Κανναβινοειδή, Χρυσούλα Καραναστάση.
Με την ασθενή συναντήθηκε την Τρίτη (27.2.2024) ο υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης.
Το iatropedia.gr απευθύνθηκε στη γιατρό και τις έθεσε ερωτήματα αναφορικά με τις ενδείξεις, τις αντενδείξεις και τις ανεπιθύμητες ενέργειες του νέου πολυσυζητημένου σκευάσματος, που μέχρι σήμερα χορηγούνταν σε ασθενείς σε διάφορες μορφές και από μη νόμιμα κανάλια διάθεσης.
Η επίσημη κυκλοφορία των πρώτων φαρμακευτικών κανναβινοειδών στην Ελλάδα
Ο νόμος που έδινε το “πράσινο φως” για τη χορήγηση των κανναβινοειδών στη χώρα μας προϋπήρχε από το 2022, όμως, δεν υπήρχαν νόμιμα φάρμακα.
Εδώ και λίγες εβδομάδες κυκλοφόρησαν στα ελληνικά φαρμακεία δύο σκευάσματα φαρμακευτικής κάνναβης, από ελληνικό εργοστάσιο στην Κόρινθο.
Τα σκευάσματα των 5 γρ και 10 γρ περιέχουν ολόκληρα ξηρά άνθη του φυτού κάνναβης και διατίθενται από τα φαρμακεία στην λιανική τιμή των 80 και 160 ευρώ περίπου, μόνο με ιατρική συνταγή και με συμμετοχή του ασθενούς στο 100% της δαπάνης.
Δηλαδή, το σκεύασμα δεν αποζημιώνεται από το κράτος, ούτε από ασφαλιστικούς φορείς.
Το προϊόν είναι εισπνεόμενο και συνοδεύεται από μια ειδική συσκευή ιατρικής τεχνολογίας εγκεκριμένη από την Ε.Ε., για τη χρήση του φαρμάκου.
“Τα σκευάσματα είναι πανομοιότυπα. Είναι ίδιες δραστικές ουσίες που περιέχονται από το ίδιο φυτό, απλώς έχουν διαφορετική συσκευασία και ονομασία. Στην ειδική συσκευή τοποθετείται η συνταγογραφημένη δόση, τα συνιστώμενα mg δηλαδή του ανθού που έχει χορηγήσει ο γιατρός ανάλογα με τις ανάγκες του ασθενούς, και αυτά θερμαίνονται ώστε να πάρει ο ασθενής το φάρμακο μέσω της εισπνοής. Αυτό μπορεί να χρειαστεί να γίνει αρκετές φορές την ημέρα”, τονίζει η γιατρός.
Από τη στιγμή που το φάρμακο δεν αποζημιώνεται, γιατί χορηγείται με συνταγή; Η γιατρός απαντά…
“Συνταγογραφείται γιατί περιλαμβάνεται στα φάρμακα που ανήκουν στους πίνακες ναρκωτικών, ή όπως προτιμούμε να τα λέμε οι γιατροί, στις “ουσίες ελεγχόμενης συνταγογράφησης”. Αλλά δεν αποζημιώνεται, όπως δεν αποζημιώνεται και η μορφίνη, παρότι είναι υποχρεωτική η συνταγογράφησή της”, εξηγεί.
Φαρμακευτική κάνναβη: Ποιοι ασθενείς μπορεί να ωφεληθούν
Η αναισθησιολόγος Χρυσούλα Καραναστάση, ξεκαθαρίζει: “Η φαρμακευτική κάνναβη δεν είναι «θεραπεία». Αυτό είναι πολύ σημαντικό, γιατί δημιουργείται σύγχυση και παρανόηση και δημιουργούνται και ψευδείς προσδοκίες από τους ασθενείς, που δικαίως ψάχνουν να βρουν τη «μαγική λύση» στα προβλήματά τους. Αυτή τη στιγμή τα κανναβινοειδή χορηγούνται για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων που προκύπτουν κατά τη διάρκεια μιας πάθησης. Ή για να βοηθήσουν στις παρενέργειες που προκαλούνται από τις θεραπείες για κάποια πάθηση”.
Οι εγκεκριμένες ενδείξεις που ισχύουν στη χώρα μας αυτή τη στιγμή, είναι τέσσερις:
- Ναυτία και έμετοι που προκύπτουν κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας, είτε πρόκειται για νεοπλασματική νόσο, δηλαδή καρκίνο, είτε πρόκειται για χημειοθεραπεία σε νόσο HIV/AIDS.
- Πόνος και η σπαστικότητα σε νευρολογικά νοσήματα, όπως είναι η σκλήρυνση κατά πλάκας
- Ανθεκτικός χρόνιος πόνος και ειδικά ο νευροπαθητικός πόνος που αφορά μια πολύ συγκεκριμένη παθολογία για τους ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στις συμβατικές θεραπείες, ή που οι συμβατικές θεραπείες τους προκαλούν παρενέργειες που δεν γίνονται καλά ανεκτές ή καθόλου ανεκτές
- Τέλος, χορηγούνται σε ασθενείς που βρίσκονται στο τέλος της ζωής τους, σε αυτούς δηλαδή που λαμβάνουν παρηγορητική φροντίδα και ιδίως ως διεγερτικό της όρεξης.
Για τις παραπάνω ενδείξεις δικαίωμα συνταγογράφησης έχουν: Αναισθησιολόγοι, Νευρολόγοι, Παθολόγοι με εξειδίκευση στην Ογκολογία ή τη Λοιμωξιολογία και Ρευματολόγοι.
Φαρμακευτική κάνναβη: Δεν είναι επιλογή «πρώτης γραμμής»
Σε γενικές γραμμές, τα κανναβινοειδή δεν είναι πρώτης γραμμής φαρμακευτικό σκεύασμα.
Σ’ αυτή την επιλογή θα καταφύγει ο γιατρός όταν οι θεραπείες που λαμβάνει ο ασθενής για το βασικό αρχικό νόσημά του αποδειχθούν αναποτελεσματικές, ή όταν οι παρενέργειές τους δεν γίνονται καλά ανεκτές από τον οργανισμό του.
“Επομένως είναι μια θεραπεία, η οποία κατά κανόνα ξεκινάει σαν επιπρόσθετη. Δηλαδή στην ήδη λαμβανόμενη αγωγή του ασθενούς θα κάνουμε δοκιμαστικά προσθήκη των κανναβινοειδών και θα δούμε ποια θα είναι η ανταπόκρισή του”, εξηγεί η κα. Καραναστάση.
Από εκεί και πέρα οι επιλογές είναι οι εξής: είτε κάποιος ασθενής θα λάβει τελικά μόνο κανναβινοειδή, είτε θα λάβει συνδυασμό των ενδεδειγμένων θεραπειών με κανναβινοειδή, είτε δεν θα είναι αποτελεσματικά τα κανναβινοειδή, οπότε μετά την αρχική δοκιμή θα επιστρέψει στη συμβατική θεραπεία.
“Όλα τα σενάρια είναι ανοιχτά. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι απευθυνόμαστε σε κατηγορίες ασθενών με χρόνια νοσήματα, τα οποία είναι πάρα πολύ δύσκολα στη διαχείρισή τους. Επομένως σ’ αυτούς τους ασθενείς θα πρέπει να χρησιμοποιεί όλα τα διαθέσιμα εργαλεία που έχει στα χέρια του. Δεν είναι ούτε πανάκεια, ούτε έρχεται να καλύψει όλα τα κενά. Τα κανναβινοειδή έρχονται να προστεθούν σ’ αυτά που έχουμε ήδη στα χέρια μας. Εξαρτάται από την αρχική πάθηση”, εξηγεί με σαφήνεια η γιατρός.
“Δεν δίνουμε φαρμακευτική κάνναβη σε όποιον μας τη ζητάει”
Η αναισθησιολόγος είναι κατηγορηματική: “Όταν ένας ασθενής έχει πυρετό, πάει στον γιατρό του και του λέει, “Γιατρέ ήρθα να μου γράψεις αντιβίωση;”. Όχι φυσικά! Το ίδιο ισχύει και για τα κανναβινοειδή. Μιλάμε για πολύ σύνθετα προβλήματα υγείας και όπως αντιλαμβάνεστε η προσέγγιση “πάω στον γιατρό και του ζητάω να μου συνταγογραφήσει κάνναβη” δεν είναι καθόλου ορθή και δεν είναι προς όφελος του ασθενή”, σημειώνει.
Προσθέτει δε πως ο γιατρός θα αξιολογήσει εάν υπάρχει πιθανό όφελος από την έναρξη των κανναβινοειδών φαρμάκων και πάντα σε συζήτηση με τον ασθενή θα αποφασιστεί εάν θα γίνει δοκιμή θεραπείας με κάποιο κανναβινοειδές ή όχι.
Αντενδείξεις και ανεπιθύμητες ενέργειες
Η γιατρός και πρόεδρος της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας για τα Κανναβινοειδή επισημαίνει πως τα σκευάσματα αυτά έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες και μάλιστα πολύ σοβαρές, όπως λέει.
Κατ’ αρχήν υπάρχουν σημαντικές αντενδείξεις και προειδοποιήσεις, καθώς υπάρχουν ασθενείς στους οποίους δεν πρέπει να χορηγηθούν.
Το πρώτον που ισχύει στη χώρα μας είναι ότι δεν επιτρέπεται να χορηγούνται σε ασθενείς κάτω των 18 ετών. “Ανεξάρτητα από το εάν η επιστημονική κοινότητα ή οι ασθενείς συμφωνούν ή διαφωνούν, αυτό είναι ξεκάθαρο στη χώρα μας, δεν επιτρέπεται η χρήση στους κάτω των 18 ετών”.
Η δεύτερη βασική προειδοποίηση αφορά τους ασθενείς που -είτε οι ίδιοι είτε οποιοσδήποτε πρώτου βαθμού συγγενής τους- έχουν ιστορικό ψυχιατρικής νόσου.
“Εκεί χρειάζεται να είναι κανένας πάρα πολύ επιφυλακτικός και συστήνεται η αποφυγή της συνταγογράφησης των κανναβινοειδών, γιατί δυστυχώς η τετραϋδροκανναβινόλη (THC) ακριβώς επειδή είναι μια ψυχοδραστική ουσία, μπορεί να πυροδοτήσει μια σοβαρή ψύχωση. Η ψυχιατρική νόσος είναι μια σοβαρή αντένδειξη”, αναφέρει η κα. Καραναστάση.
Στους ασθενείς που πάσχουν από καρδιολογικά νοσήματα, επίσης, χρειάζεται μια πολύ μεγάλη προσοχή διότι υπάρχει πιθανότητα να προκληθούν ανεπιθύμητες δράσεις, όπως π.χ. αρρυθμίες, ακόμα και θανατηφόρες.
Τέλος, υπάρχει αλληλεπίδραση με άλλα φάρμακα διαφόρων κατηγοριών, με πολύ σημαντικές και μεγάλες κατηγορίες, τα αντιπηκτικά (τα οποία πλέον χορηγούνται σε μια πολύ μεγάλη μερίδα του πληθυσμού), τα αντιεπιληπτικά και αρκετά αντιβιοτικά.
“Γι’ αυτό πρέπει ο γιατρός που συνταγογραφεί να παρακολουθεί στενά τον ασθενή του”, σημειώνει η γιατρός και συμπληρώνει πως πέρα από την ψύχωση και τις αρρυθμίες, σε άλλες παρενέργειες περιλαμβάνονται: η ναυτία, ο έμετος, διαταραχές στις κενώσεις (είτε διάρροια, είτε δυσκοιλιότητα), ενώ μπορεί να προκληθεί καταστολή:
“Δηλαδή να έχουμε έναν άνθρωπο που δεν είναι πολύ σε εγρήγορση. Υπάρχουν και κάποιες αναφορές για καταστολή της αναπνοής, όχι στο βαθμό που προκαλείται από τα οπιοειδή, αλλά και αυτό μπορεί να συμβεί”, επισημαίνει η γιατρός.
Σύμφωνα με την ίδια, απαιτείται περισσότερη εκπαίδευση των γιατρών για την ορθή χορήγηση της φαρμακευτικής κάνναβης. Ωστόσο, μάθημα για το ενδοκανναβινοειδές σύστημα στον άνθρωπο και τη χρήση των κανναβινοειδών δεν διδάσκεται στις Ιατρικές Σχολές της χώρας.
Η Ελληνική Ιατρική Εταιρεία για τα Κανναβινοειδή, παρέχει δωρεάν εκπαιδευτικό πρόγραμμα για γιατρούς και επαγγελματίες υγείας, ενώ όπως αναφέρει η κα. Καραναστάση, η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον να εντάξει εκπαιδευτικό μάθημα για τους φοιτητές της Ιατρικής στο πλαίσιο της διδασκαλίας της Αναισθησιολογίας, το οποίο είναι υποχρεωτικό μάθημα.
“Αυτό το μάθημα θα είναι αφιερωμένο στο ενδοκανναβινοειδές σύστημα και τα κανναβινοειδή και θα είναι μια ακόμη πρωτοπορία για τη χώρα μας, μια “πρωτιά” να το πούμε κι έτσι”, καταλήγει η γιατρός.
Της Γιάννας Σουλάκη / Πηγή: iatropedia.gr
