Γιώργος Ζαμπέτας: Άγνωστες ιστορίες πίσω από θρυλικά τραγούδια

Ατακαδόρος, αθυρόστομος (αλλά χωρίς να προσβάλλει), χιουμορίστας και εξαίρετος στιχοπλόκος. Ο δεξιοτέχνης μουσικός Γιώργος Ζαμπέτας, το πιο διάσημο μπουζούκι, είχε το δικό του φραστικό στιλ κι έδινε μία θεατρικότητα στα τραγούδια που προορίζονταν για ταινία ή για δίσκο.

Το μπουζούκι ήταν η προέκταση του χεριού του μεγάλου μουσικού. «Όλα μου τα προβλήματα, με το μπουζούκι τα συζήτησα. Είναι η ψυχή μου, του έχω δοθεί ολόκληρος» είχε πει ο ίδιος ο Γιώργος Ζαμπέτας.

Ο Γιώργος Ζαμπέτας πέθανε 32 χρόνια πριν, στις 10 Μαρτίου του 1992, αλλά η μουσική και το έργο του, δεν θα πεθάνουν ποτέ. Ακόμα και σήμερα σιγοτραγουδάμε τα σουξέ του. Από «Τον αράπη», «Τον πιο καλό τον μαθητή», το «Πού ‘σαι Θανάση» και την «Αγωνία» μέχρι το το «Σταλιά-σταλιά» και το «Μάλιστα κύριε».

Το μπουζούκι, ο Τσιτσάνης και το Αιγάλεω City

Ο Γιώργος Ζαμπέτας γεννήθηκε στις 25 Ιανουαρίου του 1925 στην Ακαδημία Πλάτωνος, ενώ η οικογένειά του καταγόταν από την Κύθνο.

Γονείς του ήταν ο Μιχάλης Ζαμπέτας, που ήταν κουρέας και η Μαρίκα Μωραΐτη, ανηψιά γνωστού βαρύτονου της εποχής.

Από πολύ μικρή ηλικία ο Γιώργος Ζαμπέτας έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τη μουσική, αφού παράλληλα με την απασχόλησή του στο κουρείο του πατέρα του ως βοηθός, «σκάρωνε» κρυφά στο μπουζούκι τις πρώτες του μελωδίες.

Η γνωριμία του το 1938 με το Βασίλη Τσιτσάνη είναι καθοριστική για τη διαμόρφωση της καλλιτεχνικής του προσωπικότητας.

Το 1940 η οικογένεια Ζαμπέτα μετακόμισε στο Αιγάλεω και από τη στιγμή εκείνη ο Ζαμπέτας απέκτησε έναν άρρηκτο δεσμό με την πόλη, της οποίας εμπνεύστηκε και χάρισε το προσωνύμιο «Σίτι», κατά τη διάρκεια μιας περιοδείας του στη Βρετανία.

Στην πλατεία Δαβάκη στο Αιγάλεω υπάρχει η προτομή του Γιώργου Ζαμπέτα την οποία φιλοτέχνησε ο Κύπριος γλύπτης Γιώργος Μαυρογένης.

Έτσι αποφάσισε το Αιγάλεω να τιμήσει την ιδιαίτερη αγάπη που είχε ο δεξιοτέχνης του λαϊκού τραγουδιού με την περιοχή.

Στα 1942 και κάτω από συνθήκες ανέχειας λόγω της Κατοχής, ο Ζαμπέτας δημιούργησε το πρώτο του συγκρότημα, με το οποίο τραγουδούσαν καντάδες στα κορίτσια.

Τα κέντρα διασκέδασης και ο κινηματογράφος

Θα ακολουθήσουν συνεργασίες με μεγάλους μουσικούς: Μπάτη, Βαμβακάρη, Παπαϊωάννου, Χατζηχρήστο, Τσιτσάνη κ.ά.

Το ’52 ηχογραφεί το πρώτο του τραγούδι «Σαν σήμερα, σαν σήμερα» με τον Τσαουσάκη, αλλά «χαλασμός κόσμου» γίνεται το ’54 με το «Αφήνω γεια», σε στίχους Βίρβου και ερμηνευτή τον Καζαντζίδη. Ακολουθούν πολλά τραγούδια.

Η επιτυχία του κορυφώνεται τη δεκαετία ’60 -’70. Ξεχωριστό κεφάλαιο στην καριέρα του υπήρξε η συνεργασία του ως σολίστ με τους Χατζιδάκι, Θεοδωράκη, Ξαρχάκο, Πλέσσα, Μαμαγκάκη, Κουγιουμτζή, Μαρκόπουλο κ.ά.

Το πηγαίο ταλέντο και το εκπληκτικό του παίξιμο μαζί με το ιδιαίτερο στιλ του, τον καθιέρωσε σαν έναν μοναδικό «σόουμαν» στο χώρο. Έπαιζε, τραγουδούσε, μιλούσε, κάπνιζε, αλλά και… έκοβε κίνηση.

«Ο Ζαμπέτας ως συνθέτης χωράει μέσα στην πρώτη δεκάδα των μεγάλων μορφών του ρεμπέτικου και λαϊκού μας τραγουδιού. Ως μπουζουκτσής ήταν ο καλύτερος, από την άποψη του προσωπικού ήχου, αλλά σαν σόουμαν ήταν μοναδικός. Ένας καλλιτέχνης που αν είχε γεννηθεί στην Αμερική θα πρωταγωνιστούσε, πιθανότατα, στην παγκόσμια σκηνή!». Αυτό πίστευε ο Λευτέρης Παπαδόπουλος για τον Ζαμπέτα.

Την επόμενη δεκαετία τα τραγούδια του γνωρίζουν τεράστια επιτυχία. Πραγματοποιεί εμφανίσεις στα σπουδαιότερα λαϊκά κέντρα διασκέδασης, ενώ ταξιδεύει σε Ευρώπη και Αμερική και παράλληλα συμμετέχει σε περισσότερες από 160 ταινίες του ακμάζοντα εκείνο τον καιρό ελληνικού κινηματογράφου.

Δημιουργίες του όπως «Τα δειλινά», «Τα ξημερώματα», «Δεν έχει δρόμο να διαβώ» κ.ά. παρέμειναν αξεπέραστες και τον κατατάσσουν στις υψηλότερες βαθμίδες του μουσικού στερεώματος.

Το 1959 ο Μάνος Χατζιδάκις τον έκανε «σολίστ» στις συνθέσεις του.

«Ωραίος ο Μανόλης, την καταλάβαινε τη φάρα μας. Και δεν πέρασε δίσκος ή τραγούδι που να μη βάλει τ’ όνομά μου. Σολίστ Γιώργος Ζαμπέτας», έλεγε ο ίδιος ο Ζαμπέτας.

Κάθε φορά που έβγαινε στο πάλκο, ο Ζαμπέτας έδινε μια παράσταση και ο κόσμος διασκέδαζε με την ψυχή του.

Τους μιλούσε μέσα από τα τραγούδια του, τους έκανε να γίνονται μέρος του σόου, για αυτό και ξεχώριζε.

Ο Ζαμπέτας κυριολεκτικά «κέντησε» με τις ξεχωριστές πενιές του τις εισαγωγές και τα τραγούδια των Θεοδωράκη, Ξαρχάκου, Πλέσσα, Μαρκόπουλου, Μαρκέα, Καπνίση και πολλών άλλων συνθετών.

Έγραψε ακόμα τραγούδια με τους Πυθαγόρα, Καγιάντα, Πρετεντέρη, Παπαδόπουλο, Τζεφρώνη, Μπακογιάννη και Παπαγιαννοπούλου, ενώ συνεργάστηκε στενά με τον κορυφαίο στιχουργό Χαράλαμπο Βασιλειάδη – Τσάντα, τον ποιητή Δημήτρη Χριστοδούλου και τον Αλέκο Σακελλάριο.

Ο Δημήτρης Μητροπάνος είχε αποκαλύψει και μία άλλη πλευρά του χαρακτήρα του: «Ο Ζαμπέτας είναι ο μόνος άνθρωπος στο τραγούδι, ο οποίος με βοήθησε χωρίς να περιμένει κάτι. Με όλους τους υπόλοιπους συνεργάτες μου κάτι πήρα και κάτι έδωσα».

Η δεκαετία του ’60 ήταν η χρυσή εποχή του Ζαμπέτα. Τότε έγραψε μερικά από τα καλύτερα τραγούδια του και ανέδειξε μεγάλες λαϊκές φωνές, όπως η Βίκυ Μοσχολιού και η αξέχαστη Μανταλένα.

Η τελευταία υπήρξε μόνιμη παρτενέρ του στο πάλκο για περισσότερο από μια δεκαετία. «Γεια σου Μαντελενίτσα», της έλεγε και ακολουθούσε το χαρακτηριστικό του «άλα»…

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’70, όταν τα ήθη αρχίζουν να αλλάζουν, ο Ζαμπέτας κάνει στροφή στη σάτιρα υπό μορφή σόου, με τις γνωστές του επιτυχίες «Ο Θανάσης», «Ο πενηντάρης», «Μάλιστα κύριε» κλπ. να δημιουργούν και πάλι αίσθηση στο κοινό.

Στο τραγούδι «Μάλιστα Κύριε», ο Αλέκος Καγιάντας είχε γράψει τους στίχους όσο βρισκόταν στη Γερμανία, από όπου και τους είχε στείλει στον Ζαμπέτα.

Αυτός ήταν και ο λόγος που πρόσεξε ο Ζαμπέτας τον συγκεκριμένο φάκελο: «Βάστα, ρε, να πούμε. Ποιος ξέρει ποια τύχη και ποια μοίρα τον έριξε στο Μόναχο;».

Τη φράση «Μάλιστα, κύριε» την προσέθεσε ο Ζαμπέτας, επειδή το τραγούδι χωρίς αυτήν του φαινόταν λειψό. Αποφάσισε, μάλιστα, να το πει ο ίδιος, μοιάζει να το απηύθυνε στον εαυτό του.

Την ίδια δεκαετία γράφει την «Αγωνία» που ερμήνευσε ο Τόλης Βοσκόπουλος η οποία του χάρισε μεγάλη επιτυχία.

Στο ενεργητικό του περιλαμβάνονται πάνω από 250 τραγούδια, τα περισσότερα από τα οποία έγιναν επιτυχίες, όπως: «Πατέρα κάτσε φρόνιμα», «Ρωμιός αγάπησε Ρωμιά», «Σταλιά-σταλιά», «Τι γλυκό να σ’ αγαπούν», «Ο πενηντάρης», «Ο πιο καλός ο μαθητής» και πολλά άλλα.

Με τα τραγούδια του ανέδειξε μια ολόκληρη γενιά τραγουδιστών: Τόλης Βοσκόπουλος, Μαρινέλλα, Δημήτρης Μητροπάνος, Βίκυ Μοσχολιού, Σταμάτης Κόκοτας, Δούκισσα κ.α.

Το τραγούδι που απέρριψε η Αλίκη και το τραγούδησε η Μαρινέλλα

Το «σταλιά σταλιά» είναι ένα από τα αγαπημένα τραγούδια του Ζαμπέτα, το οποίο προοριζόταν για την Αλίκη Βουγιουκλάκη.

«Αλικάκη σου έχω ένα τραγούδι, τελείωσες μετά από αυτό το τραγούδι» της είχε πει.

Εκείνη ζητάει να το ακούσει αλλά η αντίδρασή της δεν ήταν η αναμενόμενη ή τουλάχιστον αυτή που περίμενε ο δεξιοτέχνης του μπουζουκιού.

«Τι είναι αυτό; Να το δώσεις να το πει ο Καζαντζίδης» λέει η Αλίκη στο Ζαμπέτα κι εκείνος ένιωσε να παγώνει το αίμα του.

Την ίδια μέρα στο στούντιο βρισκόταν και η Μαρινέλλα η οποία δεν συμμερίστηκε την άποψη της Αλίκης για το τραγούδι.

Μόλις η Μαρινέλλα άκουσε το «Σταλιά σταλιά κι αχόρταγα θα πίνω τα φιλιά σου» διστακτικά ζήτησε από τον διάσημο μπουζουξή να το τραγουδήσει εκείνη κι έγινε μεγάλη επιτυχία.

Ο Ζαμπέτας πήρε μέρος σε αρκετές θεατρικές παραστάσεις και κινηματογραφικές ταινίες (Κόκκινα Φανάρια, Λόλα, Οδός Ονείρων κ.ά.).

Τα χρόνια του ’80 αρχίζει η παρακμή αυτού του είδους, με τον Ζαμπέτα να αντιμετωπίζει προβλήματα στις συνεργασίες του, αφού η εποχή έχει αλλάξει.

Ωστόσο από το 1990 και μετά οι δισκογραφικές εταιρείες και τα Μ.Μ.Ε. «ανακαλύπτουν» ξανά τα τραγούδια του, τα οποία γνωρίζουν νέα άνθηση και επανακάμπτουν στις προτιμήσεις των ακροατών.

Δυστυχώς ο ίδιος πλέον δεν βρίσκεται μόνο στη δύση της καριέρας, αλλά και της ζωής του.

Στις αρχές του 1992 δεν ένιωθε καλά και πονούσαν τα κόκκαλά του. Όταν η κατάσταση επιδεινώθηκε μπήκε στο νοσοκομείο με τη διάγνωση του καρκίνου στα οστά σε προχωρημένη κατάσταση.

Άφησε την τελευταία του πνοή από καρκίνο στο νοσοκομείο «Σωτηρία» στις 10 Μαρτίου 1992, σε ηλικία 67 ετών.

Ο Γιώργος Ζαμπέτας παντρεύτηκε το 1952 την Αργυρώ, την οποία είχε γνωρίσει στα 15 της.

Μαζί της απέκτησε δύο κόρες, τη Μαρίκα το 1953 και την Κατερίνα το 1954, καθώς και ένα γιο, τον Μιχάλη το 1956.

Κατά τραγική σύμπτωση ο Μιχάλης Ζαμπέτας πέθανε την ίδια ημερομηνία (10 Μαρτίου) με τον πατέρα του, το 2008, από καρκίνο, σε ηλικία μόλις 52 ετών.

Μουσικός και ερμηνευτής και ο ίδιος, είχε εμφανισθεί δίπλα στον πατέρα του σε συναυλίες, ενώ δισκογραφικά είχε συμμετάσχει είτε ως ερμηνευτής είτε ως μουσικός ή ως παραγωγός στα άλμπουμ «Τα ερωτικά», «Χίλια περιστέρια», «Κάποιο λάκκο έχει η φάβα», «Ο Τζακ Ο΄ Χάρα», «Ο μπάρμπας μου ο Παναής», «Ανωτάτη Ζαμπετική», «Τα γαϊδουράκια».