Σχεδόν 150 γυναίκες έφτασαν στην Ελλάδα από το Αφγανιστάν λίγες μέρες μετά τη πτώση της Καμπούλ. Πρόκειται για γυναίκες σε θέσεις ευθύνης και επιρροής, όπως βουλευτές, δικαστικοί και ακτιβίστριες, πήραν την άδεια της ελληνικής κυβέρνησης σε μια αθόρυβη και επικίνδυνη επιχείρηση να μεταφερθούν νόμιμα στην Ελλάδα.
Η Άλλια Πόπαλ (Allia Popal) και η Φέροζαν Ίζαρ Κασίμι (Ferozan Easar Qasimi) πριν έρθουν στην Ελλάδα ήταν δικαστές από το Αφγανιστάν για περισσότερα από δέκα χρόνια, μέχρι την επάνοδο των Ταλιμπάν στην εξουσία, αμφότερες με εξειδίκευση στο αστικό δίκαιο και συχνά έφταναν σε αυτές υποθέσεις οικογενειακού ή εμπορικού δικαίου.
«Σε πολλές κοινωνίες έχουμε το φαινόμενο όλα να συνδέονται με τους άνδρες και να έχουν περισσότερη δύναμη στις αποφάσεις. Στο Αφγανιστάν αυτό συμβαίνει ακόμα περισσότερο. Αλλά, αυτό που ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρον για εμένα ήταν ότι οι γυναίκες του Αφγανιστάν άλλαζαν και τα τελευταία χρόνια που εργαζόμουν, οι γυναίκες είχαν ξεκινήσει να αντιδρούν, όταν για παράδειγμα ένας σύζυγος ήταν κακοποιητικός, βίαιος ή ακόμα και εξαρτημένος σε ουσίες. Η γυναίκα θα ερχόταν στο δικαστήριο, να εκφράσει το παράπονό της, να χωρίσει. Ενδεχομένως να μην μπορούσε νομικά να πάρει διαζύγιο αλλά θα επεδίωκε να απομακρυνθεί, να πάρει τα παιδιά της, να ζητήσει τα χρήματα της προίκας» λέει η Αλλία στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Ζητούσαν πίσω την προίκα τους
Σε αρκετές κουλτούρες, η προίκα, δηλαδή ένα χρηματικό ποσό ή δώρο αξίας, εξακολουθεί να είναι προϋπόθεση για να πραγματοποιηθεί ένας γάμος και οι γυναίκες στο Αφγανιστάν πλέον διεκδικούσαν αυτή την αποζημίωση σε περίπτωση που ο άνδρας αποτύγχανε να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του απέναντι στην οικογένεια. Για την Αλλία αυτό σημαίνει ότι «οι γυναίκες είχαν αρχίσει να μαθαίνουν τα δικαιώματα τους και να μιλάνε. Ένιωθαν πιο ελεύθερες. Αυτό ήταν κάτι τεράστιο και πάρα πολύ σημαντικό, ένα πρώτο βήμα. Στο Αφγανιστάν οι γυναίκες δεν βγαίνουν εύκολα από το σπίτι τους. Και όμως αυτές οι γυναίκες όχι μόνο έβγαιναν αλλά έκαναν και το δεύτερο βήμα, να έρθουν στο δικαστήριο και να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους».
Πριν ακόμα πέσει η Καμπούλ, όταν διαφαινόταν η επάνοδος των Ταλιμπάν, η Φεροζάν Ίζαρ Κασίμι ξεκίνησε να δέχεται απειλές επειδή ήταν γυναίκα δικαστής. «Δεχόμουν απειλές στο τηλέφωνό μου. Από την οικογένεια μου, οι δύο μου αδερφές, που ήταν ακτιβίστριες, και ο αδερφός μου ήταν επίσης σε άμεσα κίνδυνο. Μόνο η μία κατάφερε να φύγει για την Αμερική στις 31 Αυγούστου. Οι άλλοι δύο κρύβονται και οι γονείς μου έχουν μείνει πίσω, στο σπίτι μας. Επειδή οι Ταλιμπάν δεν μπορούν να βρουν εμένα και τα αδέρφια μου, πιέζουν τους γονείς μου που, επίσης, κινδυνεύουν ανά πάσα στιγμή» εξηγεί η Φεροζάν.
Ακόμα και το ταξίδι προς την Ελλάδα ήταν ένα τεράστιο ρίσκο. Οι Τάλιμπαν σταμάτησαν για έλεγχο την Άλλια καθώς προσπαθούσε να φτάσει στο αεροδρόμιο, προκειμένου να βεβαιωθούν ότι την συνόδευε κάποιος άνδρας και, όπως αναφέρει, «κατά τύχη ήταν μαζί μου ένας ξάδερφός μου και έτσι πέρασα».
«Έβαλαν βόμβα στο αυτοκίνητο και σκότωσαν τους φρουρούς μου»
Η Χόμα Αχμάντι (Homa Ahmadi) ήταν βουλευτής του Αφγανικού κοινοβουλίου και δικηγόρος. «Στο Αφγανιστάν οι γυναίκες έκαναν ότι καλύτερο μπορούσαν τα τελευταία είκοσι χρόνια για να φέρουν την ασφάλεια στη χώρα και να φτάσουν σε κάθε βαθμίδα της εκπαίδευσης. Στο οικονομικό πεδίο, στο πολιτικό πεδίο, στο κοινωνικό πεδίο, δουλεύαμε πάρα πολύ σκληρά, ακριβώς όπως οι άνδρες της οικογένειας, κάναμε τα ίδια βήματα για να πετύχουμε στο επίπεδο που θέλαμε. Ακόμα και στις επιχειρήσεις. Στο Αφγανιστάν πολλές γυναίκες έχουν χάσει τους συζύγους τους και πλέον οι ίδιες αναλάμβαναν να υποστηρίξουν την οικογένεια, είχαν σημαντικές ευθύνες. Και εγώ ήμουν μία από αυτές, έκανα ό,τι καλύτερο μπορούσα για να υπερασπιστώ τους αδύναμους πολίτες και την χώρα» λέει η Χόμα Αχμάντι.
Πριν δραπετεύσει για να έρθει στην Ελλάδα, οι Ταλιμπάν πήγαν το σπίτι της και τοποθέτησαν βόμβα στο αυτοκίνητό της, ενώ, τελικά, δολοφόνησαν τους ανθρώπους που εργάζονταν στην προστασία της ως βουλευτή. «Πήραν οτιδήποτε είχα στη ζωή μου. Για πολλά χρόνια οι Ταλιμπάν στόχευαν τους πολιτικούς του Αφγανιστάν. Είναι εναντίον οποιουδήποτε ασχολείται με την πολιτική διαδικασία γιατί οι Ταλιμπάν είναι κατά της δικαιοσύνης, κατά της ελευθερίας, κατά της δημοκρατίας, κατά των δικαιωμάτων των γυναικών» τονίζει η Χόμα.
Οι τρεις γυναίκες καταθέτουν ότι, ακόμα και πριν τους Ταλιμπάν, για να καταφέρουν να αναδειχθούν στις θέσεις τους, πήραν πολύ μεγάλα ρίσκα, κατέβαλλαν πάρα πολλή προσπάθεια, ενώ, οι οικογένειες τους έκαναν μεγάλες θυσίες προκειμένου να τις υποστηρίξουν και τώρα, όσοι έχουν μείνει πίσω, πληρώνουν το τίμημα. Μέχρι την πτώση της Καμπούλ, έκαναν σχέδια για το πώς θα καταφέρουν να αναδειχθεί μια γυναίκα στη μια από τις εννέα θέσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου του Αφγανιστάν και είχαν μόλις κερδίσει τη συμμετοχή τους στη Διεθνή Οργάνωση Γυναικών Δικαστών. Όμως, τώρα, η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική.
«Οι γυναίκες πλέον πρέπει να έχουν άδεια ή έναν άνδρα συγγενή να τις συνοδεύει ακόμα και αν πρόκειται να κάνουν καθημερινά καθήκοντα, όπως να πάνε στην αγορά. Εάν είσαι γυναίκα, οι Ταλιμπάν θα σε σταματήσουν, θα σε ρωτήσουν ποιος είναι μαζί σου και εάν είσαι μόνη σου, θα σου δημιουργήσουν πρόβλημα» λέει η Άλλια και προσθέτει: «Ξαφνικά όλα σταμάτησαν. Όλες οι προσπάθειες μας σταμάτησαν. Για να είμαι ειλικρινής δεν έχω καμία ελπίδα για το Αφγανιστάν αυτή τη στιγμή. Έγινε μέσα σε μια μέρα, νομίζω ότι ονειρεύομαι, ότι θα ξυπνήσω και θα είναι ένα κακό όνειρο. Είμαι σοκαρισμένη».
«Προσεύχομαι στον θεό μου να διώξει τους Ταλιμπάν. Δεν υπάρχει τρόπος να κάνουμε οτιδήποτε, έτσι. Δεν έμεινε τίποτα. Προς όποιον διαβάσει αυτό το άρθρο, σας παρακαλούμε βοηθήστε τις οικογένειες μας. Μην τις ξεχάσετε και μην ξεχάσετε τους άνδρες συναδέλφους μας» λέει η Φεροζάν.
Ωστόσο, καμία από τις τρεις δεν σκοπεύει να μείνει σιωπηλή την επόμενη μέρα και ήδη προσπαθούν να δικτυωθούν και να καταστρώσουν ένα σχέδιο για να υποστηρίξουν τον Αφγανικό λαό. «Θέλω να γίνω η φωνή των Αφγανών, η φωνή των συμπατριωτών μου. Ήμουν η φωνή τους ως βουλευτής και θέλω να κάνω το ίδιο. Να παλέψω ξανά για τις γυναίκες που δεν έχουν δικαιώματα και θα έπρεπε να έχουν, να ξέρουν ποια είναι τα δικαιώματα τους, να έχουν τη δύναμη και την υποστήριξη να τα διεκδικήσουν. Θέλω ξανά να τις υπερασπιστώ» δηλώνει η Χόμα.
«Αυτή τη στιγμή, το πιο δύσκολο είναι η οικονομική κατάσταση. Πρόκειται για γιγαντιαίο, αβάσταχτο πρόβλημα. Δεν έχει σημασία εάν είσαι γυναίκα, άνδρας ή παιδί, υποφέρουν όλοι πάρα πολύ και οι άνθρωποι προσπαθούν να πουλήσουν τα παιδιά τους γιατί βρίσκονται σε αδιέξοδο» σημειώνει η ίδια, επισημαίνοντας ότι «η διεθνής κοινότητα δεν πρέπει να αναγνωρίσει τους Ταλιμπάν ως επίσημη κυβέρνηση και πρέπει να στείλει επειγόντως ανθρωπιστική βοήθεια. Θα μπορούσε να τη διανείμει χωρίς να πέσει στα χέρια των Ταλιμπάν, χρησιμοποιώντας ανθρώπους σαν εμάς, που ξέρουν πώς να φτάσει σε αυτούς που την χρειάζονται χωρίς να περάσει μέσα από το καθεστώς».
Πως έφτασαν στην Ελλάδα – Το χρονικό της διάσωσης
Κινητήριος δύναμη πίσω από την προσπάθεια απεγκλωβισμού των επιφανών γυναικών του Αφγανιστάν είναι μια μη κυβερνητική οργάνωση φτιαγμένη από γυναίκες για τις γυναίκες, το δίκτυο μεταναστριών στην Ελλάδα – Μέλισσα. Η δομή της Μέλισσας ήταν καθοριστικής σημασίας για την επιτυχία της επιχείρησης. «Εμείς δουλεύουμε με κοινότητες και δουλεύουμε με γυναίκες. Όλη μας την προσέγγιση την στήνουμε με βάση τη δική τους εμπειρία. Η Μέλισσα έχει φτιαχτεί με τη συνεισφορά και τη συμμετοχή γυναικών που προέρχονται από οργανώσεις κοινοτήτων, δηλαδή από τις πρώτες μεταναστευτικές και προσφυγικές ομάδες της Αθήνας, οπότε όλο το πρόγραμμα ανταποκρίνεται σε αυτό που οι ίδιες έχουν προσδιορίσει ως ανάγκες και ως επιθυμίες» λέει η Ναντίν Χριστοδούλου, πρωτεργάτης της προσπάθειας.
Αυτό το πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό έκανε τη διαφορά ώστε να στηθούν σε ελάχιστο χρόνο, μόλις προέκυψε η ανάγκη, τα ασφαλή δίκτυα επικοινωνίας με το Αφγανιστάν, οι τρόποι και κυρίως να βρεθούν οι άνθρωποι που θα οδηγούσαν τις εκατόν πενήντα γυναίκες, από τις λίστες θανάτου των Ταλιμπάν, στη σωτηρία. «Έγινε εντελώς αθόρυβα. Παρακολουθούσαμε τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν και όταν προέκυψε η πτώση της Καμπούλ απρόσμενα γρήγορα, ήμασταν ήδη σε επαφή με κόσμο στο εξωτερικό, με διεθνή δίκτυα με τα οποία συνδεόμαστε, σε σχέση με το πώς μπορούμε να στηρίξουμε, τι μπορούμε να κάνουμε. Όταν συνειδητοποιήσαμε ότι δεν υπήρχε πισωγύρισμα, μπήκαμε στη διαδικασία να δούμε πώς μπορούμε να βοηθήσουμε με απεγκλωβισμούς, μαζί με τις οργανώσεις Human Rights 360 και Open Society Foundation» εξηγεί η κ. Χριστοπούλου.
Προσθέτει, δε, πως «ξεκινήσαμε με την ιδέα να πάρουμε την άδεια της κυβέρνησης για εκατόν πενήντα γυναίκες σε θέσεις ευθύνης και επιρροής. Γυναίκες που είναι πολιτικοί, αθλήτριες, δικαστικοί, δημοσιογράφοι και όλο αυτό το ιεραρχήσαμε στη λογική ότι αυτές ήταν οι γυναίκες που τα ονόματά τους βρίσκονταν σε λίστες θανάτου. Δηλαδή, αντιμετώπιζαν άμεσο, πραγματικό κίνδυνο και αυτές και οι οικογένειες τους, εξαιτίας της εμπλοκής τους μέσα στην Αφγανική κοινωνία». Έτσι, έφτασαν στην υφυπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, αρμόδια για θέματα Δημογραφικής Πολιτικής και Οικογένειας Μαρία Συρεγγέλα, στις αρμοδιότητες της οποίας υπάγονται τα ζητήματα ισότητας των φύλων.
«Ζητήσαμε την βοήθειά της και αμέσως ανταποκρίθηκε. Από την πρώτη στιγμή στήριξε την πρωτοβουλία για τις εκατόν πενήντα γυναίκες με συναίσθηση της αλληλεγγύης από γυναίκα σε γυναίκα και συμπαραστάθηκε σε κάθε βήμα με όλα τα μέσα που είχε στη διάθεσή της, και ειδικά στις γυναίκες με εγκυμοσύνες. Από την αρχή, όταν φτάσαμε στο υπουργείο Εξωτερικών με το αίτημά μας έως το τέλος, για κάθε περίπτωση ξεχωριστά» σημειώνει η Ναντίν Χριστοπούλου. Τελικά, λόγω των συνθηκών στην Καμπούλ, χρειάστηκαν τέσσερις απόπειρες και η εμπλοκή πολλών κρατικών και ιδιωτικών φορέων, ώστε με την Πέμπτη προσπάθεια να μεταφερθούν με ασφάλεια γυναίκες από το Αφγανιστάν προς την Ελλάδα.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163